تولید انرژی از زباله ضرورت توسعه پایدار گیلان

به گزارش خبرنگار مهر در رشت، تولید انرژی از پسماند در سالهای اخیر در چارچوب توسعه انرژی های نو مورد توجه دولت جمهوری اسلامی قرار گرفته است و این امر باعث شده که مکانیزمهای حمایتی برای تولید این نوع از انرژی در قانون برنامه پیش بینی شود.

مدیریت پسماند و هدفمند کردن یارانه ‌ها رابطه مستقیم دارند

به هر حال تولید انرژی از زباله به عنوان یکی از پرکاربردترین روشهای تولید انرژی به ویژه برق در جهان شناخته می ‌شود و در ردیف تولید انرژی از منابع تجدید‌‌پذیر قرار می ‌گیرد که روز به ‌روز در حال فراگیر شدن است.

زباله جزء لاینفک زندگی بشر است که باید به درستی مدیریت شود تا علاوه بر جلوگیری از خطرات زیست محیطی که در بردارد از آن به نحو احسن و در قالب فعالیتهای نو و مدرن بهره برداری کرد.

مدیریت پسماند امروزه فقط به جمع آوری و دفن پسماند محدود نمی شود بلکه ورود صنایع مختلف به ویژه صنایع بازیافت، مدیریت پسماند را به یک رشته علمی تبدیل کرده است.

یک کارشناس مسائل بازیافت و تبدیل مواد زائد در این رابطه گفت: زباله به دو روش یکی بازیافت مواد مانند کاغذ و مقوا، پلاستیک، شیشه و فلزات و دیگری بازیافت انرژی موجود زباله به چرخه تولید باز می گردد.

محمدحسین احمدی با اعلام اینکه زباله های که برای بازیافت انرژی کاربرد دارند معمولا دارای ارزش حرارتی هستند، افزود: پلاستیکهای فاقد ارزش بازیافت، کاغذ و مقوا، منسوجات و سایر مواد ارزش حرارتی دارند.

وی عنوان کرد: این مواد به مقدار قابل توجهی در زباله ها یافت می شوند و پتانسیل تولید انرژی درآنها بسیار زیاد است.

کارشناس مسائل بازیافت و تبدیل مواد زائد گفت: از این مواد می ‌توان به دو روش یکی سوخت جامد مشتق از زباله یا RDF تبدیل کرد و دیگر اینکه پلاستیک و چوب موجود در زباله را با هم مخلوط کرده و تحت فشار و حرارت، تولید کامپوزیت چوب، پلاستیک یا WPC تبدیل و استفاده کرد.

وی ادامه داد: سوخت جامد مشتق از زباله قابلیت استفاده در نیروگاهها و کورههای تولید سیمان به عنوان سوخت و کامپوزیت چوب پلاستیک با توجه به ترکیب چوب و پلاستیک و خواص آن، قابلیت استفاده در محصولات مختلفی مانند مبلمان شهری، دکوراسیون و یا خودروسازی دارد.

به هر حال افزایش روزافزون جمعیت منجر به افزایش تولید پسماند و دفن غیر بهداشتی آن در محل های غیراصولی می ‌شود که این امر خود یکی از مهمترین منابع انتشار آلودگی است.

این محل ها به دلیل محدودیتهای فیزیکی و نارسایی در سیستم مدیریت پسماند می ‌توانند منجر به ایجاد اثرات نامطلوب بهداشتی و محیط‌ زیستی شوند.

زمانی این اثرات شدت بیشتری خواهند داشت که محل های دفن بدون انجام فرآیند مکان ‌یابی انتخاب شده‌ باشند اما با شناسایی این محدودیت ها می ‌توان از این اثرات مخرب جلوگیری کرد.

محل دفن پسماند شهر رشت، در جنوب این شهر و در فاصله 15 کیلومتری آن واقع شده است که حدود 700 تن از پسماندهای خانگی، اداری، صنعتی و بیمارستانی را در خود جای می‌ دهد.

در این راستا شهر رشت به عنوان اولین نمونه برای انجام مطالعات فراگیر برای بررسی امکان تولید انرژی از پسماند انتخاب شده است، بدیهی است که انجام این امکان سنجی بدون در نظر گرفتن الزامات مربوط به مدیریت مواد زائد جامد امکان پذیر نیست.

بدین منظور با تلفیق نیازهای مدیریت مواد زائد جامد و ضروریات مربوط به تولید انرژی ترکیبهای مختلف از تکنولوژی های متفاوت پیشنهاد و مورد امکان سنجی قرار گرفته است، این تکنولوژی ها شامل استخراج گاز محل دفن، جداسازی، زباله سوزی، هضم بی هوازی، کمپوست و تولید گازوئیل است.

نتیجه بررسی این گزینه ها حاکی از این است که مناسبترین گزینه برای استفاده در شهر رشت با توجه به ملاحظات اقتصادی استخراج گاز و گازوئیل محل دفن بوده و از سوی دیگر حتی با انتخاب ارزانترین گزینه باید میزان یارانه قابل توجهی از سوی بخش عمومی برای عملی کردن راهکارهای موثر و مورد قبول به لحاظ زیست محیطی هزینه شود.

 تبدیل زباله به گازوئیل نقش بسزایی در ساماندهی محیط زیست گیلان دارد

استاندار گیلان نیز دراین خصوص گفت: تبدیل زباله به گازوئیل می تواند نقش بسزایی برای ساماندهی وضعیت زباله استان ایفا کند و مسئولان امر باید برای تحقق این مهم اقدامات لازم را انجام دهند.

روح الله قهرمانی چابک در گفتگو با خبرنگار مهر بر کاهش حجم تولید زباله از سوی خانوارها تاکید کرد و افزود: کاهش تولید زباله از سوی خانوارها می تواند به میزان قابل ملاحظه ای از حجم زباله های تولیدی استان بکاهد.

وی با اشاره به تأکید دین مبین اسلام در خصوص حفظ نظافت و پاکیزگی اظهار داشت: از جمله مهمترین و با اولویت ترین فعالیتها در استان حفظ بهداشت عمومی، نظافت و پاکیزگی است که در دین مبین اسلام بارها به این امر سفارش و آیات و روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد.

استاندار گیلان تأکید کرد: ساماندهی وضعیت زباله در منطقه سراوان از جمله پروژه های مهم و با اولویت استان است که با همت مسئولان و کمک و یاری مردم در آینده ای نزدیک این وضعیت را ساماندهی خواهیم کرد.

وی تصریح کرد: تولید زباله محیط زیست را به شدت تخریب می کند، برای جلوگیری از تخریب فضای سبز باید با برنامه ‌ریزی درست و اصولی برای کاهش تولید زباله گام برداشت.

قهرمانی چابک افزود: مواد زائد باعث معضلات و مشکلات زیست محیطی بسیاری در شهرها و روستاها شده است که باید با مدیریت صحیح از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.

وی با بیان اینکه با توجه به رشد تصاعدی جمعیت در مناطق مختلف شهرها و روستاهای گیلان همگام با توسعه استان، میزان تولید پسماندها و مواد زائد افزایش یافته است، اظهار داشت: باتوجه به حجم زباله های تولیدی می توان با تغییر در الگوهای تولید زباله، تفکیک از مبدأ، توسعه کارخانجات کمپوست و بکارگیری روشهای نوین بازیافتی، اقدامات مهم و موثری برای مدیریت بهینه پسماندها انجام داد.

استاندار گیلان با اشاره به جمع آوری زباله ها از سالهای پیش در منطقه سراوان یاد آور شد: جمع آوری و دفن زباله های شهرستان رشت از دهه های پیش در منطقه سراوان انجام می گرفت و ساماندهی این وضعیت نیازمند تلاش و همت مضاعف تمامی مسئولان استان و همچنین مردم است.

به هر حال برای فراهم شدن امکان جذب سرمایه گذار و تقلیل میزان ریسک سرمایه گذاری در زمینه استحصال انرژی از پسماندها لازم است تا طرح جامع مدیریت پسماند در شهر رشت به عنوان پیش نیاز هرگونه سرمایه گذاری بعدی تهیه شود.

طرح جامع مدیریت پسماند پیش نیاز هرگونه سرمایه گذاری در رشت

برای رسیدن به اهدافی نظیر حفاظت محیط زیست (آب، خاک و هوا) برای توسعه پایدار، ایجاد راه حل مناسب برای بازیافت زباله، دفن مهندسی و بهداشتی زباله، استفاده بهینه از امکانات و پتانسیلهای موجود و اشتغالزایی، تهیه طرح جامع مدیریت پسماند شهر رشت امری ضروری است.

زباله تولیدی در شهر رشت شامل مواد فساد پذیر، کاغذ و مقوا، پلاستیک ، شیشه ، فلزات ، فلزات و چوب بوده و سرانه زباله تولیدی دراین شهر 900 گرم در روز است.

در مقایسه بسیاری از کشورهای پیشرفته که در دو دهه گذشته درخصوص مدیریت پسماندها راهکارهای جامع بر اساس اصول زیست محیطی (جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی حال و آینده) همراه با قوانین اجرایی آن یعنی توسعه پایدار را اجرا کرده اند.

وضعیت موجود مدیریت پسماندها در اکثر شهرهای گیلان منحصر به جمع آوری و تلنبار در محلی خارج از شهر یا دفن غیر اصولی در نتیجه آلودگی محیط زیست و از بین رفتن هکتارها زمین استان در سال است.

در کنار افزایش جمعیت شهرها بر اثر ازدیاد جمعیت و مهاجرت به شهرها، تغییر الگوی مصرف و توسعه یک جانبه صنایع بسته بندی و تشویق الگوی مصرف موجب تولید پسماند بیشتر شده است بدون اینکه برای انبوه مواد یکبار مصرف غیر قابل تجزیه در طبیعت برنامه ریزی شده باشد.

با توجه به اصل پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از محل دفن غیر اصولی پسماندها ضرورت مبرم است که شهرداری های برای تمامی بخش های مدیریت پسماندها (آموزش، تفکیک، جمع آوری بازیافت و پردازش بخش های مختلف پسماندها) به صورت همزمان و سازمانهای ذیربط برای پردازش پسماندهای خطرناک و صنعتی بیمارستانی برنامه ریزی اساسی داشته باشند.

معاون امور عمرانی استاندار گیلان همکاری شهرداری‌ ها برای تهیه طرح جامع مدیریت پسماند در این استان و انجام مطالعات شهری در این زمینه را ضروری دانست و گفت: این طرح از اهمیت خاصی برخوردار است و برای ساماندهی وضع موجود در استان باید تهیه آن در هر شهرستان به یک مشاور خاص واگذار شود.

محمد اکبرزاده طرح جامع مدیریت پسماند را در حقیقت هدایتگر فعالیتهای مرتبط با شهرداری‌ ها و سایر دستگاه ‌های اجرایی دانست و افزود: این طرح در بخش‌ های کاهش تولید، افزایش بازیافت و تبدیل مواد و نیز کاهش تدریجی و حذف نهایی دفن پسماندها اجرایی می ‌شود.

وی در ادامه مراحل چهارگانه تهیه طرح جامع مدیریت پسماند را شناسایی و مستند‌سازی وضع موجود، امکان سنجی و ارائه گزینه‌ های مناسب مدیریت پسماند، طراحی سامانه ‌های مدیریت پسماند و ارائه راهکارهای مناسب اجرایی و تهیه برنامه ‌های اجرایی برشمرد.

بدین ترتیب افزایش تولید پسماندها مشکلات دفن آنها را نیز افزایش می دهد، عدم توجه به مشکلات دفن پسماندها باعث افزایش معضلات محیط زیستی، بهداشتی و زیباشناختی خواهد شد.

مهمترین آلاینده ناشی از محل دفن، تولید شیرابه ناشی از پسماند است، این شیرابه با نفوذ به آبهای سطحی، زیرزمینی و خاک می تواند موجبات آلودگی این منابع را فراهم آورد.

محل دفن زیاله شهر رشت در 15 کیلومتری این شهر در جنوب غربی و در منطقۀ جنگلی سراوان واقع شده است. این محل روزانه حدود 700 تن پسماندهای خانگی، صنعتی و بیمارستانی را در خود جای می دهد.

شیرابۀ ناشی از این محل به سمت یکی از شاخه های سیاهرود با نام رودخانۀ کچا، که در پائین دست محل، جریان دارد حرکت کرده و وارد آن می شود.

رودخانۀ کچا پس از پیوستن به رودخانۀ سیاهرود با نام زرجوب، با اتصال به رودخانۀ گوهر رود در منطقۀ پیربازار، وارد بخش شرقی تالاب انزلی می شود.

این رودخانه بار آلودگی ناشی از شیرابه پسماند به همراه دیگر آلاینده های شهری، صنعتی و کشاورزی که در طول مسیر دریافت می کند، در تالاب انزلی تخلیه می شود.

روزانه بخش اندکی از زباله رشت بازیافت می شود

عضوشورای اسلامی شهر رشت با اشاره به اینکه از مجموع 650 تن زباله تولیدی در شهر رشت روزانه مقدار اندکی بازیافت می شود، گفت: کارخانه کمپوست رشت دو خط 250 تنی دارد.

محمد محمودیان با بیان اینکه روزانه بخش عمده ای از زباله ها به منطقه سراوان حمل می شود، افزود: بهسازی مرکز دفن زباله سراوان از مسائل مهمی است که سازمان مدیریت پسماند شهرداری در حال مطالعه و پیگیری وضعیت آن است.

وی تاکید کرد: برای رفع مشکل سراوان باید با احداث لندفیل بهداشتی که تمامی اجزای پسماندها از قبیل گازها متصاعده، بوی بد و شیرابه حاصل از آن که دارای سیستم کنترل کننده مخصوص به خود باشد، اقدام شود.

عضو شورای شهر رشت با اشاره به راهکارهای موجود برای کنترل انباشت زباله در جنگلهای سراوان گفت: اگر نگاه شهروندان به پسماندها به عنوان زباله و دور ریختنی و بی مصرف نباشد و به آن عنوان سرمایه و یا به قول معروف طلای کثیف نگاه کنند، موضوع تفکیک از مبداء به راحتی در اذهان عمومی تاثیرگذار خواهد بود.

وی خاطر نشان کرد: میانگین وزنی زباله تولید شده هر شهروند رشتی روزانه 950 گرم است که این مقدار از میانگین کشوری که حدود 750 گرم است بالاتر است.

محمودیان در ادامه با تاکید بر نقش رسانه های جمعی در فرهنگ سازی در خصوص تفکیک زباله ها اعلام کرد: ورود و مشارکت رسانه ای جمعی به ویژه صدا و سیما در مورد فرهنگ سازی برای طرح تفکیک از مبداء و ارتباط آن با بهداشت و محیط زیست باعث خواهد شد.

پسماندهای شهری محصول جنبی و زائد زندگی اجتماعی است که مدیریت صحیح آن بعنوان یکی از دغدغه های اصلی مسئولان شهری و کشوری مطرح است از سوی دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی از این پسماندها نظیر انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین تولید آلاینده های آب، هوا و خاک نیز باعث توجه جدی سازمانهای بین المللی و مسئولان کشورها به امر مدیریت و امحاء آنها شده است.

مدیریت و امحاء پسماندها هزینه های سنگینی بر شهرها و بودجه کشورتحمیل می کند

معمولا مدیریت و امحاء پسماندها هزینه های سنگینی بر شهرها و بودجه کشورها تحمیل می کند ولی از آنجا که این هزینه از هزینه کردن در مقیاس به مراتب وسیع تر برای رفع اثرات جنبی اجتماعی، زیست محیطی و بهداشتی و عدم مدیریت صحیح پسماندها جلوگیری می کند، شهرها در برنامه ریزیهای خود بحث مدیریت صحیح و بهینه پسماندها را لحاظ می کند.

همچنین با توجه به اینکه این هزینه ها بعنوان تهدیدی در مقابل مدیریت پسماندهای شهری عمل می کنند، مدیران شهری سعی در یافتن راه های جدیدی برای مدیریت پسماندها و تبدیل تهدیدها به فرصت ها دارند که در این مسیر تولید انرژی یکی از راهکارهای منتخب است.

با این وجود سرمایه گذاری برروی تولید انرژی از پسماندهای شهری ضمن بازگرداندن تمام این سرمایه گذاری تمام یا بخشی از سرمایه گذاری مدیریت پسماندها را نیز برگشت می دهد، امروزه تولید انرژی بعنوان یک گزینه برتر در مدیریت پسماندهای شهری مطرح است و هر ساله سهم تولید انرژی از پسماندها در مدیریت پسماندها رشد می یابد.