دانشگاه در چنین روزی در ایران کلید خورد/ ورود قانونی آموزش عالی به ایران

به گزارش خبرنگار مهر،‌ دوره نهم مجلس ملی که از سال 1311 تا فروردین 1314 به طول انجامید نقش بسزایی در تاریخ آموزش عالی ایران ایفا کرد از این رو نهمین دوره قانون گذاری برای اهالی دانشگاهی کشور یادآور تاریخ ویژه ای است.

اهمیت 8 خرداد 1313 در این است که شاید برای اولین بار در تاریخ کشور مرجع قانونگذاری با آموزش عالی به نقطه مشترکی رسید و در گامی همسو یکی از اساسی ترین بنیانهای اجتماعی جامعه را بنیان نهاد.

راه اندازی یک مرکز جامع آموزشی که در برگیرنده چند رشته مختلف علمی باشد اولین بار 6 سال قبل از تاسیس دانشگاه تهران توسط پروفسور حسابی به علی اصغر حکمت پیشنهاد شد.  

بودجه اولیه در نظر گرفته شده برای تاسیس دانشگاه تهران مبلغ 250 هزار تومان بود. ضمن آنکه به وزارت معارف اجازه دادند تا زمین مناسبی برای تاسیس دانشگاه بیابد. علی اصغر حکمت برای ساخت دانشگاه تهران خدمات ارزنده ای انجام داد و با کمک و مشاوره آندره گدار معمار فرانسوی تحقیقات گسترده ای را برای یافتن مکانی مناسب جهت ساخت دانشگاه تهران آغاز کرد.  

باغ‌ جلالیه تهران در واپسین سالهای حکومت ناصرالدین شاه قاجار به فرمان شاهزاده ای به نام جلال‌الدوله بنا یافت و در آن روز در مالکیت تاجری ترک به نام حاج رحیم آقای اتحادیه تبریزی بود. این باغ به منظور تاسیس دانشگاه تهران از قرار متری 5 ریال و جمعاً به مبلغ 100 هزار تومان از این تاجر خریداری شد و معمار فرانسوی مامور طراحی و اجرای عملیات ساختمانی در آن شد.

هر چند که عملیات ساختمانى و ایجاد فضاهاى آموزشی دانشگاه تهران مدتها پیش از این آغاز شده بود اما همزمان با این عملیات  دورنمای ایجاد یک تشکیلات آموزشی منظم در سطح آموزش عالی ضرورت ارائه و تصویب لایحه اى قانونى در این خصوص را تقویت می کرد. بدین منظور کمیسیون ویژه ای با حضور چهره های سرشناس و برجسته علمی و فرهنگی آن زمان ایران تشکیل شد که در نهایت با تلفیقی از آموزش سنتی ایران و آموزش مدرن آن روز غرب آئیین نامه کارآمدی را تدوین کردند.

استاد بدیع الزمان فروزانفر، علی اکبر دهخدا، دکتر لقمان الدوله ادهم، دکتر علی اکبر سیاسی و علی اصغر حکمت از جمله سرشناس ترین افراد عضو این کمیسیون بودند. این کمیسیون سرانجام پس از چند ماه در اسفند ماه سال 1312لایحه قانونى تاسیس دانشگاه تهران را به مجلس شوراى ملى تقدیم کرد.

مجلس شورای ملی که از اسفند همان سال فعالیت دور نهم خود را آغاز کرده بود پس از دو ماه بررسى و مطالعه این طرح در کمیسیون معارف سرانجام قانون تاسیس دانشگاه تهران را درهشتم خرداد 1313 از تصویب گذراند.

اهمیت 8 خرداد 1313 در تصویب قانونی است که به نوعی سرآغاز تحولی نوین در موسسات آموزش عالی بوده و در کنار آن نقطه ورود قانون گذاری به عرصه علم محسوب می شود.

قانون تاسیس دانشگاه تهران مشتمل بر 21 ماده است که تشکیلات دانشگاه، دانشکده ها، سازمان ادارى، مدیریت و شوراهاى عالى و چگونگى استخدام کادر آموزشى و ادارى آن را در بر مى گیرد.

در ماده اول این قانون مجلس شوراى ملى به وزارت معارف اجازه مى دهد موسسه اى به نام "دانشگاه" را براى تعلیم علوم و فنون و ادبیات و فلسفه در تهران تاسیس کند.

ماده دوم به چگونگی دانشکده ها و ساختار داخلی دانشگاه پرداخته است. بر این اساس دانشگاه تهران در بدو امر از 6 دانشکده تشکیل می شد: 1- دانشکده علوم معقول و منقول 2- دانشکده علوم طبیعى و ریاضى  3- دانشکده ادبیات، فلسفه و علوم تربیتى 4- دانشکده طب 5- دانشکده حقوق و علوم سیاسى 6- دانشکده فنى و علوم مهندسی.

اگر 15 بهمن سال 1313 را سالروز تولد دانشگاه مادر و نماد آموزش عالی کشور بدانیم بی شک 8 خرداد 1313 را باید سالروز ورود قانونی آموزش عالی به ایران دانست.