ظرفيت كارآفريني انسانها اهميت دارد نه محفوظات و دانش آنها // نظام پژوهشي بايد در بستر پرسشگري شكل بگيرد

به گزارش خبرنگار دانشگاهي "مهر"، دكتر جعفر توفيقي افزود: در سال 1383 متجاوز از 700 هزار نفر در دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي پذيرش شده اند. اين عدد از افتخارات نظام جهموري اسلامي ايران در ظرفيت سازي براي خيل عظيم جوانان مشتاق به ورود به دانشگاه ها است. متجاوز از 60 درصد اين تعداد را دختران تشكيل مي دهند كه اميدوارم زنان در تمامي عرصه هاي كشور چنين حضور پرشوري داشته باشند و موفقيت هاي بيشتري كسب كنند.

وي افزود: كشور در مسير بسيار خوبي از رشد و توسعه علمي قرار گرفته است و اين امر به همت مديران دانشگاه ها و مراكز علمي و تحقيقاتي صورت گرفته است و تحليل بنده اين است كه رشد علمي در كشور روز به روز بالنده تر و رشد يابنده تر مي شود و اين بالندگي و رشد را مي توان به زبان ارقام و آمار موجود بيان كرد.

وزير علوم، تحقيقات و فناوري تصريح كرد: اكنون در موقعيتي به سر مي بريم كه آموزش عالي كشور در حال گذار از آموزش عالي سنتي به آموزش عالي نوين است و بايد مولفه هاي اين گذار را به خوبي بشناسيم و در جهت تقويت اين مولفه ها تلاش بيشتري انجام دهيم و موانع را برطرف كنيم تا مسير اين بالندگي و رشد هموار شود و سرعت حركت رو به جلوي نظام آموزشي كشور افزايش يابد.

وي افزود: در مسير رشد كمي به خصوص در بعد از انقلاب اسلامي در حوزه آموزش و پژوهش دچار تحولات و تغييرات ارزنده اي شده ايم كه اين حكايت از حركت به سمت جلو دارد. اين تحولات در حوزه نگرش ها، مديريت علمي، اثر بخشي علوم، تحقيقات و فناوري قابل شناسايي است. اين پيشرفت ها و تحولات در حوزه ارتقاء كيفيت نيز قابل شناسايي است. در حوزه نگرش ها به توسعه علمي در سطح كلان و در سطح مديريت كلان كشور شاهد هستيم كه توسعه علمي به عنوان توسعه ملي و زيربناي توسعه ملي قرار مي گيرد و توسعه علمي ركن اصلي توسعه اقتصادي شده است و اين تغيير نگرش در فضاي ملي كشور دستاورد بسيار ارزشمندي است و حركت در آينده را تسهيل مي كند.

دكتر جعفر توفيقي تصريح كرد: در درون نظام علمي كشور شاهد تحولات عظيمي در نگرش ها هستيم. خودمحوري به جامعه محوري تبديل شده است. زماني بود كه توسعه علمي در كشور بر اساس علايق در نظام علمي شكل مي گرفت اما امروز توسعه علمي كشور بر اساس خواست ها و نيازهاي جامعه حركت مي كند تا به توسعه ملي پاسخ گويد. زماني شعار علم براي علم مطرح بود اما امروز علم براي توسعه و اقتدار كشور، علم براي درخواست هاي بين المللي، علم براي توليد و رفاه، علم براي استقرار امنيت و اعتلاي اخلاق و معنويت است.

وي در ادامه افزود: امروز عدالت آموزشي به عنوان پيش نياز عدالت اجتماعي در فرهنگ علمي كشور نهادينه شده است. عدالت اجتماعي نه در توزيع امكانات بلكه در توانمند سازي  آحاد جامعه مطرح است و از طريق آموزش مي توان مردم را توانمند ساخت. با توانمند شدن افراد جامعه امكان فعاليت هاي اقتصادي، سياسي و اجتماعي براي همه افراد ميسر مي شود و آنها مي توانند در رقابت هاي اجتماعي و توسعه كشور شركت كنند. اين موارد امكان پذير نيست جز اين كه از طريق آموزش و ظرفيت سازي هاي لازم شرايط فراگير آموزش هاي علمي براي همگان ميسر شود. ريشه عدالت اجتماعي در عدالت آموزشي و علمي است چون عدالت آموزشي توانايي براي فعاليت ايجاد مي كند. امروز شاهد عدالت آموزشي در كشور هستيم. آموزش عالي در جغرافياي كشور توزيع شده است و ما شاهد رقابت هاي برابر و عادلانه هستيم هر چند كه هنوز با كمبود ظرفيت مواجهيم. زماني آموزش به طبقه خاصي اختصاص داشت اما امروز شعار آموزش عالي براي همه، آموزش عالي در هر مكان و زمان و آموزش عالي مستمر مطرح است. اينها همه رويكردهايي است كه حكايت از مشخصات نظام علمي نوين را مي دهد.

وزير علوم، تحقيقات و فناوري تصريح كرد: در حوزه مديريت آموزش عالي در حال عبور از مديريت مبتني بر خطا و حدس به مديريت مبتني بر علم و دانش هستيم. پيچيدگي هاي سازمان ها، اهداف ، برنامه ، آينده و تحولات اجتماعي و ...  مديريت مبتني بر حدس و خطا را ناكارآمد و پرهزينه كرده است. ما به سمت مديريت مبتني بر دانش و علم حركت مي كنيم تا از راهي كوتاهتر  به موفقيت هايي بزرگتر دست يابيم. عبور از مديريت مبتني بر اطلاعات و داده هاي خام به مديريت مبتني بر تجزيه و تحليل و آينده نگر و مبتني بر تحولات بسيار حياتي و كارساز خواهد بود. در دانشگاه ها از مديريت متمركز ستاد محور به سمت مديريت با محوريت هيئت هاي امناي دانشگاه ها و گروه هاي علمي حركت مي كنيم. امروز حركت به سمت استاد محوري است.

وي در ادامه از تبديل سازمانهاي عمودي به سازمانهاي افقي مبتني بر مسئوليت و پاسخگويي اشاره كرد و گفت: امروز در طراحي نمودارهاي سازماني شاهد بروز و ظهور چنين نگاهي به سازمان ها و تشكيلات هستيم. در دل دانشگاه ها هسته هاي پژوهشي براي مطالعات تاسيس شده است كه براي آينده اي مطمئن و تكامل يافته به مطالعه و طراحي مي پردازد. كانون هاي تفكر نيز كه در آينده اي نزديك شكل خواهد گرفت به مديريت كلان كمك شاياني خواهند كرد.

دكتر جعفر توفيقي تصريح كرد: در حوزه اهداف و وظايف نظام علمي نيز شاهد تحولات در رويكردها هستيم. نگاه به تربيت نيروي انساني متخصص متحول شده است. امروز از تربيت نيروي انساني خلاق و انديشه ساز، كارآفرين و نوآور صحبت مي شود. تربيت نيروي انساني امروز به تربيت نيروي انساني متخصص در يك رشته خاص خلاصه نمي شود. از تربيت انساني با ظرفيت هاي بسيار بالا براي ايجاد تحول صحبت مي شود. تحول در پژوهش و فناوري و تحول در نظام عملي كشور. ظرفيت انسانها براي آموزش عالي اهميت دارد نه محفوظات و دانش هاي كسب شده توسط افراد.

وي افزود: در حوزه پژوهش نگاه ها در حال تحول است. بايد روحيه پرسش گري در جامعه تقويت شود. اساسا نظام پژوهشي كه در بستر پرسشگري شكل نگيرد فاقد محقق است. پژوهش تلاشي است براي پاسخگويي پرسش. اگر پرسش نباشد پژوهش ارزشي ندارد و پژوهش تهي خواهد بود. بايد بر اساس پرسش هاي متن جامعه پژوهش كنيم.

دكتر توفيقي تصريح كرد: فاصله ديرينه اي بين نظام علمي و اقتصادي وجود داشت اما خوشبختانه امروز با ايجاد پارك هاي فناوري و مراكز رشد توسعه علمي به توسعه اقتصادي نزديك شده است. امروز از تجاري شدن نتايج تحقيقات و توليد علم و دانش بحث مي شود. امروز نگاه به علم نگاه به توليد ثروت، و رفاه و امنيت اجتماعي است.

وزير علوم در ادامه اضافه كرد: در حوزه كيفيت شاهد استقرار نظام هاي كيفيت در دانشگاه ها هستيم. يكي از نشانه هاي آموزش عالي نوين توان ارزيابي و رتبه بندي دانشگاه ها و مراكز علمي توسط خود آنهاست و استقرار نظام هاي كيفيت مديريت در دانشگاه ها مي تواند اين ارزيابي را صورت دهد. اين موضوع منجر به افزايش بهره وري سازمان ها و دانشگاه ها خواهد شد.

وي تصريح كرد: در حوزه اثر بخشي در نظام علمي كشور شاهد افزايش توليدات علمي هستيم. چه در حوزه مقالات علمي و تاليف كتب و چه در حوزه ارتباط با صنعت. ما امروز شاهد تاسيس مراكز تحقيقاتي و پژوهشي مشترك بين دانشگاه ها و صنايع هستيم. بازديد از اين مراكز و پارك هاي فناوري نشانه هاي تحول را به خوبي نشان مي دهد. اين مراكز سبب عرضه تحقيقات به بازار شده اند كه اين آرزوي ديرينه نظام علمي كشور بود.

دكتر توفيقي در پايان افزود: آنچه كه امروز شاهد آن هستيم حركت عظيم علمي كشور به سمت جلو در ابعاد كمي و كيفي است. اين نظام در درون خود به فكر بازسازي و نوسازي است و يقينا بازتعريف سازمان ها و روشهاي مديريتي تحولات جديدي را ايجاد خواهد كرد. اين تغييرات با تكامل حركت تعاملي نظام علمي با محيط پيرامون قابل ملموس تر خواهد بود. ما به همت مديران دانشگاه ها و مراكز علمي و تحقيقاتي و همچنين دانشمندان و محققان به اين دستاوردها رسيده ايم و اين پيشرفت را پيگيري خواهيم كرد البته نبايد از مشكلات و كمبودهاي موجود كه امري اجتناب ناپذير در مسير هر تكاملي است راحت بگذريم. ان شاء الله با بهينه سازي امور و مديريت بهتر در منابع مالي و انساني روز به روز شاهد تحولات عظيم تري خواهيم بود. از رئيس جمهوري و مجلس ششم و هفتم نيز كه در تصويب لايحه تغيير ساختار وزارت علوم همت گماردند تشكر مي كنم.