رشیدی: "منهای دو" به تماشاگران و جامعه آرامش می‌دهد

وقتی به قصد گرفتن گزارش تمرین از نمایش "منهای دو" نوشته ساموئل بنشتریت و ترجمه شهلا حائری به پلاتوی شماره یک تمرین مجموعه تئاتر شهر می‌رویم با اولین چهره‌ای که در این سالن مواجه می‌شویم چهره داود رشیدی کارگردان و بازیگران با سابقه و شناخته شده سینما، تئاتر و تلویزیون است. وی با رویی گشاده سلام ما را پاسخ می‌دهد. چند صندلی آنطرف‌تر رحیم نوروزی نشسته است که این روزها حضوری پر رنگ‌ در عرصه تئاتر دارد.

در مقابل ما و در گوشه‌ای از سالن لیلا حاتمی با لبخندی بر لب روی یک صندلی نشسته و گویا در انتظار است که تمرین نمایش هر چه زودتر آغاز شود. شاید بسیاری از علاقمندان به هنر تئاتر و بازیگری خیلی پیشتر از این‌ها در انتظار حضور این بازیگر توانای سینما و تلویزیون در صحنه تئاتر بودند که به دلیل تولید و اجرای نمایش "منهای دو" این انتظار به پایان خود رسیده است.

بعد از گپ و گفتی کوتاه و صمیمانه با داود رشیدی روی صندلی‌های سالن تمرین می‌نشینیم. رضا معطریان از عکاس‌های با سابقه تئاتر هم در سالن حضور دارد تا از تمرین گروه عکس بگیرد. در بین گفتگوی رضا معطریان و محمدرضا عباسی عکاس خبرگزاری مهر صدای آشنای دو بازیگر شناخته شده و دوست داشتنی تئاتر توجه‌مان را جلب می‌کند. بعد از مدت زمان کوتاهی سیامک صفری و حسن معجونی وارد سالن می‌شوند.



 
با معجونی که به تازگی اجرای موفق نمایش "به خاطر یک مشت روبل" را پشت سر گذاشته درباره کارهای بعدی گروه تئاتر "لیو" و تجربه بازی در نمایش "منهای دو" صحبت می‌کنیم. سیامک صفری هم که این روزها طبق شنیده‌ها به دلیل حضور در نمایش "منهای دو" پیشنهاد بازی در چند کار تئاتری از جمله نمایش "کارگاه بکاء" حسین کیانی را رد کرده است، طبق همیشه با شوخ ‌طبعی خود را برای تمرین آماده می‌کند.

بعد از حضور عوامل و دستیاران نمایش از جمله محمدرضا اصلی گروه خود را برای تمرین آماده می‌کند. یک صندلی در میان سالن قرار می‌گیرد و رحیم نوروزی روی آن می‌نشیند. از صحبت‌هایی که می‌شود به این نتیجه می‌رسیم که نوروزی نقش دیگری را در نمایش "منهای دو" ایفا می‌کند و حال به جای بازیگر دیگری گفتن چند دیالوگ کوتاه را عهده‌دار شده است.

لیلا حاتمی در کنار نوروزی روی زمین می‌نشیند. سیامک صفری پایه سرمی را به همراه دارد و در کنار حسن معجونی به دیوار سمت راست سالن در مقابل جایگاه کارگردان تکیه می‌دهند،‌ گویی که خود را آماده می‌کنند تا وارد صحنه شوند. نوروزی سر را در میان دست گرفته و می‌گوید: "دخترم، رنج می‌برم. کارش می‌دانستی چه رنجی می‌کشم."

حاتمی بعد از گفتن جمله "چه می‌شود کرد، باید در هر حال زندگی کرد، دایی وانیا" از جای خود بر می‌خیزد و به سمت مقابل می‌آید. خیره به نقطه‌ای نا معلوم می‌گوید: "ما زندگی خواهیم کرد. ما سلسله روزها و شب‌های طولانی طولانی را سپری خواهیم کرد. با بردباری در برابر آزمون‌های سرنوشت مقاومت خواهیم کرد. ما کار خواهیم کرد..."

لیلا حاتمی در حالیکه دیالوگ‌های خود را ادا می‌کند بغضی در گلو دارد که گویی هر آن احتمال دارد قطره اشکی از چشمانش ریخته شود. رشیدی با تکرار این صحنه نکاتی را به بازیگران یادآوری می‌کند. بعد از پایان دیالوگ‌های حاتمی، سیامک صفری با پایه سرمی به دنبال خود به همراه حسن معجونی وارد صحنه می‌شوند چنانکه گویی به دنبال کسی یا مکانی هستند. در این وضعیت مشخص می‌شود که هر دو نقش مردانی مسن را بازی می‌کنند.

صفری با ظاهری عذرخواهانه می‌گوید: "سلام، شرمنده‌ایم، ما گم شدیم" و نوروزی که روی صندلی نشسته در پاسخ جواب می‌دهد: "باشه ولی ما داریم اینجا بازی می‌کنیم". در اینجا صفری و معجونی با عذرخوانی از کارگردان و عوامل فرضی نمایش سراغ فردی به نام "لو استرن" را می‌گیرند و وقتی متوجه می‌شوند که بازیگر زن همان "لو استرن" مورد نظر است جا می‌خورند.

معجونی که ایفاگر نقش پل در نمایش "منهای دو" است رو به بازیگر زن می‌گوید: "واقعا، عذر می‌خوام، به گمانم پدرتون هستم"
بازیگر زن: "چرا چنین فکری می‌کنین؟"
پل: "تا حالا زنی به زیبایی شما ندیدم"

بازیگر زن: "بامزه است، به نظر من شما هم خوش قیافه می‌آین"
پل: "ولی خیلی حال و روز درستی ندارم"

دیالوگ‌ها ادامه دارد و اینگونه برداشت می‌شود که پل بعد از سال‌ها گمشده خود را پیدا کرده است. کششی درونی آن‌ها را به هم نزدیک می‌کند ولی پل به همراه ژول که سیامک صفری ایفاگر آن است مجبور می‌شوند به دلیل تمرین نمایش از بازیگر زن خداحافظی کنند. اما در آخرین لحظات پل پیشنهاد خوردن شام را به بازیگر زن می‌دهد و زن نیز آن را قبول می‌کند. پل و ژول با حالتی عذرخواهانه صحنه نمایش را ترک می‌کنند.

صحنه چند بار دیگر تکرار می‌شود و رشیدی که با دقت نکات مورد نظر خود را در هر بار تکرار به بازیگران می‌گوید و بازیگران نیز طبق گفته کارگردان حالات و میزانسن‌های مورد نظر را انجام می‌دهند. بعد از پایان این صحنه گروه کمی استراحت می‌کند و لیلا حاتمی که گویا باید زودتر از سایرین تمرین را ترک کند زمان جلسه تمرین بعدی گروه را با محمدرضا اصلی هماهنگ می‌کند.

پس از رفتن حاتمی، عوامل گروه چند صندلی را در میان صحنه به هم می‌چسبانند که این صندلی‌ها با نشست صفری و معجونی و دیالوگ‌هایی که رد و بدل می‌کنند تداعی کننده نیمکت پارک یا فضایی مشابه آن هستند.

پل: "عجب بدبیاری‌ای، همه باهامون چپن، هر چی هم پیش می‌ریم بدتر می‌شه، با این وضع خودمون داریم با پای خودمون به سردخونه می‌ریم."
ژول: "اقلا در سالن جشن هوا گرمتر بود."

پل: "خیلی خب، دو دقیقه دیگه هم صبر می‌کنیم اگه سرو کله‌ش پیدا نشه می‌زنیم به چاک."
ژول: "آره، انگار ما رو خر گیر آوردن."

دیالوگ‌های پل و ژول ادامه پیدا می‌کند و بازی صفری و معجونی به گونه‌ای است که حتی عوامل نمایش را نیز به خنده می‌اندازد. سیامک صفری و حسن معجونی از جمله بازیگران توانای تئاتر هستند که در نقش‌های مختلف توانسته‌اند توانایی‌های خود را در بازیگری تئاتر به اثبات برسانند.

از صحبت‌هایی که رد و بدل می‌شود اینگونه برداشت می‌شود که پل و ژول دو پیرمرد هستند که قصد انجام کار یا رسیدن به آرزویی را دارند و در این راه ماجراهایی را پشت سر می‌گذارند. با ملحق شدن رحیم نوروزی به این صحنه موقعیت‌های طنزی به لحاظ کلامی ایجاد می‌شود که شنیدن و دیدن آن‌ها برای هر کدام از تماشاگران نمایش می‌تواند جذاب باشد.

رشیدی معتقد است نمایش "منهای دو" اثری انسانی است که جامعه را به آرامش دعوت می‌کند و اثری امیدبخش است. وی می‌گوید: این نمایش اثری است که تماشاگر در برخی از صحنه‌های آن با صدای بلند خواهد خندید و در لحظاتی هم به فکر فرو خواهد رفت.

این بازیگر و کارگردان با سابقه تئاتر درباره دلایل دوری خود از صحنه تئاتر طی چند سال گذشته خاطرنشان می‌کند: من همیشه به تئاتر فکر کرده و می‌کنم. در این مدت تله‌تئاتر هنر را ضبط کردم که پخش شد و دو تله تئاتر دیگر را نیز ضبط و تولید کردیم. سال گذشته قصد داشتم "منهای دو" را به صحنه ببرم که با شرایطی که پیش آمد  و از اجرای اثر منصرف شدم. اما حالا این نمایش و پیام آن می‌تواند آرامش خاصی را به تماشاگران و علاقمندان و مردم جامعه منتقل کند.

رشیدی معتقد است هر گاه هنرمند تئاتر با متنی برخورد کند که مربوط به زمانه و جامعه معاصرش باشد انگیزه حضور، تولید و اجرا را به دست می‌آورد. به اعتقاد رشیدی مهم نیست که نمایشنامه ایرانی باشد یا خارجی بلکه مهم نزدیک بودن اثر به دیدگاه‌ها و ذهنیت و دغدغه‌های هنرمند و تماشاگران و جامعه است.

بعد از تمرین این صحنه‌ها گروه زمانی را به استراحت اختصاص می‌دهد تا بازیگران خود را برای تمرین صحنه‌های دیگر آماده کنند. البته در این نمایش بازیگران دیگری چون باران کوثری و لیلی رشیدی نیز حضور دارند که در زمان‌های متفاوتی صحنه‌های مربوط به آن‌ها تمرین می‌شود.

امیر اثباتی طراح صحنه و لباس با سابقه سینما و تئاتر هم در این نمایش با داود رشیدی همکاری می‌کند. نمایش "منهای دو" از اوایل تیرماه در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر به صحنه می‌رود.