به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق خود که با حضور دانشجویان بسیجی دانشگاه اهواز و طلاب و پژوهشگران برگزار شد، اظهار داشت: اخلاق اسلامی از آن جهت که جزو علوم انسانی است بدون انسان شناسی محقق نمی‌شود و از آن لحاظ که جزو شعب فرعی فلسفه الهی است، بدون جهان بینی کامل میسر نخواهد بود.
وی ادامه داد: آنها که جهان بینی محدود و انسان‌شناسی بسته‌ای دارند اخلاق را نسبی و محدود تلقی می‌کنند و فکر می‌کنند که اخلاق قراردادی است اما آنهایی که از جهان بینی الهی و کلی برخوردار هستند و انسان را به عنوان خلیفه الهی می‌شناسند و می‌گویند که مرگ هجرت از یک محدوده بسته به محدوده باز است و انسان در مصاف با مرگ، مرگ را می‌میراند نه اینکه مرگ او را بمیراند، نظر دیگری دارند.
آیت‌الله جوادی آملی، نبرد با مرگ را توان فرسا توصیف کرد و اظهار داشت: انسان چه مسلمان باشد، چه کافر؛ در تمام شرایط بر این رقیب توان فرسا پیروز است. انسان مرگ را می‌میراند و ابدی میشود.
وی تصریح کرد: مرگ یعنی تحول و دگرگونی؛ انسان این دگرگونی را زیر پا می‌گذارد و ابدی میشود و اگر سعادتمند شد به بهشت رهنمون میشود و اگر سعادتمند نشد به جهنم می‌رود.
استاد برجسته حوزه با اشاره به نقش اخلاق اسلامی در سعادت انسان تصریح کرد: اگر انسان مرگ را می‌میراند و در این نبرد، مرگ شکست می‌خورد اخلاق برای این حیات ابدی ره توشه تعیین می‌کند و چیزی مهم‌تر از اخلاق نیست.
جوادی آملی با تاکید مجدد بر اینکه ما مرگ را می‌میرانیم، خاطرنشان کرد: ما بعد از مرگ زنده‌ایم و با همین بدن بسر می‌بریم و احتیاج به مسکن، پوشاک و غذا داریم و در آن دنیا هیچ ضابطه و رابطه‌ای نیست که اینها را در آن دنیا برای ما تعیین کند.
وی با تشریح این مسئله تصریح کرد: نیازها و مشکلات ما در این دنیا از طریق ضابطه یا رابطه حل میشود. ضابطه جزو امور عادی است و انسان در این دنیا یا مسکن می‌خرد و یا اجاره می‌کند و برای تهیه غذا و پوشاک نیز هزینه پرداخت می‌کند و اگر کسی نتواند مشکلات خود را در این دنیا با ضابطه حل کند(به عنوان مثال افراد خردسال و کهنسال) از طریق روابط پدری و فرزندی برطرف می‌کند. پس مشکلات و نیازهای انسان در این دنیا از طریق ضوابط عقود و تجارت و معاملات و یا با روابط زعامت و پدری و فرزندی برطرف میشود.
استاد حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: بعد از مرگ، همه این موارد (مسکن، غذا، پوشاک و...) وجود دارد اما هیچ گونه رابطه و ضابطه‌ای وجود ندارد، چون همه از خاک بر می‌خیزند و کسی پدر یا فرزند دیگری نیست. هیچ چیزی در آن دنیا احتیاجات ما را تامین نمی‌کند مگر اینکه از این دنیا چیزهایی با خودمان ببریم و تنها چیزی که در این دنیا ره توشه ما را فراهم می‌کند اخلاق است.
وی با بیان این نکته که اخلاق سهم تعیین کننده‌ای در سرنوشت انسان دارد، گفت: اخلاق غیر از موعظه است و جزو مشکل‌ترین علوم زیرمجموعه علوم فلسفی به شمار می‌رود.
استاد برجسته حوزه علمیه قم ادامه داد: تا وقتی که روح و شئون آن و همچنین تاثیر و تاثر افکار و عقاید در روح را نشناسیم عامل به اخلاق نخواهیم بود.
اهل بیت، فرمانروایان سخن هستند
آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح کلام 233 امیرالمومنین علیه السلام پرداختند و تصریح کردند: زمانی وجود مبارک امام علی علیه السلام به خواهرزاده‌اش فرمود که در جمع مردم سخنرانی کند و او زبانش بند آمده بود و نتوانست سخنرانی کند و وجود مبارک امیرالمومنین علیه السلام در همان جلسه در مورد زبان و آثارش سخنرانی کردند.
وی ادامه داد: ابن هبیره در نهج‌البلاغه در مورد کسانی که در بالای منبر رفتند و نتوانستند سخنرانی کنند و لرزش و نوسان اضطرابی در گفتار آنها پدید آمد قصه‌های فراوانی نقل کرده است.
مفسر بزرگ قرآن تاکید کرد: وجود مبارک امیرالمومنین علیه السلام در آن جلسه زبان را معرفی کردند و عظمت اهل بیت علیهم السلام درباره سخنرانی و فرمانروایی سخن‌بودن را بازگو کردند.
استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: (الا و ان اللسان بضعه من الانسان، فلا یسعده القول اذا امتنع) زبان پاره‌ای از تن انسان است. زبان ابزار گفتن است و گوینده گاهی مشکل دارد و زبانش بند می‌آید و گاهی مشکلی ندارد و زبانش گشوده میشود، بنابراین فکر و مغز گوینده است که رهبری زبان را برعهده دارند.
وی گفت: اگر انسان در حصار ذهن و اضطراب فرو رود نصیان و جهل بود و امتناهی از سخن گفتن دارد زبانش بند می‌آید، پس زبان تابع قدرت گوینده و صاحب زبان است.
جوادی آملی با اشاره به این جمله از کلام امیرالمومنین علیه السلام که (و لا یمهله النطق اذا اتسع و انا لامراء الکلام) اظهار داشت: وجود مبارک امام علی علیه السلام فرمود که ما(اهل بیت علیهم السلام) فرمانروایان سخن هستیم. بخشی از فرمانروا بودن به ادبیات برمی‌گردد که فصاحت و بلاغت است و نمونه‌اش نهج‌البلاغه امیرالمومنین علیه السلام است.
وی تاکید کرد: شاید در جامعه انسان فصیح و بلیغ کم نباشد اما امیر بیان بودن در جامعه کم است. امیر بیان بودن یعنی اینکه ما بدانیم کجا حرف می‌زنیم، چقدر باید حرف بزنیم، با چه کسی و برای چه حرف بزنیم.
اسیر زبان نباشید
آیت‌الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: اینکه برخی‌ها حافظ اسرار دوستانشان نیستند، اینان اسیر بیان هستند نه امیر بیان. اینکه کسی بدون تحقیق حرف بزند، اسیر کلام است نه امیر کلام. آنکه خوب حرف می‌زند و حرف خوب می‌زند و به جا و با اندازه با مخاطبش حرف می‌زند امیر کلام است.
وی با یادآوری این نکته که هر کس اسیر بیان باشد به اخلاق زشت و هر کس امیر کلام باشد به اخلاق زیبا مبتلا میشود، تصریح کرد: 20 گناه سنگین از جمله تهمت، دروغ، غیبت، شوخی بی‌جا و... برای زبان برشمردند که مومن باید به آنها توجه داشته باشد.
مرجع تقلید جهان تشیع اضافه کرد: در روایات آمده است که انسان مومن دروغ نمی‌گوید ولو شوخی باشد. می‌فرماید اگر شوخی می‌کنید با یکدیگر شوخی نکنید زیرا وقار را کم می‌کند و کینه و کدورت به وجود می‌آورد و از ارج و حرمت هر دو می‌کاهد. باید طنز را از قول دیگران بیان کنیم.
وی اظهار داشت: دو طلبه‌ای در مقدمات و کتاب‌های دیگر درباره مسائل صرف و نحو در حجره با هم مباحثه می‌کنند و شخص سومی در بین آنها به جز خداوند نباشد، اگر یکی از طلبه‌ها فهمید که حق با طلبه دیگر است اما تمکین نکند، این شخص وقتی معمم شد و به جایی رسید خطرناک است.
رفتار امام علی(ع) عین ادب محض است
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه ادب وجود امام علی علیه السلام در امیرالبیان بودن ایشان است، یادآور شد: امیرالمومنین علیه السلام بیانات نورانی فراوانی داشتند اما در زمان حیات پیغمبر اسلام صلوات الله علیه به احترام آن وجود مبارک ساکت محض بودند؛ این رفتار را ادب محض می‌گویند.
ایشان با اشاره به نقلی از مرحوم کلینی گفتند: امام علی علیه السلام وقتی برای بار دوم سپاهیانش را برای جنگ صفین آماده می‌کردند خطبه‌ای ایراد فرمودند. مرحوم کلینی بعد از نقل این خطبه می‌فرماید: اگر تمام جن و انس جمع شوند و در بین اینها انبیاء نباشند، بخواهند سخنرانی کنند و خطبه‌ای در معارف توحید خدای سبحان بیان کنند مثل خطبه امیرالمومنین علیه السلام نمی‌توانند.
آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: اخلاق اسلامی این است که انسان حرف صحیح و به جا بزند و لوازم آن را بررسی کند و بعد بگوید.
ایشان به ادامه کلام 233 امیرالمومنین علیه السلام اشاره کرد و افزود: (و فینا تنشبت عروقه، و علینا تهدلت غضونه) ما چون امیر سخن هستیم درخت را می‌کاریم و چون ریشه درخت هستیم، شاخه‌های درخت هم بر روی دوش ماست و میوه‌هایش نیز روی دست ماست.
وی گفت: در بهشت نیز همین طور است که میوه‌های درخت در دست انسان‌های بهشتی است و انسان بهشتی منش درخت خوب غرس می‌کند و میوه‌های خوب نصیبش میشود، بنابراین نه به بیراهه می‌رود و نه راه کسی را می‌بندد.
استاد برجسته حوزه تصریح کرد: (واعلموا رحمکم الله انکم فی زمان القائل فیه بالحق قلیل) مردم، شما در زمانی زندگی می‌کنید که حق‌گو کم است و زبان از گفتن حرف حق عاجز است و اگر کسی ملازم حق بود دیگران عزتی برای او قائل نیستند؛ او گرفتار ذلت است.
بخش زیادی از بودجه جهان صرف آدم کشی میشود
وی با اشاره به نزاع‌ها و کشمکش‌های موجود جهان، افزود: بخش وسیعی از بودجه کره زمین صرف آدم کشی و کارخانه‌های اسلحه‌سازی، دانشکده‌هایی که افسران آدم کش تربیت می‌کنند، بمب‌افکن‌ها و... میشود؛ گذشته از این بخش قابل توجهی از بودجه‌ها در مسیر فساد و خلاف هزینه میشود و بخش ضعیفی از این بودجه صرف موادغذایی انسان‌ها میشود. با این جامعه، برخی‌ها می‌گویند اخلاق نسبی و قراردادی است.
آیت‌الله جوادی آملی تاکید کرد: امام علی علیه السلام افراد غنی را موظف کرده است که به فکر افراد ضعیف باشند.
دفاع مقدس به برکت قرآن و عترت اداره شد
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن گرامیداشت فرارسیدن هفته دفاع مقدس و یادآوری رشادت‌ها و جانفشانی‌های رزمندگان اسلام در این دوران اظهار داشت: جریان دفاع مقدس در واقع یک جنگ 10 ساله بود چراکه رزمندگان اسلام هشت سال با دشمنان خارجی جنگیده بودند و قبل از آن نیز حدود دو سال مناطق مختلفی از کشور مورد هجمه منافقین قرار گرفته بود و ما درگیر یک جنگ دو ساله داخلی بودیم.
مرجع تقلید شیعیان با اشاره به عوامل موثر در پیروزی رزمندگان اسلام در این جنگ‌ها تصریح کرد: ملت مسلمان ما به برکت قرآن و عترت این جنگ‌های 10 ساله را اداره کردند و این فکر نورانی امام علی علیه السلام بود که دفاع مقدس را به پایان رساند.
آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: رزمندگان جمهوری اسلامی ایران در هنگام عملیات‌ها سخن از یا حسین، یا علی و یا زهرا می‌زدند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: همه ما باید از امامان معصوم علیهم السلام تاسی کنیم و امرای شئون علمی و عملی باشیم.
قم - خبرگزاری مهر: آیت الله جوادی آملی اخلاق را تنها ره توشه انسان از این دنیا به دنیای بعد از مرگ دانست و گفت: در جهان آخرت هیچ گونه رابطه و ضابطه‌ای وجود ندارد.
کد خبر 1162637
نظر شما