رشد فلسفه دین به جهت تکیه آن بر سنت دینی - معرفتی ماست

دکتر علیرضا قائمی نیا در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد این‎که وضعیت فلسفه دین در ایران نسبت به فلسفه‏های مرتبه دوم دیگر بهتر است. اگر این نظر را قبول دارید دلیل آن را چه می‎دانید گفت: وضعیت فلسفه دین نسبت به فلسفه‏های مضاف دیگر بهتر است اما اگر خود مباحث فلسفه دین را در نظر بگیریم چندان پیشرفتی در آن نداشته‏ایم. اگر بپذیریم که وضعیت فلسفه دین نسبت به فلسفه‏های مضاف دیگر بهتر است دلیلش بر می‎گردد به ویژگی فلسفه اسلامی و فلسفه‏هایی که در عالم اسلام پیدا شدند و این فلسفه‏ها عمدتاً در خدمت دین بودند و به‌نوعی به فلسفه دین پرداختند.

 

وی افزود: از این جهت غالباً می‎بینیم که مباحث فلسفه دین بطور گسترده در میان مباحث سنتی ما به چشم می‎خورند و فیلسوفان ما به این بحث‎ها پرداخته‏اند. بنابراین یکی به این جهت و دیگری از جهت این‏که خود این مسائل، مسائلی بوده‏اند که از دیرباز در جامعه ما درمیان قشرهای مختلف مطرح بوده و به آن پرداخته‎اند به این رشته توجه شده است.

 

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد این‎که چه موضوعاتی در فلسفه دین هم‌اکنون بیشتر مورد نیاز فضای فرهنگی- معرفتی ماست نیز اظهار داشت: بخشی از این مسائل که الان در فرهنگ ما مورد نیاز است مباحث و مسائلی است که در جهان به آنها پرداخته می‌شود و آن‏هم به خاطر ویژگی است که الان عصر جدید دارد و به این مسائل پرداخته می‎شود. کشور ما هم به یک معنا تحت تأثیر مباحث فرهنگی خارج از کشور است و قطعاً با این مباحث و مسائل آشنا می‎شود.

 

این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: بخش دیگر هم  مسائلی است که از دیرباز در فلسفه دین مطرح بوده و همیشه مطرح خواهد بود و هیچ وقت کهنه نمی‎شود. برای مثال مسئله شر و این‎که درعالم شر است یا نیست از یونان باستان تا به امروز فلاسفه به آن پرداخته‏اند. امروز هم که در فلسفه دین دیدگاههای جدیدتری مطرح شده مسئله شر هنوز یکی از دلمشغولیهای اصلی فلاسفه دین است. طبیعی است که این مسائل در کشور ما همیشه مطرح بوده است.

سردبیر فصلنامه "ذهن" خاطرنشان کرد: بخش دیگر از مسائلی هستند که جدیدترند و به خاطر شرایط و فرهنگ کنونی عالم (فرهنگ جدید عالم) این مباحث مطرح می‎شوند مثل خیلی از بحث‏های معرفت‌شناختی که الان در فلسفه دین غربی به صورت گسترده مطرح شده است. طبیعی است وقتی این بحث‏ها وارد کشور ما هم می‎شوند مطرح خواهند بود.

قائمی‌نیا درباره آینده فلسفه دین در ایران نیز گفت: طبیعی است که در این یکی دو دهه اخیر اقبال گسترده‎ای به مسائل فلسفه دین در ایران صورت گرفته و امید است که وضعیت روز به روز بهتر شود. در کل می‎شود گفت به خاطر خود شرایط خاص ایران و اهمیتی که باورهای دینی در ایران پیدا کرده و در اداره حکومت نقش پیدا کرده مسائل فلسفه دین چه از جانب موافقان و چه از جانب مخالفان بیشتر مطرح می‌شوند.

 

این نویسنده و مترجم یادآورشد: طبیعی است که در شرایط فعلی کشورمان که یک شرایط استثنایی در جهان امروز است مسائل فلسفه دین از دیگر فلسفه‏های مضاف اهمیت بیشتری پیدا کند و رویکرد دودهه گذشته همی‌نطور بوده است. یعنی مسائل فلسفه دین به این خاطر اهمیت پیدا کرده که ربط خاصی با شرایط اجتماعی سیاسی ایران داشته است. طبیعی است که این ارتباط اقتضا پیدا می‏کند در آینده به این مسائل و مباحث بیشتر پرداخته شود و امید هم بر این است که روز به روز مباحث فلسفه دین در جامعه ایران گسترش پیدا کند.