به گزارش خبرنگار مهر، تهران سالهاست که به دلیل یدک کشیدن اسم پایتخت و وجود سازمانها و مراکز دولتی بزرگ، میزبان 12 میلیون نفر از جمعیت کل کشور در کوچه و خیابانهای خود است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت تهران بزرگ 12 میلیون و 150 هزار و 742 نفراست که از آن جمعیت، 10 میلیون و 528 هزار و 282 تن در تهران و یک میلیون و 622 هزار و 460 در حاشیه تهران سکنی گزیده اند.
همچنین به تازگی سازمان ثبت احوال کشور در فصل نامه جمعیت آورده است: استان تهران طی 10 سال گذشته میزبان دو میلیون و 983 هزار و 889 ایرانی بوده است که بیشترین آنها برای جستجوی کار بهتر و 120هزار و 793 نفر دیگر نیز برای تحصیل وارد پایتخت شده اند.
براساس اعلام جمعیت شناسان وجود تفاوتها و نابرابریهای چشمگیر میان اجزای بین شهری و شهری - روستایی در کشور، موجب افزایش جمعیت نواحی شهری شده است.
یکی از سئوالهای اساسی که درباره تهران با 864 کیلومتر مربع مساحت مطرح می شود این است که پایتخت کشورمان چه تعداد از جمعیت کشور را می تواند درون خود پذیرا باشد؟
5 میلیون؛ جمعیت مناسب تهران
رئیس انجمن جمعیت شناسی در رابطه با ارزیابی جمعیت مناسب برای شهری مانند تهران با امکانات کنونی اعلام کرده است: 4.5 و در نهایت 5 میلیون نفر جمعیت مناسب برای تهران است و بیش از آن را باید تعداد اضافه بر حد معمول به حساب آورد.
زنجانی تصریح کرد: در آخرین طرحی که برای تهران با افق 1405 نوشته شده است جمعیت این شهر تا آن تاریخ باید 9.2 و حداکثر 10.2 میلیون نفر باشد، به همین دلیل نیز باید امکانات شهری را مناسب با این جمعیت توسعه داد.
اما به شواهد آمار و ارقام جمعیت تهران در سالهای اخیر بالای 12 میلیون نفر تخمین زده شده و در سالهای اخیر برای کاهش جمعیت آن طرح های مختلفی مطرح شده است که مهمترین آنها انتقال پایتخت به شهرهای دیگر بود که به دنبال نافرجام ماندن این طرح در طول سالهای گذشته، طرح انتقال کارمندان دولت از تهران به شهرهای دیگر از سوی دولت مطرح شد.
آخرین وضعیت اجرای مصوبه انتقال کارکنان دولتی تهرانی به شهرهای دیگر
سناریوی خروج جمعیت در تهران در دولت دهم زمانی کلید خورد که دکتر احمدی نژاد اواخر فروردین ماه امسال از برنامه دولت برای کاهش جمعیت به دلیل آسیبهای سنگینی مانند زلزله خبر داد.
این طرح با مصوبه اول مردادماه هیئت دولت برای موظف کردن دستگاههای اجرایی نسبت به خروج 40 درصد پستها و کارکنان خود تا پایان مرداد ماه وارد مرحله دیگری شد.
بر اساس آخرین آمار بیش از 500 هزار کارمند دولت در تهران اشتغال دارند که با احتساب اینکه متوسط سرانه خانوار در ایران چهار نفر است به صورت تقریبی 800 هزار نفر باید تا پایان مرداد ماه امسال تهران را ترک می کردند که بنا بر آخرین اعلام استاندار تهران در پایان مردادماه 18 هزار کارمند در طرح انتقال از تهران ثبت نام کرده اند.
10 هزار نفر به طور قطعی از تهران رفتند
معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور در مورد تعداد کارمندان منتقل شده از تهران می گوید: 20 هزار کارمند برای انتقال از تهران به صورت داوطلبانه ثبت نام کرده اند که 10 هزار نفر به طور قطعی از تهران منتقل و در شهرهای دیگر مستقر شده اند.
لطف الله فروزنده می افزاید: تا کنون 120 شرکت وابسته به دستگاههای اجرایی منتقل شده اند که عمدتا فعالیت آنها منتقل شده ولی دفاترشان در تهران مانده بود. همچنین حدود 33 شرکت نیز در حال انتقال هستند.
وی با بیان اینکه امکان انتقال تعدادی از این شرکتها مانند شرکت نفت و گاز از تهران وجود ندارد، گفت: اما این شرکتها متعهد شده اند که نیروی انسانی خود را کاهش دهند. برای هر دستگاهی بر اساس ساختار، نیروی انسانی و دستگاه وابسته تکلیف کرده ایم که 40 درصد نیروی انسانی خود را تا پایان سال 89 منتقل کنند که خوشبختانه دستگاهها عملکرد خوبی دارند.
به گفته فروزنده، وزارت جهاد کشاورزی برای انتقال شیلات در حال برنامه ریزی است و بخشی از مراکز پژوهشی خود را به شهرهای شمالی یا کرج منتقل می کند. همچنین انتقال بخش اعظمی از دانشگاه ایران به کرج از سوی وزارت بهداشت نیز در همین راستا بوده است.
اقدامات دولت برای تشویق کارکنان به انتقال
بر خلاف اعلام اولیه مسئولان و با وجود مشوقهایی که در این زمینه اعلام شد طبق آمارهای ارائه شده روند خروج کارکنان از تهران به کندی در حال انجام است. کارشناسان یکی از دلایل آن را عدم تحقق وعدهای دولت در ارائه تسهیلاتی که وعده داده شد می دانند.
فروزنده دراین باره می گوید: به دنبال تشکیل ستادهای مختلفی هستیم تا مشکل کارمندان منتقل شده را حل و چهار امتیاز وعده داده شده را اعطا کنیم، البته دولت تنها در مقابل چهار امتیاز وعده داده شامل حکم، پست، مسکن مهر و انتقال فرزند این کارمندان متعهد شده است.
برای خروج کارکنان از تهران باید چه کرد؟
" تا زمانی که همه امکانات و امور رفاهی در تهران باشد، جمعیت به این شهر سرازیر می شود و هیچ طرحی نمی تواند مانع از آن شود. مسئولان باید در ابتدا زمینه های افزایش امکانات و امید به زندگی را در شهرهای کوچک و توسعه نیافته فراهم کنند و بعد موضوع انتقال جمعیت را اجرا کنند. " این سخنان، کلیدی ترین و بدیهی ترین جملاتی است که در ابتدای صحبت با هر کارشناس جمعیت شناسی و امور اجتماعی مطرح می شود. امر بدیهی که اجرای آن سخت و دشوار به نظر می رسد.
جابه جایی دانشگاهها و پادگانهای نظامی
یک استاد دانشگاه در این باره می گوید: فعلا باید جلوی ورود به تهران را بگیریم و نگذاریم رودخانه مهاجرت به تهران برسد و باید بر اساس طرح آمایش سرزمین و استفاده از الگوهای جهانی، عمران روستایی را در پیش بگیریم و امکانات را به سمت مناطق محلی گسیل کنیم تا انتقال جمعیت از تهران با موفقیت انجام شود.
حسین ذوالفقاری با اشاره به اینکه در برنامه اول، دوم و سوم توسعه طرحی مبنی بر تغییر پایتخت ارائه شد، افزود: از سال 1370 به بعد تصمیم برای انتقال پایتخت گرفته شد و در این زمینه مقرر شد ابتدا پایگاههای نظامی و مراکز آموزشی از تهران بروند اما این طرح مسکوت باقی ماند تا در دولت دهم تصمیم گرفتند شرکتها و موسسه ها را به خارج از تهران منتقل کنند.
این استاد دانشگاه افزود: باید این طرح در قالب طرح آمایش سرزمین اجرا شود که بر اساس آن باید نمایندگی دانشگاهها در تهران تعطیل شود، پایگاههای نظامی از تهران منتقل و تبدیل به مجامع علمی و فرهنگی شود و ساختمانهای وزارتخانه و دستگاههای دولتی تجمیع شوند.
ذوالفقاری با تاکید بر اینکه با انتقال چند صد کارمند متقاضی خروج، این طرح به جایی نمی رسد، گفت: اگر منافع ملی برای مردم تشریح می شد انتقال کارمندان بسیار آسانتر می شود و از سوی دیگر نیز باید زیرساختهای مناسب و سرمایه گذاریهای لازم در شهر محل استقرار ایجاد کرد تا انگیزه کارکنان برای انتقال افزایش یابد.
برنامه جامع کنترل جمعیت تدوین شود
همچنین شهلا کاظمی پور عضو مرکز مطالعاتی آسیا و اقیانوسیه با بیان اینکه شهر تهران در حال انفجار است، گفت: جابجایی جمعیتی یک مسئله اجتماعی است که نباید بدون برنامه ریزی رها شود افزود: اجرای روشهای کنترل بر روی این جابجایی مستلزم بررسی جامعی است و در ابتدا باید جلوی رشد مهاجرت را به تهران بگیریم.
کاظمی پور ادامه داد: برای عملی شدن مهاجرت معکوس از تهران طرحی تحقیقاتی با مجموعه راهکارها که همزمان اجرا شوند نیاز است و طرحهای ضربتی جوابگو نیست . به نظر من بحث خروج پنج میلیون نفر از تهران یک ایده است ولی چگونگی اجرای آن مستلزم بررسی و طرح جامعی است.
وی تاکید کرد: کند کردن روند مهاجرت به سمت تهران خود به مرور مشکل جمعیت تهران را برطرف خواهد کرد.
کاظمی پور بیان داشت: باید سیاستی اتخاذ شود که استخدام ادارات از نیروهای بومی انجام شود و همچنین سیاست فعلی گزینش دانشجو خود ترغیب کننده مهاجرت دانشجوهاست چرا که عمده دانشجویان شهرستانی بعد از اتمام تحصیل در تهران باقی می مانند و باید امکان تحصیل با اساتید خوب در شهرهای دیگر ایجاد شود.
وی تاکید کرد: حدود 70 سال نسبت به موضوع جابجایی جمعیت در کشور اغماض شده و ساماندهی جابجایی جمعیت یک شبه امکانپذیر نیست و باید بودجه هایی برای مطالعه این موضوع اختصاص یابد.
ایجاد بنگاههای زود بازده در شهرهای توسعه نیافته
محمود مشفق نیز در این باره گفت: حل مسئله بی تعادلی در نظام توزیع جمعیتی در سطح ملی و منطقه ای که در واقع منشاء بسیاری از مشکلات اجتماعی، اقتصاد و فرهنگی است به یک برنامه جامع نظام اسکان جمعیت و آمایش سرزمینی در سطح ملی و منطقه ای نیاز دارد.
به گفته مشفق، عامل کلیدی در اجرای برنامه جامع اسکان جمعیت و آمایش سرزمینی ایجاد تعادل و توازن بین قابلیتها و پتانسیلهای طبیعی و اقتصادی منطقه ای و ظرفیتهای جمعیتی است.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه تاکید کرد: راهکاری که در حال حاضر می توان برای سیاستگذاران و برنامه ریزان ارائه کرد این است که سیاست بنگاه های زود بازده اقتصادی اولاً با توجه به پتانسیلهای اقتصادی و طبیعی تعریف و طراحی شود و از سوی دیگر ظرفیتهای جمعیتی و قابلیت جذب و دفع جمعیتی مناطق در نظر گرفته شود و مهمتر اینکه این بنگاه ها باید در شهرهای کوچک و متوسط پیاده شوند که بتوانند تا حدود زیادی از دفع جمعیتی از شهرهای کوچک و متوسط و فشار جمعیتی بر زیرساختهای کلان شهرها و شهرها بزرگ جلوگیری کنند.
تمام این طرح ها و سخنان کارشناسی در حالی مطرح است که تهران این روزها همچون بیماری بی تاب از آلودگی 29 روزه هوا رنج می برد و نفسهایش به شمارش افتاده است، به طوری که مسئولان دست به دامن طرحهایی همچون آب پاشی هوا یا اجرای سراسری تردد زوج و فرد خودروها شده اند تا این بیمار را از سی سی یو خارج کنند.
..............
گزارش از فهیمه سادات طباطبایی
نظر شما