دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالا تصویب شد

این دستور العمل مباحث مهم در حوزه تسویه و پایاپای معاملات بورس کالا از جمله شرایط عضویت در اتاق پایاپای ، فرآیند کنترل پیش از عرضه، فرآیند تسویه و پایاپای، روش‌های تسویه معاملات ، تحویل کالای موضوع قرارداد و مقررات عمومی در خصوص را در بر گرفته است.

 

در این دستورالعمل آمده است: اتاق پایاپای، واحد سازمانی از "شرکت" است که وظیفة تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در بورس را بر عهده دارد.

 

اطلاعیه عرضه نیز سندی است که بورس براساس اطلاعات دریافتی عرضه از کارگزار فروشنده، تنظیم و از طریق سایت رسمی خود و سامانه معاملاتی به عموم و کارگزاران اطلاع‌رسانی می‌کند.

 

اعلامیه تسویه وجوه، سندی است که پس از تسویة معامله توسط اتاق پایاپای صادر و به کارگزار خریدار و فروشنده ارائه می‌شود. انفساخ، عبارت است از انحلال قهری قرارداد به گونه‌ای که قرارداد فاقد هرگونه آثاری می‌ شود.

 

تسویه و پایاپای،‌ فرآیندی است که طی آن حقوق و تعهدات طرفین معامله محاسبه می شود و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر شده است وجوه حاصل از معامله تسویه و اسناد مربوطه مبادله می‌شود.

تضمین، منابع مالی و یا اسنادی است که هر عضو یا اشخاص طرف معامله به منظور تضمین انجام تعهدات خود در مقابل اتاق پایاپای، به صورت نقدی، ضمانت‌نامة بانکی (بدون قید و شرط)‌ یا اوراق مشارکت تودیع می نمایند.

 

عضو اتاق پایاپای موظف است موافقت‌نامه عضویت در اتاق پایاپای را امضاء و حق عضویت خود را طبق مقررات پرداخت کند.  میزان حق عضویت اتاق پایاپای توسط هیأت مدیرة "شرکت" در چارچوب سقف‌های مصوب هیأت مدیره سازمان بصورت سالانه تعیین می شود و عضو اتاق پایاپای مکلف است اطلاعات لازم را به "شرکت" ارائه کند. نحوه عضویت، سایر شرایط و وظایف عضو اتاق پایاپای طبق ضوابطی است که به پیشنهاد هیأت مدیرة "شرکت"، به تصویب هیئت مدیره سازمان می‌رسد.

فرآیند کنترل پیش از عرضه

 

کارگزار عرضه‌کننده موظف است مستندات لازم را حداکثر تا ساعت 14.30 روز کاری قبل از عرضه به اتاق پایاپای ارائه کند.
 

در صورتی که مستندات و مدارک را در مهلت مقرر و به صورت کامل به اتاق پایاپای ارائه شود، اتاق پایاپای موظف است پس از بررسی رعایت ضوابط مربوط به تعهدات، تضامین و سایر مقررات مربوطه، حداکثر تا ساعت 15.30 همان روز موافقت یا مخالفت خود را در خصوص عرضه، به بورس اعلام کند.

فرآیند تسویه و پایاپای

 

اتاق پایاپای پس از دریافت گواهینامة انجام معاملات نسبت به صدور صورتحساب شامل اطلاعات قرارداد از جمله ارزش قرارداد، مالیات، کارمزدهای مصوب اعم از کارمزد‌های کارگزار، بورس، حق نظارت سازمان و سایر هزینه‌های مصوب اقدام می‌ کند.

اعضاء اتاق پایاپای مکلفند براساس صورت حساب صادره نسبت به تسویه معاملات خود در مهلت تسویه و براساس ضوابط این دستورالعمل، اقدام کنند.

 

در صورتی که امور تسویه هر معامله را به طور کامل کارگزار خریدار انجام داده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیة تسویة وجوه آن معامله می‌کند.

 

پس از صدور اعلامیة تسویة وجوه، کارگزار فروشنده حوالة خرید کالا را طبق ضوابط این دستورالعمل صادر می‌ کند.

اتاق پایاپای حداکثر تا یک روز کاری پس از صدور حوالة خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نسبت به واریز وجوه مربوط و کارمزدها به حساب ذینفعان اعم از فروشنده، بورس، "شرکت"، سازمان و کارگزاران طرف معامله همچنین ارایة حوالة خرید کالا به کارگزار خریدار اقدام می‌ کند.

روش‌های تسویه معاملات

 

تسویه نقدی: در این روش وجه قرارداد در مهلت تسویه به صورت نقدی توسط کارگزار خریدار به حساب عملیاتی واریز و اسناد مربوطه به اتاق پایاپای ارائه می‌شود.

 

تسویه اعتباری: در این روش در مهلت تسویه، سند تسویه اعتباری طبق فرمت "شرکت" به تائید فروشنده و کارگزار فروشنده می رسد و به همراه سایر مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارائه می‌شود. در سند تسویه اعتباری فروشنده به دریافت قیمت معامله اقرار می‌کند.
 

بر اساس این دستورالعمل، در صورتی که امور تسویه با تأخیر و حداکثر تا 5 روز کاری پس از مهلت تسویه انجام شود، کارگزار خریدار به ازای هر روز تقویمی تأخیر موظف به پرداخت 0.25 درصد ارزش معامله است. این مبلغ باید در هنگام تسویه به صورت یکجا به حساب بستانکاران موقت شرکت و به نفع فروشنده واریز شود.
 

پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت می‌گیرد.

تحویل کالای موضوع قرارداد

 

تحویل کالای موضوع قراردادهای نقد، نسیه و سلف طبق زمان تحویل اعلام شده در اطلاعیة عرضه توسط کارگزار فروشنده انجام می‌گیرد. در قراردادهای نقدی و نسیه، حداکثر تا سه روز کاری پس از مهلت تسویه، در صورتی که انجام امور تسویه با تأخیر صورت پذیرد، به میزان روزهای تأخیر به این مهلت اضافه می‌شود.

همچنین در قراردادهای سلف با سررسید کمتر از 30 روز، حداکثر تا 5 روز تقویمی پس از سررسید تحویل و در قراردادهای سلف با سررسید 30 روز و بیشتر، حداکثر تا 15 روز تقویمی پس از سررسید تحویل خواهد بود.

 

در قراردادهای نقد، نسیه و سلف کارگزار فروشنده مکلف است حداکثر تا پایان دو روز کاری پس از روز انجام امور تسویه، حوالة خرید کالا را صادر و به اتاق پایاپای ارائه کند.

 

وجوه معامله تا زمان صدور حوالة خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نزد اتاق پایاپای باقی می ماند و در صورت صدور حوالة مذکور، به فروشنده پرداخت خواهد شد.