جنگ جهانی اول مقدمه آغاز جنگ نرم است

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، حامد دهقانان ظهر چهارشنبه در مراسم افتتاح همایش بین المللی فارس در جنگ جهانی اول گفت: امروز گفتمان مسلط در جامعه ما مبازره با جنگ نرم است یعنی مجموعه ای جهان شمول از فرآیندهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی را وقتی کنار هم قرار دهیم متوجه می شویم که ما درگیر یک نزاع بزرگ هستیم.

وی ادامه داد: جنگی که با چراغ خاموش حرکت می کند اگر فرآیند آن را رصد نکنیم نمی توانیم از کیان و مرزهای سیاسی و منافع عمومی خودمان دفاع کنیم اما وقتی می خواهیم این گفتمان را باز کنیم و بسط بدهیم نیازمند یک تحلیل گفتمانی هستیم که در این رابطه نیز نیاز به دانستن یکسری اطلاعات داریم از جمله شناخت تاریخی، سیاسی و همچنین به عنوان یک ابزاری که می تواند بازتاب دهنده و سندی بر گفتمان مسلط هر دوره ای باشد باید فضای عمومی رسانه را در هر دوره ای شناخت.

معاون سیاسی امنیتی استاندار فارس گفت: مردم ما سابقه مذهبی قوی دارند و فرهنگ اسلامی ریشه بسیار محکمی در ایران دارد به شکلی که با وجود وارد شدن عناصر و مفاهیم مدرنیسم در دوره قاجاریه به ایران و به وجود آمدن فرهنگی که مبتنی بر مدرنیسم است در این دوره بازهم این فرهنگ اسلامی است که نقش پیش رونده دارد.

دهقانان عنوان کرد: در تمام قضایایی که در نبرد جنوب در این دوره تاریخی رخ می دهد روحانیون نقش و تاثیر مثبت خودشان را در بسیج کردن عموم مردم علیه بیگانگان دارند چه آن زمان که عشایر می خواهند در جبهه های نبرد حاضر شوند و چه زمانی که حکام محلی نظیر رئیسعلی دلواری علیه انگلیس می شورند همه شان به اینکه به حکم جهاد عمل می کنند اذعان داشتند.

وی با بیان اینکه باید دید در این شرایط از هم گسیخته با آن فقر و فلاکتی که انگلستان در جنوب ایجاد کرده از طریق احتکار مواد غذایی، چطور می شود که این قیامها رخ می دهد، افزود:   به خاطر همان ابزار رسانه ای قوی که در میان مردم پایگاه محکمی دارد. یعنی به شکلی روحانیون، طلاب، وعاظ از طریق منبر خود همان نقش رسانه ای را بازی می کنند که روزنامه ها در بخشی محدودتر انجام می دهند.

معاون سیاسی امنیتی استاندار فارس در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه در زمانی که جنگ جهانی اول رخ داد وضعیت ایران به شدت بی ثبات بود، افزود: در دوره چهار ساله جنگ، کابینه دولت  بارها سقوط کرد و هیچگاه نتوانست آن اقتداری را که لازمه تمشیت امور است را داشته باشد. در چنین شرایطی با وجود آنکه ایران در جنگ اعلان بی طرفی کرده بود هیچکدام از طرفین درگیر جنگ وقعی به آن ننهادند و عملا ایران جولانگاه تاخت و تاز بیگانگان شد.

 دهقانان ادامه داد: عثمانی از غرب، روسیه از شمال و انگلستان از جنوب. در این وضعیتی که به وجود آمده بود اکثر قریب به اتفاق سیاستمردان هم شدند بازیگران سناریویی که بیگانگان می نوشتند. پس راس حکومت و عوامل وابسته به آن هیچ نقشی در تصمیم گیریهای مهم آن دوره نداشتند و در کنار این حکومت ضعیف و بی کفایت سایر ذی نفعان موجود در ایران هر یک به اندازه نفوذش شروع به نقش آفرینی کرد.

 وی تصریح کرد: در فارس نیز وضعیت به همین منوال بود، یعنی والیان فارس به انگشت اشاره بیگانگان جایشان را به دیگران می دادند همچنان که  بر سر کار آمدن قوام الملک به خاطر فشارهای انگلیس بود. درست یک سال بعد از شروع جنگ همین وضعیت از هم گسیخته بود که فرصت را به انگلیس داد تا ارتش پلیس جنوب را بدون اجازه از دولت مرکزی در فارس تشکیل دهد. در این وضعیت ناهنجار ایلات بزرگی نظیر قشقایی و خمسه هم در صحنه اثر گذار بودند و در کنار اینها روحانیون حضور داشتند که پایگاه عمده مردم زیر نظر روحانیون بود.

معاون سیاسی و امنیتی استاندار فارس در ادامه سخنان خود با اشاره به وضعیت رسانه به عنوان بازتاب دهنده اوضاع آن دوره نیز بیان کرد: جهش بزرگی که در حوزه رشد رسانه به عنوان استفاده عمومی از رسانه رخ داد در واقع به بعد از جنگ جهانی اول بر می گردد، یعنی اساسا به واسطه درگیری کشورها با جنگ والبته مسائل دیگر، این جنگ و حتی بعد از جنگ جهانی دوم توقفی در روند عرضه دو رسانه همه گیر یعنی رادیو و تلویزیون پدید آورد به شکلی که بهره برداری عمومی از رادیو در سال 1920 صورت می گیرد یعنی از پایان جنگ جهانی اول و تلویزیون نیز بعد از جنگ دوم در دسترس عموم قرار می گیرد.

دهقانان افزود: حال آنکه تاریخ اختراع رادیو اساسا قبل از قرن بیستم یعنی سال 1895 است. استفاده از رادیو نیز در طول جنگ به صورت نظامی بوده و به عنوان نمونه ارتباط واحدهای پیاده و دریایی با رادیو صورت می گرفت. در این حوزه نقش رسانه را چه در حوزه اطلاع رسانی و چه در پروپاگاندای سیاسی در جنگ دوم خیلی برجسته تر می توان دانست.

وی با بیان اینکه در جنگ اول ما مطبوعات و سینما را داریم، افزود: یعنی بار رسانه در هر دو حوزه به دوش این دو است. در سینما که امروز به عنوان یک رسانه با کارکرد سرگرمی نگاه می شود در دوره ای نقش خبری و تبلیغی به همان مفهوم پروپاگاندای سیاسی وجود داشت، طرفین درگیر برای تقویت افکار عمومی فیلمهایی تولید می کردند که بار تبلیغی به نفع کشور خود و علیه طرف مقابل داشت، وقتی فیلمهای آن دوره را نگاه می کنید عموما در وصف رشادتهای سربازان خودی و نوعی نگاه مثبت و منفی است، از طرفی دیگر در میان پخش فیلم یک سری فیلمهای خبری هم پخش می شد چیزی مثل همین گزارشهای خبری که هر شب از تلویزیون می بینیم با این تفاوت که خبرها کهنه تر بود

معاون سیاسی امنیتی استاندار فارس عنوان کرد: با این تفاسیر بار اساسی بیشتر بر عهده روزنامه بود، رسانه هایی که در آن دوره بیش از یک قرن از عمرشان می گذشت یعنی آنچه در اختیار مخاطب عام قرار داشت در نبود رادیو و تلویزیون به عهده روزنامه ها بود. از روزنامه ها به عنوان یک ابزار نبرد استفاده می شود و مفهوم "قدرت نرم" اندک اندک شکل می گیرد و در نهایت می شود آن چیزی که به نام "جنگ نرم" امروز می شناسیم یعنی قدرت تاثیر گذاری بر افکار به هدف تغییر آنها در جهت میل و اراده ما و این "ما" صاحب رسانه است. تاکتیکهای روانی و سیاستگذاریهای خبری در همین چهارچوب شکل می گیرد به شکلی که مفهوم نبرد برای فتح سرزمینها به نبرد برای فتح افکار تبدیل شده است.