رویکرد توسعه در بافت مذهبی شیراز همچنان ابهام دارد

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، طی سالهای گذشته همواره کارشناسان، رسانه ها و افکار عمومی مدیریت شهری شیراز را به خاطر اینکه بافت فرسوده و قدیمی این کلانشهر دچار نوسازی و تحول نمی شود به انتقاد گرفته و از شهرداری می خواستند که این بافت را با سرمایه گذاریهای لازم متحول کنند.

این انتقادها تا جایی پیش رفت که شهرداری نیز به این واسطه طرح های مختلفی را برای نوسازی بافت فرسوده شیراز که مساحتی حدود 360 هکتار را شامل می شود تعریف کرد که در این خصوص با مشارکت شهرداری و بخش خصوصی پروژه بین الحرمین تعریف شد.

این پروژه با مساحت 110 هزار متر مربع در میان حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (ع) "شاهچراغ"، حرم مطهر سید علا الدین حسین (آستانه)، مسجد عتیق و... قرار گرفته است.

مجموعه بین الحرمین شامل فروشگاه، واحد های تجاری، هتل، رستوران، دفاتر اداری و یک مرکز فرهنگی شامل سالن کنفرانس، آمفی تئاتر، کتابخانه تخصصی هنر، موزه هنرهای دستی و هنری است و بدین ترتیب عملیات اجرایی آن نیز در حدود سال 85 آغاز شد.

برای آغاز عملیات اجرایی این پروژه یکی از ملزومات اصلی، تملک خانه های این محدوده بود. تملک خانه های این بافت از جهاتی دارای ارزشهای غیرقابل انکاری است که در این رابطه می توان گفت با تملک و تخریب این واحدهای مسکونی بخشی از خانه های فرسوده منطقه تخریب می شد و چهره ظاهری این محدوده نیز از منظر وجود فضای فیزیکی نوسازی شده مورد اصلاح قرار می گرفت.

با اجرایی شدن این پروژه اندک اندک نجواهای انتقاد از آن نیز به گوش رسید تا جایی که گروهی اعلام کردند با توجه به بافت فرهنگی و مذهبی محدوده مذکور وجود چنین پروژه تجاری تناسبی با فضای فرهنگی مذهبی این بخش از شهر ندارد از این رو باید روند پیشرفت فیزیکی این طرح متوقف شود ضمن اینکه این پروژه توسط یک سرمایه گذار غیربومی در حال انجام است.

اما از سویی دیگر عده ای از موافقان اجرایی شدن این پروژه نیز مدعی بودند که چنین طرحهایی باعث ایجد فضایی بهتر در بافتهای فرسوده می شود و اقتصاد منطقه را نیز دگرگون خواهد ساخت.

این کشمکشها تا به جایی پیش رفت که روند اجرایی شدن پروژه تا چند سال به طور کامل متوقف شد و اکنون نیز در مراحل مختلف دچار رکود شده ضمن اینکه قرار بود اوقاف نیز این مجموعه را خریداری کند که تاکنون این اتفاق نیز به وقوع نپیوسته است.

پروژه بین الحرمین از جهاتی دارای محاسنی است و از ابعادی نیز معایبی دارد که از آن نمی توان گذشت. از جمله محاسن پروژه مذکور این است که به هر حال بافت فرسوده شیراز با اجرای چنین پروژه ای دچار تحولاتی می شود و چهره ظاهری این قسمت از شهر که تا سالها خمیده و قدیمی بود نوسازی خواهد شد ضمن اینکه با بهره برداری از این پروژه اقتصاد نیز در بافت فرسوده شیراز دچار تحولات مثبت خواهد شد و از همه گذشته اینکه اینم محدوده از شهر که روزگاری ساکنین آن شیرازیهای اصلی بودند امرزو دیگر بافت جمعیتی سابق را نداشته و از لحاظ اجتماعی نیز دذارای معایبی شده که تنها راه اصلاح این وضعیت تملک خانه ها و نوسازی بافت است.

ازجمله معایب پروژه نیز باید به این موضوع اشاره کرد که بافتی که پروژه مذکور در آن قرار گرفته به واسطه حضور حرم های مطهر حضرت احمد ابن موسی(ع) و سید علاالدین حسین(ع) و سایر امکان مذهبی و مساجد مختلف دارای روحی فرهنگی و مذهبی است و ایجاد پروژه های عظیم تجاری در چنین بافتی چندان تناسبی با فضای حاکم بر محدوده ندارد هرچند که طی مدت اخیر بخشهای فرهنگی پروژه نیز بیشتر شده اما فضای حاکم بر کارهای عمرانی این قسمت از کلانشهر شیراز باید تنها فرهنگی و مذهبی باشد.

البته در این خصوص پیشینه این بخش از شهر شیراز نیز باید مورد توجه قرار گیرد. تا چند دهه پیش این محدوده شیراز سالهای سال یکی از کانون های اصلی سکونت مردم و حتی فعالیت تجاری در شیراز به شمار می رفته تا اینکه رویکرد توسعه فیزیکی شهر به سمت مناطق شمال و شمال غرب شیراز رو به رشد گذاشت اما هنوز هم ساکنین قدیمی شیراز بیشتر تمایل دارند که در همین بافت به خرید بپردازند از این رو تغییر رویکرد اقتصاد این منطقه از بافت به حوزه فرهنگ نیز امری است که باید بر روی آن کار بسیار زیادی صورت گیرد.

رویکردهای مبهم در ساماندهی بافت مذهبی شیراز

البته در این رابطه باید به رویکردهای مبهمی نیز اشاره کرد که برای توسعه بافت مذهبی و فرهنگی شهر در نظر گرفته شده که شاید یکی از عوامل پایه ای در بروز اختلافات پیرامون اجرای پروژه ها در این محدوده نیز به خاطر وجود این سیاستهای مبهم باشد.

از یک طرف طی ماه های اخیر طرح های مختلفی برای توسعه حرم حضرت احمد ابن موسی(ع) مطرح شده که هرکدام به نوبه خود سهم بسزایی در غلبه فضای فرهنگی و مذهبی بر این محدوده دارد اما از سوی دیگر در خیابانهای منتهی به این حرمها هنوز شاهد هستیم که خانه ها و اماکن فرسوده یک به یک تخریب شده و به جای اینکه به بافت فرهنگی و مذهبی شهر ملحق شود در دست ساخت پروژه های تجاری قرار می گیرند و از این امر می توان چنین تعبیر کرد که مسئولان در بخش اجرایی و تصمیم گیری و در حوزه مدیریت شهری به توافق قطعی برای اتخاذ سمت و سوی توسعه در این بافت نرسیده اند.

به نظر می رسد باید برای این محدوده از شهر شیراز یک سیاست جامع و قطعی اتخاذ شود تا رویکرد توسعه در اطراف حرم مطهر حضرت احمد ابن موسی(ع) و سایر حرمهای مطهر واقع در این محدوده مشخص و اعلام شود تا اگر قرار است چهره این محدوده از شهر به سوی حاکم شدن فضای فرهنگی و مذهبی پیش رود تمام طرح های عمرانی و توسعه ای نیز بر همین پایه تعریف شود و سرمایه گذاری در این محدوده خاص نیز فقط در این رابطه شکل گیرد.

بی شک فضای فرهنگی و مذهبی که این محدوده از شهر شیراز دارد ایجاب می کند که طرح ها و سرمایه گذاریها نیز بیشتر به سمت و سوهای فرهنگی و مذهبی سوق یابد تا اینکه به کارهای تجاری و اقتصادی پرداخته شود و در این راستا باید برنامه ها و سیاستگذاریها به طور کامل تشریح و اعمال شود تا پروژه هایی با رویکردی غیر از فرهنگ و مذهب در این محدوده از شهر طراحی و تعریف نشود.