علم و شئون مربوط به آن تحمیلی نیست

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام احمد مبلغی در همایش نوسازی آموزش علوم اسلامی در حوزه و دانشگاه و نقش علامه عسکری در این زمینه اظهار داشت: با وضع موجود مسائل صف کشیده در مقابل درب‌های فقه بی‌پاسخ می‌مانند و یا پاسخ‌های عجولانه و شتابزده و طبعا غیر علمی و دقیق و غیر بهره مند از غناهای سه گانه پیدا می‌کنند و در این صورت تمایز فقه شیعه در پاسخگویی به زمان محقق و آشکار نمی‌شود.

وی درباره نهادی که وظیفه این اصلاح و تغییر را بر عهده دارد، گفت: علم و شئون مربوط به آن چیزی نیست که تحمیلی باشد؛ بلکه باید نسبت به آن به اجماع رسید، از این رو باید کوشید این اجماع صورت گیرد در غیر این صورت تلاش‌ها بی‌فایده و یا کم فایده خواهد شد.

وی ادامه داد: به صورت پله کانی باید سه مرحله را در پیش گرفت، حصول اجماع نسبت به اصلاح و تغییر، ایجاد مدیریت علم که بتواند جغرافیای علوم اسلامی را به درستی تبیین کند و با سهم گذاری و اولویت بندی،  خط مشی‌ها را ترسیم نماید و سوم تعیین گروه‌های مرجع و تغییر که بر اساس استانداردها و معیارهای دقیق و ضمن حفظ غنا و عمق محتواها به این کار مبادرت ورزند.

مبلغی گفت: نظام آموزشی حوزه و دانشگاه در ارتباط با علوم دینی مقوله‌ای بسیار مهم و اساسی است که بی‌توجهی به آن، انتقال محتواهای علوم دینی را به نسل جدید با مشکل جدی همراه می‌سازد و در نتیجه، تداوم علوم دینی در بستر زمان را فاقد تضمین می‌شود.

نظام آموزشی باید دارای هشت ویژگی باشد

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: یک نظام آموزشی به‌ویژه نظامی که علوم اسلامی را عرضه می‌کند باید دارای هشت ویژگی باشد. این هشت ویژگی برخی وصف ساختار نظام آموزشی، برخی وصف محتوای آن، و برخی نیز مشترک بین ساختار و محتوی است.

مبلغی گفت: این ویژگی‌ها شامل سرعت‌مندی، هدفمندی، هوشمندی، زمان‌بندی، نقدمداری، مستندمداری و پژوهش بنیاد بودن و تخصص نهاد بودن می‌باشد.

وی سرعت‌مندی، هدفمندی و هوشمندی را از ویژگی‌های ساختار نظام آموزشی دانست و گفت: مقصود از سرعت‌مندی این است که نظام آموزشی با توجه به تحول پذیری سه مقوله ادبیات، نگاه جامعه و ابزارهای انتقال دهنده باید در کوتاه‌ترین زمان، انتقال دهنده گزاره‌های علمی باشد و برای تامین این ویژگی باید نظام آموزشی را به صورت مدام، بازسازی کرد.

مبلغی اظهار داشت: نقدمداری، مستندمداری و پژوهش بنیاد بودن خصلت‌های سه گانه‌ای است که لازم است محتوای یک نظام آموزشی از آن برخوردار باشد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تخصص نهاد بودن را آخرین ویژگی دانست که اتصاف نظام آموزشی به آن، هم از حیث ساختار و هم از حیث محتوای نظام آموزشی ضروری است.

توصیه به تخصص کافی نیست

وی در مورد اتصاف ساختار نظام آموزشی به این وصف گفت: توصیه به تخصص کافی نیست؛ بلکه خود نظام آموزشی باید به گونه‌ای باشد که در آن، فضاهای تعریف شده‌ای برای تخصص ها تعبیه شده باشد در نتیجه، مجال را برای هر کس که خواست غیر تخصصی عمل کند عملا ببندد و جامعه علمی را به سمت تخصص‌ها سوق دهد.

مبلغی در زمینه تغییر پاره‌ای از محتواهای متون فعلی گفت: این بحث امروزه به یک گفتمان تبدیل شده است؛ برخی به آن اعتقاد دارند و برخی با آن مخالف هستند و معتقدند با تغییر، عمق موجود در محتواها از میان می‌رود.

وی گفت: نظام آموزشی حوزه به دلیل وجود عناصری ویژه در آن توانسته بیش از هزار سال در دل تاریخ بماند و ببالد؛ این عناصر را به شدت باید حفظ کرد، اما برای اینکه از زمان عقب نمانیم لازم است از متدهای جدید در نظام آموزشی نیز بهره ببریم و با این متدها نظام آموزشی دینی را تکمیل و نوسازی کنیم.

وی با اشاره به اینکه برخی معتقدند که در شیوه‌ها و روش‌های آموزش علوم اسلامی نباید به هیچ روی تجدید نظر صورت گیرد، گفت: حق این است که اگر چه نظام چگونگی انتقال علوم اسلامی عناصر ثابت و ارزشمندی دارد که حوزه‌ها را هزار سال حفظ کرده است، ولی راه را نباید بر تکمیل متدهای انتقال دهنده ببندیم تا آموزش علوم اهل بیت(ع) به صورت سریع و جامع به انجام برسد.

علامه عسکری را باید از نو شناخت

مبلغی با اشاره به اینکه علامه عسکری را باید از نو شناخت، گفت: علامه عسکری در روش خود روایات را بخشی از تاریخ می‌گرفت و ضمن پایبندی به حجیت آن در رفت و برگشت مدام میان قطعات تاریخ و روایات خویش را قرار می‌داد و از این رهگذر به ابتکاراتی دست می‌زد که بر حوزه‌هاست این روش را بازخوانی کنند در مقابل این روش دو طیف قرار دارند، یکی کسانی که فقط تاریخ را تحلیل می‌کنند و دیگری کسانی که فقط روایات را مطالعه می‌کنند.