انواع سوگندها در قرآن/ تأکید سوگندهای قرآن بر عظمت و قداست موضوعات

در چهل و چهار سوره قرآن، ضمن صد و چهار آیه، صد و هجده مورد سوگند در قرآن آمده، در سی و سه سوره قرآن، نود و پنج مورد سوگندهای آفریدگار جهان است که در بیست و سه سوره سوره با سوگند آغاز شده و دو مورد سوگندهایی است که از زبان رسول خدا در اثبات وقوع روز قیامت و محاسبه اعمال و جزا در آن روز آمده است.

سوگندهای خداوند در قرآن به 9 دسته تقسیم شده اند. سوگند به ذات خویش، سوگند به فرشتگان، سوگند به پیامبر، سوگند به قرآن مجید، سوگند به قیامت، سوگند به پدیده‌های آفرینش، سوگند به زمانهای مختلف، سوگند به مکانهای مقدس و سوگند به نفس انسان سوگندهای خداوند در قرآن کریم محسوب می شوند.

حجت الاسلام رستم نژاد: سوگند خداوند در قرآن قداست و عظمت امور را یادآوری می کند

حجت الاسلام مهدی رستم نژاد قرآن پژوه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: سوگند معمولا به نام خداوند است و برای ما مقدس تر از خداوند وجود ندارد اما زمانی که خود خداوند به یک چیزی سوگند یاد می کند برای نشان دادن عظمت ، قداست و متوجه کردن است.

وی افزود: جامعه عرب جاهلی عصر نزول قرآن نهایت دیدی که دارند به شتر، اسب و یال اسب است و چشم انداز آنها در همین حد می چرخد افق دید آنها در همین حد است، اما خداوند برای ارائه چشم اندازهای جدید به آنها به شمس و قمر سوگند یاد می کند.

حجت الاسلام رستم نژاد یادآور شد: خداوند همچنین برای آنکه عرب زمان جاهلیت را که ذهنش تنها در محدوده زندگی خود محصور شده را به امورات دیگری معطوف کند به روز و شب سوگند یاد می کند. این نوع سوگندها معمولا امور طبیعی را دربرمی گیرند. تا بشر عصر نزول به نوعی ارتقاء یافته و افق دید خود را بالنده کند.

این محقق و قرآن پژوه با اشاره به اینکه یک بخش از سوگندها با هدف بیان قداست یک موضوع مورد اشاره قرار گرفته است گفت: برای مثال در قرآن خداوند به شهر مکه قسم خورده است، چرا که می خواهد قداست این شهر را نشان دهد ، این در حالی است که عرب آن زمان ساکن همین شهر است اما اهمیت این سوگند جنبه قداست این شهر است و برای اشاره به این قسم می فرماید : "لا اقسم بهذا البلد " به این شهر قسم نمی خورم یعنی به قدری این شهر مهم است که به آن قسم نمی خورم، این جمله متضمن معنای قسم است و به آن " قسم مؤکد" گفته می شود و در ادامه می فرماید چون تو پیامبر در این شهر هستی، به این شهر قسم نمی خورم و معنای آن توجه دادن به مسئله معنوی قداست و طهارت است.

وی یادآور شد: از جمله مواردی که می توان به عنوان حکمتهای قسم یاد کرد، امور مخفی است که به قدری که برای ما عادی شده ما دیگر به عظمت و ارزش آن توجه نمی کنیم از این رو قرآن می خواهد ما را بیشتر متوجه اهمیت آن کند از این نوع سوگندها می توان به انجیر و زیتون اشاره کرد.

حجت الاسلام علوی مهر: اهتمام بندگان به مواردی که خداوند به آن سوگند خورده ضروری است

حجت الاسلام حسین علوی مهر مدیر دانشنامه قرآن پژوهی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: یکی از ویژگی های قرآن کریم بحث سوگند در قرآن است، خداوند به بندگان سفارش می کند سوگند نخورید یا خداوند را در معرض سوگند قرار ندهید. بیشتر مردم وقتی می خواهند سوگند یاد کنند اعتنایی به مقسم به ( کسی که به آن قسم خورده می شود)ندارند ، درحالی که مقسم به همواره برای خداوند دارای اهمیت است و از نظر شرعی سوگندی برای بندگان مشروعیت دارد که با نام الله یا نام خداوند باشد.

وی افزود: خداوند متعال خود سوره های مختلفی را با سوگند آغاز کرده است و در برخی سوره ها به جای " واو" قسم از واژه قسم استفاده کرده است که در آن میان می توان به واژه قسم در سوره قیامت اشاره کرد و در آیه اول این سوره می فرماید: " لا اقسم بیوم القیامه"

مدیر دانشنامه قرآن پژوهی گفت: فلسفه های اینکه خداوند چرا به اشیا، پدیده ها و موجودات زنده سوگند خورده اهتمام به موردی است که مورد سوگند واقع شده است. سوگند به ماه ، خورشید، شب و روز، نفس انسان، فجر به عنوان یکی از پدیده های طبیعی و برخی میوه ها از آن دسته است. این نوع سوگند خوردن برای بشر جایز نیست اما خداوند به عنوان خالق به این موارد سوگند یاد کرده تا مخاطب خود را متوجه این امر مهم کند.