پروفسور رنیتا کولمن استاد اخلاق رسانه و روزنامه‌نگاری در دانشگاه تگزاس امریکا است. او از اندیشمندانی است که توجه خاص به برجسته سازی مسایل مغفول در رسانه دارد. مسائل مغفول مسایل و موضوعاتی است که به رغم اهمیت آن چندان مورد توجه رسانه‌ها قرار نمی‌گیرند.
او در حوزه اخلاق رسانه و نظریه رسانه صاحب اثاری است. او علاوه بر اخلاق رسانه در حوزه نظریه ارتباطات عمومی صاحبنظر است.
آنچه در ادامه می‌آید حاصل گفتگوی خبرگزاری مهر با این کارشناس و متخصص اخلاق رسانه است.
خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: آیا ما می‌توانیم ضوابط و هنجارهای اخلاقی را در حوزه رسانه و روزنامه‌نگاری در نظر بگیریم؟ در صورت پاسخ مثبت این ضوابط کدام هستند؟
کولمن: می‌توانیم ضوابط اخلاق را برای تمام ادوار و زمانها در نظر گرفت و تعریف کرد. تمام حوزه‌ها و بخشهای رسانه‌ای دارای ضوابط و هنجارهای اخلاقی هستند. این ضوابط بر اساس حوزه تخصصی و حرفه‌ای آنها تبیین می‌شود.
برخی کشورها در تمام حوزه‌های رسانه‌ای از جمله روزنامه‌نگاری، عکاسی خبری، روزنامه‌نگاری در حوزه مراقبتهای پزشکی و بهداشتی دارای ضوابط و هنجارههای تعریف شده اخلاقی هستند.
*چگونه اصحاب رسانه می‌توانند فارغ از ملاحظات سیاسی به وظیفه خود عمل کنند؟
- در پاسخ به این سؤال باید در نظر داشت که افرادی( اعم از افراد و رسانه‌ها) وجود دارند که می‌توانند فارغ از ملاحظات سیاسی به وظیفه خود عمل کنند و هم کسانی هستند که در این مهم ناتوان هستند و به این مهم نمی‌پردازند.
بهترین و مؤثرترین شیوه در انجام وظیفه رسانه به رسالت خود فارغ از فشار نیروهای سیاسی وجود قوانینی است که از رهگذر آن تضمینی برای فعالیت رسانه و خبرنگاران به طور مستقل وجود داشته باشد.
قوانین بهترین سپر و محافظ اهالی رسانه از فشارهای سیاسی است. قوانین مصونیت ملی نیز شیوه مؤثر دیگری است که اهالی رسانه را از فشارهای سیاسی حفظ می‌کند. این قوانین در برخی کشورها وجود دارند و برخی کشورهای دیگر در صدد وضع چنین قوانینی هستند.
این قانون روزنامه‌نگاران را از آشکار کردن منابع خبری خود مصون می‌سازد. در بیشتر مواقع گروه‌ها و نیروهای سیاسی رسانه‌ها را در آشکار ساختن منابع خبری تحت فشار قرار می‌گذارند.
برخی از رسانه‌ها نیز نقد وضعیت و نقد نارسایی‌ها را مورد توجه قرار نمی‌دهند و در واقع از رسالت خود دور می‌شوند که با اخلاق رسانه‌ای در تضاد است.
* از میان اخلاق کانتی و اخلاق فایده‌گرایی کدام یک برای پیشبرد نظام اخلاقی رسانه مهمتر و ضروری‌تر هستند؟
- به نظر من هر دوی اینها مهم هستند. برخی از اهالی رسانه با اخلاق فایده‌گرایی احساس خویشی و نزدیکی بیشتری دارند. به عبارت دیگر آنها معتقد به ایده "بیشترین خیر برای بیشترین افراد" هستند.
اهالی رسانه از یک سو باید به اخلاق فایده‌گرایی توجه داشته باشند و از سوی دیگر به اخلاق کانتی نیز توجه کنند. آنان باید دغدغه پرسش کانتی را از خود داشته باشند که "آیا همیشه این کار را انجام خواهند داد؟". یعنی آنها باید به "امور مطلق" توجه داشته باشند.
همین که اهالی رسانه همیشه در فکر این باشند که منشأ خیری برای کثیری از مردم باشند در واقع دارند "خیری" انجام می‌دهند.
در واقع ممکن است انجام این خیر برای گروهی هم سود به همراه نیاورد و ضرر و زیانی را متوجه آنها کند.
در واقع ممکن است انجام این خیر برای گروهی هم سود به همراه نیاورد و ضرر و زیانی را متوجه آنها کند.
نظر شما