انتشار کتاب " پادشاهی ماد "اتفاق مهمی است

در این جلسه که چهره هایی ادبی چون کامران فانی، محمدعلی سپانلو،حسن رضایی باغ بیدی، عسگر بهرامی ، نصرالله حدادی ، محمد جواهر کلام و عبدالعلی براتی حضور داشتند  ،فانی در سخنانی گفت: وقتی بحث روایت تاریخ ایران مطرح می شود همیشه این مناقشه وجود دارد که روایت تاریخی را از چه دوره ای باید آغاز کرد که  اغلب هم از مادها شروع می شود ولی مادها به عنوان مقدمه ای کوتاه برای ورود به دوره هخامنشی، اشکانیان و ساسانیان دیده می شود.
 

وی ادامه داد: در حالیکه تاریخ مادها لازم است به طور مستقل دیده شود و حتی من معتقدم تاریخ ایران پیش از ورود مادها به این سرزمین هم باید مورد توجه باشد. تاریخ ایران پیش از آمدن آریاییها هم اهمیت داشته است و باید بدان بپردازیم. متاسفانه در روایت تاریخ ایران به مادها ظلم شده و تاریخ آنها زیرسایه هخامنشیان قرار گرفته و مونوگرافیهای مستقل چندانی ندارد.
 

فانی با اشاره به روایتهای تاریخی هرودت بیان کرد:از سالهای دور تنها منبع درباره مادها نوشته های یونانیان به ویژه هرودت بوده است. البته با کشف متون بین النهرین، آشور و بابل منابع بیشتر شده و پیشرفتهای باستان شناسی نیز به کمک مورخان دوره ماد آمده است و امروز در نقطه ای هستیم که بتوان تاریخ مستقل مادها را نوشت. ما در اینجا  به این موضوع توجه ای نداشته ایم ولی غربیها هم  که کم و بیش ابزار آن را داشته اند  کم کاری کرده اند و در این میان روسها بیشترین تلاش را کرده اند.
 

این ویراستار گفت: وقتی کتاب "تاریخ ماد" دیاکانوف با ترجمه زنده یاد کشاور در 700 صفحه منتشر شد واقع بسیار مهمی بود در ایران بود. اولین قضاوتها درباره این کتاب بی مورد بود چراکه نمی بایست انتظار داشت این کتاب در آن فضایی که نوشته شده بود فارغ از مسایل روز جامعه روسیه باشد. در این کتاب ما با دریایی از اطلاعات روبه رو می شویم که تاکنون ندیده بودیم و همین نکته کتاب را برای ما با ارزش می کند.
 

وی اضافه کرد: وقتی آقای میربها کتاب "پادشاهی ماد" علی یف را به من نشان داد گفتم نویسنده هر دیدگاهی داشته باشد این کتاب لازم است در ایران ترجمه شود چراکه ما درباره مادها در ایران باید منابع پژوهشی زیادی داشته باشیم که در حال حاضر اینگونه نیست. البته کتاب حاضر با ترجمه و چاپ خوب بخشی از این خلاء را جبران می کند.
 

مترجم "سه خواهر" آنتوان چخوف در توضیح جایگاه کتابهای دیاکانوف و علی یف عنوان کرد: دیاکانوف زمان چاپ کتابش آدم مشهوری بود ولی اقرار علی یف زمان چاپ کتابش جوان بود. کتاب علی یف در سال 1956 و قبل از دیاکانوف آماده بود ولی چاپ نشد تااینکه آکادمی علوم آذربایجان کتاب دیاکانوف را در همان سال منتشر کرد و سپس در سال 1960 کتاب علی یف را به چاپ رساند.
 

فانی توضیح داد: در حالیکه انتظار می رفت کتاب علی یف با تعصب بیشتری نوشته شود ولی اینگونه نبود و چون او نویسنده ای شرقی بود به کتاب او در قیاس با دیاکانوف کمتر توجه شد و من خیلی خوشحالم که امروز پس از 50 سال که از تدوین این کتاب می گذرد ما ترجمه ای از آن را در ایران داریم.
 

عضو شورای عالی دایره المعارف بزرگ اسلامی افزود: علی یف در این کتاب به اقوام بومی ایران زمین توجه ویژه می کند. نظریه زبان شناسی ویژه ای دارد و همچنین در فصل پایانی نیز نظریه عجیبی درباره بردیا مطرح می کند که همه اینها بر اهمیت کتابش می افزاید.
 

در ادامه حسن رضایی درباره این کتاب بیان کرد: دسترسی به منابع روسی در ایران آسان نیست و مترجم روسی علاقمند به اینگونه آثار نیز کم داریم در حالیکه ترجمه آثار کلاسیک در کنار آثار جدید لازم است و ترجمه و انتشار "پادشاهی ماد" در ایران اتفاق مهمی است. البته آثار مهم دیگری در جهان به ویژه توسط روسها درباره تاریخ ایران از جمله تاریخ ماد منتشر شده که باید آنها نیز ترجمه شود.
 

در ادامه مراسم  ارسلان فصیحی ویراستار  کتاب"پادشاهی ماد" در سخنانی گفت: از سال 76 در انتشارات ققنوس تصمیم بر این شد که کتابهایی درباره تاریخ ایران از ورود آریاییها تا سقوط ساسانیان منتشر شود که کتابهای دوره هخامنشیان، ساسانیان و اشکانیان به راحتی تهیه شد و در تلاشهایمان برای یافتن کتابی مستقل درباره تاریخ ماد به کتاب علی یف رسیدیم که آن را کامبیز میربها با کیفیت خوب ترجمه کرد و ویرایش آن برای من کار ساده ای بود.
 

وی اضافه کرد: کتاب علی یف گرچه در ایران ناشناخته است ولی در جهان آشناست. اینکه کشور آذربایجان به چه دلیل بر روی تاریخ ماد کار کرده است این است که آنها در پی تاریخ و پشتوانه سازی برای خودشان هستند و سعی می کنند خود را وابسته به مادها بدانند و د ر این راه سرمایه گذاری هم می کنند که کتابهای علی یف و دیاکانوف حاصل همین تفکر است.
 

 کاوه گوهرین نویسنده و پژوهشگر از دیگر حاضران در جمع بود که درباره کتاب گفت: این کتاب ترجمه روان و شیوا و چاپ خوبی دارد که اگر آقای میربها به ترجمه کتاب "تاریخ آتروپاتکان" دیگر کتاب علی یف هم اقدام کنند بسیار شایسته است. این کتاب در سال 78 توسط شادمان یوسف تاجیکی به فارسی درآمده و و نام فریدون جنیدی نیز به عنوان ویراستار آن  آمده ولی کتابی بسیار بدترجمه است که اصلا ویرایش هم نشده است. ترجمه این کتاب علی یف را در ایران بدنام کرده است و می توان گفت ترجمه فعلی از "پادشاهی ماد" به نوعی اعاده حیثیت از علی یف است.
 

وی افزود: علی یف در زمان مرگش تا اندازه ای مطرود بود که یکی از دلایل آن انصاف علمیش در کتاب "پادشاهی ماد" است. او در اثرش بازیهای حزبی ان روزها را کمتر در نظر گرفته است در حالیکه دیاکانوف به مسایل حزبی تمایل داشت و شاید به همین دلیل هم کتاب او زودتر منتشر شد.
 

در ادامه مراسم میربها درباره ترجمه کتاب "آتروپاتکان" توضیح داد: این کتاب با نام "آتروپاتن" در سالهایی که من دانشجوی لیسانس بودم توسط مهناز صدری استاد دانشگاه با دقت ترجمه و به نهادی دولتی برای چاپ عرضه شد ولی آنها کتاب را رد کردند ولی به فاصله چند ماه ترجمه شادمان منتشر شد. در حال حاضر ترجمه خانم صدری با قلمی شیوا نزد خودشان موجود است و لزومی به ترجمه کتاب توسط من نیست.
 

کامران فانی در بخش دیگر مراسم با اشاره به اینکه ترجمه آثار در ایران برنامه ریزی شده نیست گفت: از زمان عباس میرزا تاکنون کتابها در ایران به طور تصادفی ترجمه شده اند و روند ترجمه در ایران برنامه ریزی شده نیست. به اعتقاد من باید نهادی باشد که بررسی کند چه کتابهایی برای ترجمه لازم است و فهرستی از آنها تهیه کرده، اولویتها را مشخص کند تا به ویژه آثار مطرح جهان که درباره ایران نوشته می شود در کشورمان ترجمه شود.
 

محمدعلی سپانلو از دیگر میهمانان مراسم در سخنان کوتاهی بیان کرد: من در حوزه تاریخ ماد تنها کتاب دیاکانوف را مطالعه کردم و از ترجمه این کتاب خوشحالم که منبع دیگری در اختیارم قرار داده است. ای کاش مترجمان ما به جای ترجمه مکرر آثار به ترجمه آثار شاخصی که تاکنون به فارسی برگردانده نشده ولی وجودشان لازم است اقدام کنند.
 

مهرداد ملک زاده باستان شناس نیز درباره این کتاب گفت: در فاصله پنجاه سالی که از تدوین این کتاب گذشته است  به دلیل پیشرفتهای باستان شناسی نگاه ما به دوره مادها خیلی تغییر کرده است و لازم است منابع جدید درباره مادها ترجمه شود که در جهان هم موجود است. البته این اثر به عنوان یک اثر کلاسیک در حوزه ایران شناسی ما را با حال و هوای این دانش در دوران خودش آشنا می کند.
 

وی در پایان این جلسه گفت: دوره مادها در دو دهه پایانی هزاره دوم میلادی  در محافل علمی دچار چالشهای جدی شد ولی از همه آنها عبور کرد و در حال حاضر مشخص شده است چرا پادشاهی ماد به وجود آمد، چرا برافتاد و چه نقشی در تاریخ ایران داشت. تاریخ ماد پس از پشت سر گذاشتن آن طوفانها الان به حالت ایستایی رسیده و منابع تحقیقاتی مختلفی درباره آن موجود است. کتابها و مقالات مطرح زیادی درباره آن دوره موجود است که لازم است آنها هم به فارسی ترجمه شود.