جزئیات کامل طرح بیمه بیکاری مجلس

به گزارش خبرنگار مهر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز سه‌شنبه مجلس بررسی فوریت طرح بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران متقاضی کار را در دستور کار داشتند که با 129 رای موافق، 6 رای مخالف و 4 رای ممتنع با آن موافقت کردند.

این طرح با توجه به شرایط اشتغال در کشور ضرورت بازنگری در مقررات قانون بیمه بیکاری و لزوم حمایت از بیکاران متقاضی کار و همچنین به منظور ایجاد آرامش فکری در میان جوانان جویای شغل و ایجاد فرصت برای مدیران جهت برنامه ریزی‌های مربوطه ارائه شده است.

جزئیات طرح بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران متقاضی کار که شامل سه فصل و 34 ماده است، به شرح ذیل است:

ماده 1- بر اساس اصل بیست و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تبصره ماده 3 قانون کار، صندوقی مستقل به ترتیبی که در این قانون معین شده است، به منظور حمایت از بیکاران غیر ارادی اعم از مشمولان قانون تامین اجتماعی و تابع قوانین کار و مقررات خاص مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی و همچنین حمایت از بیکاران متقاضی کار تشکیل می شود.

ماده 2- بازنشستگان و دریافت کنندگان مستمری از کارافتادگان و اتباع خارجی از شمول مقررات این قانون مستثنی هستند.

ماده 3- بیکار موضوع فصل دوم این قانون بیمه شده ای است که رابطه کاری وی با کارفرما بدون میل و اراده او قطع شده و خود، متقاضی کار باشد. همچنین کارفرمایان و بیمه شدگان فاقد کارفرما با درخواست خود و پرداخت سهم کارفرما، در صورت از دست دادن غیرارادی شغل، با مراعات سایر مقررات فصل دوم این قانون می‌توانند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گیرند.

ماده 4- بیکار متقاضی کار در این قانون فرد ذکوری است که به سن 25 سالگی رسیده و یا فرد اناثی می‌باشد که سرپرست خانوار، بدسرپرست یا خودسرپرست و دارای حرفه یا مهارتی می باشد که به تایید سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای رسیده است و در مراکز کاریابی‌هایی دولتی ثبت نام کرده و حداقل به مدت یک سال پیگیر اشتغال خود بوده باشد و پرداخت حق بیمه یا سابقه اشتغال در آن شرط نیست.

ماده 5- صندوق بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران متقاضی کار،‌ مستقل بوده همانند صندوق‌های بازنشستگی زیر نظر وزارت رفاه و تامین اجتماعی است. هیئت امنای آن مرکب از نمایندگان وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی، رفاه و تامین اجتماعی، تعاون، کانون عالی کارفرمایی و کانون‌ عالی کارگری می‌باشد. نحوه اداره و اساسنامه صندوق با پیشنهاد سه وزارتخانه مذکور و  تصویب هیئت وزیران به تایید شورای نگهبان می‌رسد.

ماده 6- بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران متقاضی کار، در زمره حمایت‌های تامین اجتماعی است و دولت از آن حمایت می‌کند. سازمان تامین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، آن را  به صندوق بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران متقاضی کار پرداخت نماید. صندوق مکلف است به بیمه‌شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌باشند، مقرری یا کمک پرداخت نماید.

فصل دوم- بیمه بیکاری

ماده 7- کلیه کارگران اعم از شاغلان در کارهایی با ماهیت دایمی و غیردایمی که ظرف یک سال قبل از وقوع بیکاری حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری در آخرین کارگاه را داشته باشند با رعایت جدول ماده (17) می توانند از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند گردند.

ماده 8- بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوط به تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تایید شورای عالی کار بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

الف- به منظور تشویق کارفرمایانی که طرح اصلاح ساختار آنان دارای توجیه اقتصادی بوده و به تایید کمیته تخصصی مربوط رسیده باشد، از محل منابع صندوق، ردیف اعتباری، صندوق  توسعه ملی، منابع بانکی تسهیلاتی در اختیار آنان قرار می‌گیرد. ضوابط و نحوه اعطای آن به موجب آیین نامه این فصل خواهد بود. اعضای کمیته تخصصی و وظایف آن نیز در آیین نامه مذکور مشخص می‌گردد.

ب- در صورت عدم اجرای طرح تغییر ساختار توسط کارفرما و یا عدم اعاده به کار کارگران کلیه هزینه‌های اجرایی و مبلغ مقرری که توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت گردیده از کارفرمای واحد ذیربط مطالبه و در صورت عدم پرداخت برابر ضوابط ماده (50) قانون تامین اجتماعی وصول خواهد شد.

ج- کارفرمایان و بیمه شدگان فاقد کارفرما، در صورتی می‌توانند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گیرند که علاوه بر پرداخت سه درصد (سهم کارفرما و سهم کارگر موضوع ماده 11 این قانون) علت بیکاری آنان، به تخشیص وزارت کار و امور اجتماعی ناشی از مواردی مانند از دست رفتن سرمایه و شرایط بازار و به صورت غیرارادی بوده باشد.

ماده 9- بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار می‌شوند با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل براساس جدول ماده (17) این قانون از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.

ماده 10- تشخیص استحقاق مقرری بیمه بیکاری به عهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌اهی کار و امور اجتماعی و رفاه و تامین اجتماعی و تعاونی می‌باشد. در صورت عدم وجود یکی از دستگا‌ه‌ها و بروز اختلاف، نظر رئیس واحد کار و امور اجتماعی مربوطه ملاک عمل خواهد بود.

ماده 11- حق بیمه بیکاری به میزان چهار درصد (4٪) مزد بیمه شده می باشد که 2 درصد آن توسط کارفرما، یک درصد توسط بیمه شونده و یک درصد توسط دولت تامین و پرداخت خواهد شد.

ماده 12- دستمزد بیمه شده و نحوه تشخیص تعیین حق بیمه بیکاری، چگونگی وصول آن، تکلیف بیمه شده و کارفرما و همچنین نحوه رسیدگی به اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه  در این مورد براساس ضوابطی است که برای حق بیمه سایر حمایت‌های تامین اجتماعی در قانون و مقررات تامین اجتماعی و این قانون پیش‌بینی شده است.

ماده 13- بیمه شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهند داشت:

الف- بیمه شده قبل از بیکار شدن حداقل 12 ماه سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشد. مشمولان ماده 9 این قانون از شمول این بند مستثنی می‌باشند.

ب- بیمه شده بیکار مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با  اعلام مراتب بیکاری به واحدها یکار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد. واحد مربوطه موظف است پس از گذشت 30 روز نظر خود را در خصوص مکان اشتغال و یا عدم اشتغال بیمه شده بیکار اعلام نماید.

مراجعه بعد از 30 روز با عذر موجه و ارایه مستندات و رای کمیته موضوع ماده 10 تا 90 روز پس از تاریخ بیکاری امکان‌پذیر خواهد بود.

ج- بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی (حسب مورد) که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی و یا سایر واحدهای ذیربط با تایید وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود شرکت نموده و هر دو ماه یک بار گواهی لازم در این مورد را به شعب تامین اجتماعی تسلیم نماید.

ماده 14- شاغلانی که در زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری به شغل یا مشاغلی گمارده شوند که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری متعلقه کمتر باشد، مابه‌التفاوت دریافتی بیمه شده از حساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد. به کار گماری مقرری بگیر معرفی شده جزو سابقه اشتغال وی  محسوب شده و مشمول مقررات قانون کار خواهد بود.

ماده 15- مدت یکسال از زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه شده از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب خواهد شد. در صورت اشتغال بیمه شده قبل از پایان مدت شمول بیمه بیکاری، مدت باقیمانده برای آینده ذخیره می‌شود.

در خصوص شمول مقررات مشاغل سخت و زیان‌آور و سایر مقررات مشابه بقیه مدت پرداخت بیمه بیکاری بین دو مقطع اشتغال فاصله محسوب نشد و پیوسته لحاظ می‌شود.

ماده 16- فرد بیکار در صورت عدم اشتغال بعد از انقضاء مدت بیمه بیکاری، در صورت داشتن شرایط، براساس مقررات فصل سوم این قانون تحت پوشش حمایت‌های آن فصل قرار می‌گیرند.

ماده 17- مجموع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیکاری با احتساب دریافتی‌های قبلی براساس سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری برای مجردها حداقل شش ماه و حداکثر 30 ماه و برای متاهلان حداقل 12 ماه و حداکثر 40 ماه براساس جدل بند (الف) این ماده می‌باشد.

الف- مجموع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیکاری با احتساب دریافتی‌های قبلی، براساس سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری به شرح جدول زیر می‌باشد: 

ب- افراد مسن مشمول این قانون که در زمان وقوع بیکاری دارای 56 سال سن و بیشتر می‌باشند، به شرط آن که در شروع دوره بیکاری حداقل 21 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، مادامی که مشغول به کار نشده‌اند، می توانند تا رسیدن به 25 سال سابقه، تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند. حکم بند (الف) این ماده درباره آنان تا 4 سال تعیین می‌شود و با 25 سال سابقه بازنشسته می‌شوند.

ج- بیمه شده بیکار و افراد تحت تکفل در مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری از خدمات درمانی موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده 3 قانون تامین اجتماعی استفاده خواهند کرد.

د- مقرری بیمه بیکاری مانند سیار مستمری‌های تامین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهند بود.

ماده 18- در  موارد زیر مقرری بیمه بیکاری قطع خواهد شد:

الف- زمانی که بیمه شده مجدداً اشتغال به کار یابد.

ب- بنا به اعلام واحد کار و امور اجتماعی محل و یا نهضت سوادآموزی و سایر واحدهای ذیربط از طریق وزارت کار و امور اجتماعی، بیمه شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی و یا سوادآموزی خودداری نماید.

ج- بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد.

د – بیمه شده بیکار،‌ مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا از کارافتادگی شود.

هـ- بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار مربوطه اعاده گردد.

تبصره 1- در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکار محرز گردد که بیکاری بیمه شده ناشی از میل اراده او بوده است و یا چنانچه بیمه شده اشتغال مجدد خود را مکتوم داشته و مقرری بیمه بیکاری دریافت نموده باشد، سازمان تامین اجتماعی مکلف به استرداد مقرری پرداختی در مدت زمان غیرمجاز خواهد بود.

تبصره 2- دریافت کمک هزینه حین کارآموزی مانع  استفاده از مقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.

ماده 19- کارفرمایان موظفند با هماهنگی شوراهای اسلامی و یا نمایندگان کارگران فهرست محل‌های خالی شغل را که ایجاد می شود به مراکز خدمات اشتغال محل اعلام نمایند. محل‌های شغلی مذکور (به استثنای رده‌های شغلی کارشناسی به بالا) ‌توسط مراکز خدمات اشتغال و یا معرفی بیکاران تامین می‌گردد.

تبصره 1- دولت مکلف است همه ساله منابع مورد نیاز برای طرح‌های اشتغالزای مقرری بگیران بیمه بیکاری را در بودجه سالانه کشور پیش‌بینی و در اختیار صندوق بیمه بیکاری قرار دهد.

تبصره 2- بیکاران مشمول این قانون در اخذ  پروانه‌های کسب و کار و موافقت اصولی و تاسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه‌ یا دستگاه‌های ذیربط با معرفی وزارت کار و امور اجتماعی در اولویت قرار خواهند داشت.

تبصره 3- وزرات کار و امور اجتماعی مکلف است در اجرای این قانون آموزش مهارت‌های مورد نیاز بازار کار و نیز بازآموزی و ارتقای مهارت کارگران تحت پوشش بیمه بیکاری موضوع بند (ج) ماده (13) این قانون را از طریق مراکز دولتی و یا غیردولتی با استفاده از منابع صندوق بیمه بیکاری و منابع پیش‌بینی شده خود محقق نماید.

تبصره 4- نهضت سوادآموزی موظف است با همکاری کارفرمایان و وزارتخانه‌های ذیربط نسبت به تشکیل کلاسهای سوادآموزی برای بی‌سوادان مشمول این قانون اقدام نماید.

ماده 20- سازمان تامین اجتماعی مکلف است درآمدهای پیش‌بینی شده در این قانون را به همراه سایر حق بیمه‌های موضوع ماده 28 قانون تامین اجتماعی وصول و به حساب صندوق بیمه بیکاری واریز نماید.

ماده 21- وزارتخانه‌های کار و امور اجتماعی و رفاه و تامین اجتماعی و در موارد مربوط وزارت تعاون، مجری این قانون خواهند بود.

ماده 22- هزینه‌های موضوع فصل دوم این قانون منحصراً از محل درآمدهای ناشی از آن تامین می گردد. مجموع هزینه‌های اداری و پرسنلی دستگاه‌های مجری قانون باید به گونه‌ای باشد که از 5 درصد میزان مقرری پرداختی به بیمه شدگان که توسط صندوق پرداخت می‌گردد تجاوز ننماید.

ماده 23- فصل دوم این قانون از زمان لازم‌الاجرا شدن جایگزین قانون بیمه بیکاری مصوب 26/6/1369 خواهد بود، بیمه شدگانی که تاریخ وقوع بیکاری آنان مربوط به قبل از تصویب قانون باشد نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

ماده 24- آیین نامه اجرایی این فصل از قانون حداکثر ظرف سه ماه توسط وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت رفاه و تامین اجتماعی و وزارت تعاون تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

فصل سوم- حمایت از بیکاران متقاضی کار

ماده 2- مقررات این فصل شامل هر فرد بیکاری می باشد که در  ماده 3 این قانون تعریف شده است.

تبصره 1- کمک بیکاری برای بیکاران متقاضی کار به منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر و بسط عدالت اجتماعی پرداخت مخی‌گردد و حقوق نیست.

تبصره 2- افراد واجد شرایط این قانون و تحت پوشش نهادهای حمایتی در صورتی از حمایت این قانون برخوردار می‌شوند که از پوشش نهاد حمایتی خارج شده باشند.

تبصره 3- مشمولان انقضاء مدت بیمه بیکاری (موضوع ذیل ماده 14 این قانون) و کسانی که از خدمت در دستگاه‌های موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری خارج می‌شوند، در صورت داشتن شرایط، برابر مقررات این فصل مورد حمایت قرار می‌گیرند.

تبصره 4- بیکاران متقاضی کار و خانواده و افراد تحت تکفل آنان، در مدت دریافت کمک، تحت پوشش خدمات درمانی تامین اجتماعی قرار می‌گیرند.

ماده 26- بیکار متقاضی کار باید حداقل یکسال دارای کارت بیکاری بوده و در انتظار کار باشد.

ماده 27- تشخیص و معرفی بیکاران مشمول این قانون که درخواست و مدارک خود را به مراکز خدمات اشتغال واحدهای کار و امور  اجتماعی تحویل نموده‌اند بر عهده این وزارتخانه خواهد بود. مشمولان این قانون با معرفی کتبی واحد کار و امور اجتماعی محل مورد حمایت قرار می‌گیرند.

ماده 28- بیکاران مشمول این قانون در اخذ پروانه‌های کسب و کار، موافقت اصولی و تاسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه‌های صنعتی، کشاورزی و خدماتی با معرفی وزارت کار و امور اجتماعی در  اولویت قرار خواهند داشت. واحدهای ذیربط در محدوده اختیارات خود مکلف به ارایه موافقت اصولی و پروانه کسب و کار برای مشمولان این قانون می‌باشند.

ماده 29- مراکز کاریابی‌های دولتی یا خصوصی مکلفند کلیه افراد متقاضی کار را جهت حرفه‌آموزی و کسب مهارتهای فنی به مراکز آموزشی (اعم از مراکز سازمان فنی و حرفه‌ای، کارخانجات و آزاد) معرفی نمایند. مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای کشور مکلفند نسبت به حرفه آموزی و کسب مهارتهای فنی متقاضیان کار اقدام نمایند تا بر ساس نیاز بازار کار آموزش‌های لازم را کسب کنند. هزینه‌های مربوط از محل اعتبارات وزارت کار و امور اجتماعی و با کمک صندوق قابل تامین می‌باشد.

تبصره 1- مراکز خدمات اشتغال و کاریابی دولتی مکلفند کلیه جویندگان کار را ثبت نام نموده و با انجام مشاوره شغلی یا توجه به استعداد فرد و در نظر گرفتن نیاز بازار کار طی فرمی به مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای (دولتی یا آزاد) جهت آموزش و ارتقاء مهارت معرفی نمایند.

تبصره 2- بیکار متقاضی باید حداقل یک دوره از دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای را گذرانده و دارای مدرک فنی و حرفه‌ای باشد. برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و مراکز آموزش عالی و فارغ‌التحصیلان مراکز کار و دانش و فنی- حرفه‌ای که با تشخیص واحد اداره کار و امور اجتماعی محل، زمینه اشتغال برای آنها وجود دارد، گذراندن دوره‌های مربوط در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای الزامی نیست.

ماده 30- کلیه کارفرمایان و کارآفرینان مکلفند فهرست محلهای خالی شغل را که ایجاد می شود به مراکز خدمات اشتغال و کاریابی های ( محل یا خصوصی ) اعلام کنند.

ماده 31 - منابع مالی و هزینه های فصل سوم این قانون، در مدت اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها از محل نیم درصد درآمدهای نفتی و غیر نفتی با پیش بینی در قانون بودجه سالیانه 90 تا 93 و پس از آن از محل 50 درصد درآمدهای حاصل از اجرای قانون مذکور (سهم خانوار) تامین می شود.

همچنین 90 درصد درآمد خسارات و جرایم ناشی از اشتغال اتباع خارجی بدون مجوز و کودکان و نوجوانان کمتر از 15 سال و درآمدهای ناشی از کمکهای مردمی و سازمانهای حمایتی داخلی و خارجی (مانند بانک جهانی) برای این منظور اختصاص می یابد. دولت مکلف است ترتیبی اتخاذ کند که در سال اول اجرای قانون حداقل 10 درصد بیکاران متقاضی کار در کشور تحت پوشش قرار گیرند و به تدریج با اجرای مقررات این قانون ظرف مدت پنج سال به کلیه افراد واجد شرایط تعمیم یابد.

ماده 32 - میزان مقرری روزانه بیکاران متقاضی کار مجرد معادل 30 درصد حداقل حقوق و دستمزد است. به مقرری افراد متاهل یا متکفل به میزان ده درصد حداقل حقوق و دستمزد افزوده می شود.

تبصره - دریافت کنندگان کمک بیکاری مانند سایر مستمریهای تامین اجتماعی از پرداخت هر گونه مالیات معاف خواهند بود.

ماده 33 - در موارد زیر مقرری کمک بیکاری قطع خواهد شد.

الف - زمانی که مقرری بگیر اشتغال به کار یابد. ب - بنابه اعلام واحد کار و امور اجتماعی محل و سایر واحدهای ذی ربط، مقرری بگیر بدون عذر موجه از شرکت در دوره های کارموزی خودداری کند. ج - مقرری بگیر بیکاری از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری کند. د - ده سال از آغاز حمایتهای موضوع این فصل سپری شده باشد.

تبصره 1 - چانچه مقرری بگیر اشتغال به کار خود را مکتوم داشته و مقرری کمک بیکاری را دریافت کرده باشد، ملزم به بازپرداخت مقرری دریافتی از تاریخ اشتغال خواهد بود.

تبصره 2 - دریافت کمک هزینه حین کارآموزی مانع استفاده از مقرری کمک بیکاری نخواهد بود.

ماده 34 - آئین نامه اجرایی این فصل حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ قانون توسط وزارتخانه های کار و امور اجتماعی، رفاه و تامین اجتماعی و تعاون تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.