به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب "جمعه خیابان ولی عصر" سروده آرش شفاعی با حضور محمدعلی بهمنی، یوسفعلی میرشکاک، بهروز یاسمی، سعید بیابانکی و محمدسعید میرزایی در فرهنگسرای رازی برگزار شد.
در ابتدای جلسه محمدسعید میرزایی سرودن چنین اشعاری را ملزم به داشتن یقین و جسارت دانست و با عنوان این مطلب که شاعر در این مجموعه شعر اجتماعی به پایتخت به عنوان مظهر مدرنیته نگریسته است؛ گفت: شفاعی به عنوان یک شاعر خراسانی با سخت گیری و کلاسیک بودنش در اشعار این کتاب زیبایی شناسی شعر شاملو را در ذهن مخاطب متبادر می کند.
میرزایی گفت: به عقیده من اشعار این مجموعه میان دو گونه شعری جا می گیرند. اول شعر ارگانیک شاملو و گونه دوم شعری که در دهه 70 توسط براهنی و همفکرانش شکل گرفت.
این شاعر نگاه و رویکرد شهری و اجتماعی کتاب را نیماگونه خواند و گفت: اشعار کتاب بین شعر شاملو و شعر دهه 70 در تردد هستند تا بخش پایانی که به وزن متمایل می شوند و در قسمت هایی از کتاب می بینیم که شاعر حتی در زبان محاوره هم دخل و تصرف کرده است.
محمدعلی بهمنی نیز در این جلسه گفت: خوب است که دوستان و علاقه مندان روی شیوه خاصی از شعر پافشاری نکنند چون شعر در هر صورت یک جان مشترک دارد و این موضوع در مقایسه با قالب شعر اهمیت بیشتری دارد.
وی با انتقاد از به کار بردن واژه "شهید" در اولین شعر کتاب گفت : بهتر بود به جای این واژه یک لغت مکاشفه‌ای به کار برده می شد چون مفهوم شهید از این شعر لبریز است و مخاطب ناخودآگاه منظور شاعر را متوجه می شود. در این صورت به کار بردن این واژه به شعر حالت تکراری می دهد.
بهمنی همچنین استفاده از ادات تشبیه را در قسمتی از کتاب نادرست خواند و وجود ادات را علت تردید و عدم یقین در شعر دانست.
وی در این باره گفت: ادات تشبیه در غزل هم پسندیده نیست چه برسد به شعر آزاد. این حروف تکمیل کننده نیستند بلکه تردید دهنده هستند.
این غزلسرا جسارت شاعر برای ورود به عرصه شعر سیپید را ستود و از حامیان شعر کلاسیک خواست به شعر نو از دریچه دید آرش شفاعی نگاه کنند.
بهمنی ضمن انتقاد از ساخت و مفهوم تعدادی از شعرهای کتاب، خطاب به شفاعی گفت: در برخی از شعرها درک مخاطب خیلی سطحی فرض شده است و ای کاش در برخی از شعرها به شیوه کلاسیک وفادار می بودید.
سپس بهروز یاسمی با بیان اینکه مطلب که نقد های ادبی جامعه ما هنوز سلیقه ای هستند،گفت: ادبیات دهه 60 در معنا و ادبیات دهه 70 در فرم دچار افراط بودند. دهه 80 را به عنوان دهه تعادل در عرصه شعر می دانیم. با فرض متعادل بودن این دهه باید محتوا و فرم اشعار این کتاب متعادل باشند که به نظر من کفه فرم سنگین تر از محتوا شده و افراط شفاعی در فرم شعرها نمایان است.
وی خطاب به سراینده کتاب گفت: انتظاری که از شما در این کتاب داریم توقع از یک شاعر نو سرای کارکشته نیست. اما در قسمت هایی از کتاب مخاطب توقع دارد از المان های شعر کلاسیک استفاده شود ولی با بازی های زبانی روبرو می شود.
یاسمی با تاکید بر فواید به خدمت گرفتن اجزای شر کلاسیک در شعر نوین گفت: نقش قافیه در شعر سپید در خدمت ساختار و فضای شعر است که شما از این نقش کم استفاده کرده اید. بنده وقتی می خواهم شعر سپید بگویم از درون مایه تغزل استفاده می‌کنم و فقط قالب شعرم غزل نیست.
وی در تائید سخنان بهمنی مبنی بر این که قسمتی از کتاب سطحی و بچگانه است ، گفت: کودکانه شدن این قسمت ها به نظرم به دلیل افراط زیاد در به کارگیری ادوات شعر سپید و عدم استفاده از عناصر شعر کلاسیک است.
یوسفعلی میرشکاک پس از یاسمی به عنوان آخرین سخنران جلسه نقد و بررسی کتاب "جمعه خیابان ولی عصر" به بیان دیدگاه و نظراتش پرداخت.
میرشکاک با بیان اینکه تا موازین و قواعدی برای نقد شعر مرسل تدوین نشود نمی توان قطعی در این باره قضاوت کرد گفت: ایراد و اشکالاتی که دوستان به آن ها اشاره کردند هم وارد است و هم وارد نیست. برای تمام نکاتی که عزیزان مطرح کردند توجیه منطقی وجود دارد.
وی با دفاع از کتاب و نظریات شاعر گفت: من اغلب شعرهای کتاب را پسندیدم و به نظرم شفاعی در اشعارش به مصیبت و رنج هایی که انسان ایرانی با آن دست و پنجه نرم می کند،پرداخته است. به عقیده من باید این کتاب را عمیق تر بخوانیم چون در شعر مرسل شیء واژه نیست بلکه نماد است. من چند سال است که به هوش و فهم جوانان این دوره ایمان آورده و فهمیده ام که این جوانان باهوش تر از ما و هم‌نسلان ما هستند.
میرشکاک در پاسخ به این ادعا که برخی از نمادها و مفاهیم ،ناخوداگاه در اشعار کتاب متبلور شده اند؛ گفت: این شاعر جوان یافته های خود را بیان کرده است و فکر می کنم که این به خودآگاه فرد برمی گردد که غزل را رها کند و در این قالب بی شکل حرف های اجتماعی بزند. شفاعی از آوردن واژه ها هدف داشته و کتابش این امتیاز را دارد که به راحتی در دام ممیزی نمی‌ِافتد.
وی در رد انتقاد بهمنی درباره استفاده از ادات تشبیه گفت: آقای بهمنی بهره گیری از ادات تشبیه را در این کتاب اشتباه دانستند ولی من معتقدم شعر مرسل هنوز باید ارتباطش را با آغازگر این راه یعنی شاملو حفظ کند. و در زبانی که شاملو به کار برده است ادات جزئی از لوازم شعر است. حذف ادات تشبیه در شعری که منطقش منطق نثر است یک نیاز است و نبود آن شعر را ناتوان می کند.
میرشکاک ضمن تبریک چندباره به شفاعی به خاطر این اثر ادبی، حرف زدن بدون بیان ژورنالیستی را امتیاز شاعر دانسته و گفت: به کار بردن بعضی واژه ها دلیری خاصی می طلبد که خراسانی ها این گونه شهامت ها را دارند.
این شاعر معاصر در جمع بندی سخنانش گفت: کلاً به نقد تعبیری معتقدم و به نظرم همیشه لفظ باید به معنا ارجاع پیدا کند.
در پایان جلسه آرش شفاعی ضمن ابراز رضایت از نقدهای مطرح شده گفت: خوشحالم که دوستان خوانشی غیر از خوانش خودم بر شعرها داشته اند و کتاب آن قدر مسدود و تک بعدی نبوده است که فقط یک خوانش خاص داشته باشد.
سعید بیابانکی به دلیل تاخیر برای حضور در جلسه موفق به بیان دیدگاه ها و نظراتش نشد.
میرزایی گفت: به عقیده من اشعار این مجموعه میان دو گونه شعری جا می گیرند. اول شعر ارگانیک شاملو و گونه دوم شعری که در دهه 70 توسط براهنی و همفکرانش شکل گرفت.
این شاعر نگاه و رویکرد شهری و اجتماعی کتاب را نیماگونه خواند و گفت: اشعار کتاب بین شعر شاملو و شعر دهه 70 در تردد هستند تا بخش پایانی که به وزن متمایل می شوند و در قسمت هایی از کتاب می بینیم که شاعر حتی در زبان محاوره هم دخل و تصرف کرده است.
محمدعلی بهمنی نیز در این جلسه گفت: خوب است که دوستان و علاقه مندان روی شیوه خاصی از شعر پافشاری نکنند چون شعر در هر صورت یک جان مشترک دارد و این موضوع در مقایسه با قالب شعر اهمیت بیشتری دارد.
وی با انتقاد از به کار بردن واژه "شهید" در اولین شعر کتاب گفت : بهتر بود به جای این واژه یک لغت مکاشفه‌ای به کار برده می شد چون مفهوم شهید از این شعر لبریز است و مخاطب ناخودآگاه منظور شاعر را متوجه می شود. در این صورت به کار بردن این واژه به شعر حالت تکراری می دهد.
بهمنی همچنین استفاده از ادات تشبیه را در قسمتی از کتاب نادرست خواند و وجود ادات را علت تردید و عدم یقین در شعر دانست.
وی در این باره گفت: ادات تشبیه در غزل هم پسندیده نیست چه برسد به شعر آزاد. این حروف تکمیل کننده نیستند بلکه تردید دهنده هستند.
این غزلسرا جسارت شاعر برای ورود به عرصه شعر سیپید را ستود و از حامیان شعر کلاسیک خواست به شعر نو از دریچه دید آرش شفاعی نگاه کنند.
بهمنی ضمن انتقاد از ساخت و مفهوم تعدادی از شعرهای کتاب، خطاب به شفاعی گفت: در برخی از شعرها درک مخاطب خیلی سطحی فرض شده است و ای کاش در برخی از شعرها به شیوه کلاسیک وفادار می بودید.
سپس بهروز یاسمی با بیان اینکه مطلب که نقد های ادبی جامعه ما هنوز سلیقه ای هستند،گفت: ادبیات دهه 60 در معنا و ادبیات دهه 70 در فرم دچار افراط بودند. دهه 80 را به عنوان دهه تعادل در عرصه شعر می دانیم. با فرض متعادل بودن این دهه باید محتوا و فرم اشعار این کتاب متعادل باشند که به نظر من کفه فرم سنگین تر از محتوا شده و افراط شفاعی در فرم شعرها نمایان است.
وی خطاب به سراینده کتاب گفت: انتظاری که از شما در این کتاب داریم توقع از یک شاعر نو سرای کارکشته نیست. اما در قسمت هایی از کتاب مخاطب توقع دارد از المان های شعر کلاسیک استفاده شود ولی با بازی های زبانی روبرو می شود.
یاسمی با تاکید بر فواید به خدمت گرفتن اجزای شر کلاسیک در شعر نوین گفت: نقش قافیه در شعر سپید در خدمت ساختار و فضای شعر است که شما از این نقش کم استفاده کرده اید. بنده وقتی می خواهم شعر سپید بگویم از درون مایه تغزل استفاده می‌کنم و فقط قالب شعرم غزل نیست.
وی در تائید سخنان بهمنی مبنی بر این که قسمتی از کتاب سطحی و بچگانه است ، گفت: کودکانه شدن این قسمت ها به نظرم به دلیل افراط زیاد در به کارگیری ادوات شعر سپید و عدم استفاده از عناصر شعر کلاسیک است.
یوسفعلی میرشکاک پس از یاسمی به عنوان آخرین سخنران جلسه نقد و بررسی کتاب "جمعه خیابان ولی عصر" به بیان دیدگاه و نظراتش پرداخت.
میرشکاک با بیان اینکه تا موازین و قواعدی برای نقد شعر مرسل تدوین نشود نمی توان قطعی در این باره قضاوت کرد گفت: ایراد و اشکالاتی که دوستان به آن ها اشاره کردند هم وارد است و هم وارد نیست. برای تمام نکاتی که عزیزان مطرح کردند توجیه منطقی وجود دارد.
وی با دفاع از کتاب و نظریات شاعر گفت: من اغلب شعرهای کتاب را پسندیدم و به نظرم شفاعی در اشعارش به مصیبت و رنج هایی که انسان ایرانی با آن دست و پنجه نرم می کند،پرداخته است. به عقیده من باید این کتاب را عمیق تر بخوانیم چون در شعر مرسل شیء واژه نیست بلکه نماد است. من چند سال است که به هوش و فهم جوانان این دوره ایمان آورده و فهمیده ام که این جوانان باهوش تر از ما و هم‌نسلان ما هستند.
میرشکاک در پاسخ به این ادعا که برخی از نمادها و مفاهیم ،ناخوداگاه در اشعار کتاب متبلور شده اند؛ گفت: این شاعر جوان یافته های خود را بیان کرده است و فکر می کنم که این به خودآگاه فرد برمی گردد که غزل را رها کند و در این قالب بی شکل حرف های اجتماعی بزند. شفاعی از آوردن واژه ها هدف داشته و کتابش این امتیاز را دارد که به راحتی در دام ممیزی نمی‌ِافتد.
وی در رد انتقاد بهمنی درباره استفاده از ادات تشبیه گفت: آقای بهمنی بهره گیری از ادات تشبیه را در این کتاب اشتباه دانستند ولی من معتقدم شعر مرسل هنوز باید ارتباطش را با آغازگر این راه یعنی شاملو حفظ کند. و در زبانی که شاملو به کار برده است ادات جزئی از لوازم شعر است. حذف ادات تشبیه در شعری که منطقش منطق نثر است یک نیاز است و نبود آن شعر را ناتوان می کند.
میرشکاک ضمن تبریک چندباره به شفاعی به خاطر این اثر ادبی، حرف زدن بدون بیان ژورنالیستی را امتیاز شاعر دانسته و گفت: به کار بردن بعضی واژه ها دلیری خاصی می طلبد که خراسانی ها این گونه شهامت ها را دارند.
این شاعر معاصر در جمع بندی سخنانش گفت: کلاً به نقد تعبیری معتقدم و به نظرم همیشه لفظ باید به معنا ارجاع پیدا کند.
در پایان جلسه آرش شفاعی ضمن ابراز رضایت از نقدهای مطرح شده گفت: خوشحالم که دوستان خوانشی غیر از خوانش خودم بر شعرها داشته اند و کتاب آن قدر مسدود و تک بعدی نبوده است که فقط یک خوانش خاص داشته باشد.
سعید بیابانکی به دلیل تاخیر برای حضور در جلسه موفق به بیان دیدگاه ها و نظراتش نشد.
نظر شما