به گزارش خبرنگار مهر در قم، امروزه تکدیگری به راه کسب درآمد پر سودی تبدیل شده که متکدیان با توسل به شیوه‌های جدید سعی در تحریک هر چه بیشتر احساسات مردم برای رسیدن به درآمد بالاتر را دارند و در این میان خلاهای قانونی و نبود نظارت یک مدیریت واحد برعملکرد دستگاه های مسئول در برخورد با تکدیگری، می‌رود تا جامعه را با چالش عمیقی در مواجهه با متکدیان و پیامدهای اجتماعی تکدیگری رو برو کند.
منتظر ماشین ایستاده بودم که ناگهان سه تا پسر بچه حدود دوازده ساله جلویم سبز شدند. اول شروع به قسم دادن کردند؛ قسم به جان پدر و مادر و خواهر و برادر، کم کم پای مردگان هم به میان آمد بعد هم شروع به دعا کردند که خدا خیرت بده خواهر، انشاالله که خوشبخت شوی و ...؛ هر چی می گفتم که من فال نمی‌خواهم و بروید، فایده‌ای نداشت. اصرار داشتند تا از آنها فال بخرم. دست آخر راضی شدم گفتم: « چند ؟» یکی از آنها گفت: «هر چی کرمتان است خواهر! » اسکناس دویست تومانی را از کیفم در آوردم و به او دادم، گفت: « همین» گفتم عجب رویی داری بچه، اصلا فال نمی‌خواهم. راهم را گرفتم و رفتم. چند قدمی به دنبالم آمدند و مدام التماس می‌کردند که یک فال از آنها بخرم. برگشتم و گفتم همان دویست تومان. شروع کردند به نفرین کردن حالا نگو کی بگو که چقدر خسیسی، انشاء الله خیر نبینی و ...
شاید این مسئله برای شما هم به خصوص در خیابان‌های اصلی شهر، اطراف حرم مطهر و یا در روزهای پنجشنبه در آرامستان‌های شهر، زیاد اتفاق افتاده باشد و شاید همین کثرت این مسئله باعث شده تا امروز تکدیگری در اشکال مختلف، به امری عادی تبدیل شود و دیگر مسئولین توجه چندانی به این موضوع نداشته باشند.
عکس تزئینی است
به گفته کارشناسان امور اجتماعی، تکدیگری از جمله زشت‌ترین مناسبات اجتماعی است که هم خود مصداق یک آسیب اجتماعی است و هم می‌تواند ناهنجاریها و آسیبهای فردی و اجتماعی زیادی همچون اعتیاد و در نتیجه افزایش آمار مبتلایان به ایدز و هپاتیت، افزایش بزهکاری، از دست رفتن نیروی فعال کار، نازیبا شدن چهره شهر، به جا گذاشتن تأثیرات روحی و روانی بر افراد، بدبینی و بی اعتمادی مردم نسبت به دولت در رفع نیازهای اقتصادی جامعه و ساماندهی به اوضاع اجتماعی و ... را در پی داشته باشد و امروز این پدیده زشت اجتماعی در سطح شهر قم به شدت مطرح و قابل مشاهده است.
این روزها تکدیگری به صورت معضل اجتماعی درآمده که چهره گوشه و کنار شهرها به خصوص کلان شهرهایی مثل شهر ما را دستخوش نازیباترین صحنه‌ها کرده است و شیوه‌های آن نیز مرتب در حال گسترش و تغییر است و متکدیان همواره سعی دارند با بکارگیری راه‌های جدید و البته احساسات برانگیز به کسب درآمد بپردازند و حتی در پاره‌ای از مواقع تکدیگری در چهاراه‌ها و خیابان‌ها به دست فروشی تبدیل و گدایی با فروش فال، بادکنک، دعا، تمیز کردن شیشه خودروها و ... همراه شده به نحوی که در بسیاری موارد متکدیان با وجود عدم نیاز افراد، آنها را به خرید کالا مجبور می‌کنند و این نشان از آگاهی متکدیان نسبت به خلأ‌های قانونی است که می‌دانند دستفروشی درد سر چندانی برای آنها ایجاد نخواهد کرد.
آنچه جای تأمل بیشتری را باقی می‌گذارد، شنیدن اخباری مبنی بر وجود متکدیانی به خصوص در پایتخت است که دارای حساب‌های بانکی آن چنانی، چندین واحد آپارتمان، ماشین آخرین مدل و مدارک تحصیلی دانشگاهی هستند.
موقعیت سنجی و شیوه تحریک احساسات متکدیان فوق العاده است
یکی از شهروندان قمی در خصوص تجربه رویارویی با متکدیان به خبرنگار مهر در قم گفت: این روزها متکدیان را در هر جایی می‌توانی ببینی در خیابان، اتوبوس، مغازه‌ها و ... حتی چند روز قبل در حالی که داشتم از دستگاه عابر بانک کنار خیابان پول برداشت می‌کردم یکی از آنها به سراغم آمد با عجز شروع کرد به گفتن این که اهل شهرستان است و در شهر قم بدون پول مانده و نمی‌تواند به شهر خود برگردد. از موقعیت سنجی او در عجب مانده بودم، خلاصه تا پول ندادم نه خودش رفت و نه گذاشت که من بروم، واقعا مسئولین باید برای چنین افراد سودجو فکری بکنند و آنها را از سطح شهر جمع آوری و سامان دهند تا این چنین با اعصاب مردم بازی و از احساسات آنها سوء استفاده نکنند.
متکدیان فقط پول را می‌شناسند
یک خانم فرهنگی نیز در این رابطه اظهار داشت: عده‌ای هم گروهی درب خانه‌ها می‌آیند و تا پول ندهی دست خود را از روی زنگ برنمی‌دارند و فقط پول را می‌شناسند و هیچ چیز دیگری را به جز پول قبول نمی‌کنند و مبلغی که به آنها می‌دهی نیز نباید از سقف خاصی پایین‌تر باشد و گرنه به آنها بر می‌خورد و پول را زمین می‌اندازند، آیا در خصوص برخورد با متکدیان قانونی وجود ندارد که آنها این گونه آزادانه برای خود از جیب مردم کسب درآمد می‌کنند؟
اگرچه مهمترین عامل در گسترش تکدیگری در هر جامعه‌ای فقر است اما تکدیگری صرفا به عوامل اقتصادی منحصر نمی‌شود بلکه عوامل فرهنگی و اجتماعی بسیاری در آن دخیل است و علاوه بر فقر و بیکاری عللی همچون مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ، طلاق والدین، فرار از خانه، کسب درآمد بدون زحمت و سرمایه، مشکلات جسمی و روحی و ... را برای استفاده از این شیوه آسان برای کسب درآمد و البته نکوهش شده از سوی دین و قانون نام ببریم.
تکدیگری در قانون کشور ما جرم محسوب می‌شود و در ماده 712 و 713 قانون مجازات اسلامی در خصوص تکدیگری به ترتیب آمده است هر کس تکدیگری یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کنند یا ولگردی کنند به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور کلیه اموالی که از طریق تکدی و کلاشی بدست آورده است مصادره خواهد شد و هر کس طفل صغیر یا غیر رشیدی را وسیله تکدی قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالی که از طریق مذکور به دست آورده است محکوم خواهد شد.
در اینجا این سئوالات مطرح است که آیا با متکدیان برخورد جدی هم صورت می‌گیرد و یا همین برخوردهای تنبیهی کافی است؟ آیا برخورد با متکدیان متولی خاصی دارد و آیا دستورالعمل اجرایی برای متولیان مرتبط تدوین شده است؟ آیا بودجه و ابزارهای لازم در اختیار دستگاه‌های متولی قرار گرفته است؟ و ...
برخی نهادهای مسئول به وظایف خود به خوبی عمل نمی‌کنند
معاونت امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان قم در این خصوص گفت: بنا به مصوبه شورای عالی اداری در هشتادمین جلسه مورخ پانزدهم اردیبهشت سال 78 و بنا به پیشنهاد مشترک معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری، سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور اداری و استخدامی و وزارت کشور و به منظور اصلاح ساختار و ایجاد هماهنگی در فعالیت دستگاه‌های اجرایی و ارتقاء کارایی و بهبود روشهای مربوط به مبارزه با تکدی و جمع آوری، شناسایی و تعیین وضعیت افراد بی‌سرپرست، گمشده و متواری، در راه مانده و موارد مشابه و همچنین تنظیم وظایف دستگاه‌های عمومی و دولتی در این امور قوانینی تصویب شد که بنا به آن شهرداری موظف شد نسبت به شناسایی و جمع‌آوری و تحویل افراد موضوع این مصوبه به مجتمع‌های اردوگاهی که برای این منظور ساخته شده است اقدام کنند و نیروی انتظامی نیز در این مورد همکاری لازم را با شهرداری به عمل خواهد آورد.
علی اکبر رضاخو در این خصوص اضافه کرد: تأمین محل و امکانات و تجهیزات اولیه اردوگاه‌ها از طریق شهرداری و در صورت ضرورت به تشخیص استاندار از سایر امکانات و اعتبارات استان نیز استفاده خواهد شد و همچنین مسئول مجتمع توسط فرماندار تعیین می‌شود، کمیته امداد موظف است ضمن هماهنگی با مسئول مجتمع اردوگاهی پوشش حمایتی و هدایتی لازم را برای افراد نیازمند، گمشده و متواری و در راه مانده برقرار کند و شرایط و زمینه بازگشت آنان به زندگی عادی را فراهم کنند.
وی افزود: همچنین وزارت کار و امور اجتماعی نیز موظف است افراد مستعد و دارای توان کار موضوع مصوبه را که از طرف مجتمع اردوگاهی و یا کمیته امداد امام خمینی(ره)، بهزیستی و سازمان زندان‌ها برای اقدامات تأمینی و تربیتی معرفی می شوند به طور رایگان تحت پوشش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای قرار دهد و نسبت به تأمین اشتغال متکدیانی که دوره‌های مربوط را طی نموده‌اند برنامه‌ریزی‌های اجرایی لازم را از طریق مراکز کاریابی و صندوق فرصت‌های شغلی به عمل آورد.
وی ادامه داد: در مصوبه شورای عالی اداری همچنین به منظور پیشگیری، ایجاد هماهنگی و نظارت بر اجرای این مصوبه، ستادی در هر استان با مسئولیت معاون سیاسی امنیتی استانداری، عضویت فرماندار، رئیس برنامه و بودجه شهرداری مرکز استان، مدیرکل کار و امور اجتماعی؛ رئیس مرکز صدا و سیما، فرمانده نیروی انتظامی منطقه، مدیر کل بهزیستی، سرپرست کمیته امداد و رئیس دادگستری استان باید تشکیل شود که تصمیمات ستاد بعد از تأیید استاندار برای دستگاه‌های اجرایی مربوطه لازم الاجراست.
معاون سازمان بهزیستی قم افزود: این ستاد باید فعالیت موسسات خیریه و کمکهای مردمی را با محوریت کمیته امداد و سازمان بهزیستی به منظور عدم پرداخت مستقیم به متکدیان سازماندهی کرده و در راستای پیشگیری از این ناهنجاری‌های اجتماعی اقدامات تبلیغی و ارشادی لازم را برنامه‌ریزی کنند.
رضاخو دلیل مشکلات فراوان ساماندهی متکدیان در سطح شهر را با وجود این مصوبات، نبود اعتبارات لازم و عدم نظارت مدیریت واحدی بر عملکرد دستگاه‌های مسئول دانست و اظهار داشت: همان طور که گفته شد دستگاه‌های مختلفی جهت ساماندهی متکدیان وظیفه دارند که متأسفانه به دلیل نبود اعتبارات پیش بینی شده ویژه جهت جمع آوری و ساماندهی متکدیان، معمولا دستگاه‌های مسئول کمتر تمایل دارند تا خود را درگیر این موضوع کنند همچنین این امرمتولی خاصی نداشته و نظارتی هم بر کار دستگاه‌های ذیربط در این خصوص وجود ندارد.
عکس تزئینی است
وی وظیفه سازمان بهزیستی را تأمین کارشناس و مددکار مرکز اردوگاهی متکدیان و انجام مشاوره برای این افراد جهت بازپروری عنوان کرد و گفت: تعداد زیادی از این افراد بعد از جمع آوری و ورود به مجتمع‌های اردوگاهی، دارای بیماری‌هایی بعضا واگیردار و خطرناک مثل ایدز و هپاتیت و.. هستند که دانشگاه علوم پزشکی باید مسئولیت درمان آنها را به عهده گیرد و به علاوه بسیاری از این افراد جزء اتباع خارجی غیر قانونی هستند که اداره اتباع خارجی متأسفانه برخورد قاطعی نسبت به آنها انجام نمی‌دهد.
شرایط خاص قم باعث مهاجرت متکدیان به این شهر شده است
رضا خو با اشاره به اینکه تعداد زیادی از متکدیانی که تا به حال جمع‌آوری شده‌اند چندمین بار دستگیری آنها است و این تکرار رویه از نظر قانون جرم است و باید به مراجع قانونی ارجا داده شوند، بیان داشت: تعدادی از این افراد از استان‌های دیگر وارد شهر قم می‌شوند که شهر قم به دلیل مذهبی بودن و سیستم‌های حمایتی چون موسسات خیریه، مردمی با احساسات همنوع دوستانه، وجود دفتر مراجع، حرم مطهر و حوزه‌های علمیه و موقعیت جغرافیایی و تعدد فرهنگ‌ها جایگاه مناسبی را برای آنها فراهم آورده است؛و با وجود این که این افراد به واحد مسامحه قوه قضاییه ارجا داده می شوند و در آنجا از آنها تعهد گرفته می شود، ولی باز شاهد هستیم که این قانون جواب گو نبوده وچندی بعد دوباره آنها بر می گردند و به کار خود ادامه می دهند که لازم است قوه قضاییه برخورد جدی تری در این خصوص داشته باشد.
وی در خصوص متکدیان جمع آوری شده از سطح شهر قم در سال گذشته اظهار داشت: از دی ماه سال گذشته با همکاری نیروی انتظامی شهرستان قم، شهرداری و سازمان بهزیستی، طرح مشترکی به جهت ساماندهی متکدیان به اجرا درآمد که طی آن متکدیان و افراد بلا مکان از سطح شهر جمع آوری و به واحد نیروی انتظامی شهر سلفچگان فرستاده شدند و در آنجا پس از بررسی‌های اولیه افرادی که ساکن سایر استانها بودند به محل سکونت خود اعزام شدند.
2 هزار متکدی از سطح قم جمع آوری شد
وی با بیان اینکه تعداد هزار و 215 نفر در مدت اجرای این طرح از سطح شهر جمع آوری شده‌اند ابراز داشت: در مجموع سال گذشته 2 هزار و 742 متکدی جمع آوری شد که تعداد هزار و 507 مورد از سایر استانها و 153 نفر اتباع خارجی و مابقی از شهر قم بودند. همچنین در سال گذشته هزار و 491 نفر در 2 مرکز قرنطینه نگهداری متکدیان شهر قم پذیرش شدند که تعداد هزار و 205 نفر متکدی مرد و 286 نفر متکدی زن را شامل می‌شدند.
تنها جمع آوری متکدیان دردی را دوا نمی‌کند
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی قم اضافه می‌کند: کارهای صورت گرفته درخصوص جمع آوری و ساماندهی متکدیان به دلیل نبود یک راهکار عملی و هماهنگ و همچنین نبود متولی و اعتبارات پیش بینی شده خاص تا به حال نتوانسته موفقیت چندانی را حاصل آورد به علاوه تنها اقدام به جمع آوری متکدیان و کودکان خیابانی از سطح شهر، یک دیدگاه سیاسی است و باید کارهای اساسی در این خصوص صورت گیرد و همچنین باید یک بستر فرهنگی ایجاد شود تا خانواده‌هایی که فرزندان خود را برای تکدیگری به خیابان‌ها می‌فرستند و یا خود از آنها به عنوان ابزار تکدی گری استفاده می‌کنند از مشکلات و مسائلی که ممکن است برای آنها اتفاق بیافتد آگاهی پیدا کنند.
رضاخو خاطرنشان کرد: ادغام و همکاری هماهنگ همه سازمان‌ها و خیریه‌ها در یک تشکیلات منسجم جهت جمع‌آوری امکانات برای مقابله با پدیده تکدی گری، برخورد قاطع با متکدیان حرفه‌ای و سابقه‌دار، فراهم نمودن امکانات جهت بازپروری، برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های زیر بنایی و مستمر، برخورد جدی با پدیده تکدی گری به عنوان عملی که سبب نقض قانون می‌شود و ... می‌تواند گره از کار این مشکل باز کند.
-----------------------------
گزارش از الهام رحیمی
نظر شما