به گزارش خبرنگار مهر در اراک، نمایندگان کشورهای خارجی شامل سفرای تروئیکای جنبش عدم تعهد، رئیس گروه 77، سفیر و نماینده اتحادیه عرب در سازمان‌های بین‌المللی، سفیر ونزوئلا، سفیر سوریه، رئیس گروه قاره آسیا و سفیر عمان به نمایندگی از کشورهای عضو آژانس از رآکتور آب سنگین اراک بازدید کردند.
پروژه تولید آب سنگین در شمال غربی اراک و در نزدیکی تاسیسات نیروگاه 40 مگاواتی آب سنگین اراک قرار دارد و برای تامین آب سنگین این رآکتور ساخته شده است.
عملیات اجرای ساخت این مجتمع در سال 1377 آغاز و دو سال پیش راه اندازی شد. ظرفیت تولید این مجتمع ابتدا هشت تن بود و امروز ظرفیت آن به 16 تن آب سنگین با غنای 899 درصد رسیده است.
ایران در دایره کشورهای پیشرفته هسته ای
به تعبیر مقامات انرژی هسته ای ایران، این پروژه نقش بسزایی در ارتقای علمی کشور و صنایع داخلی دارد و نشانگر رشد و بلوغ و ارتقای دانش فنی نیروهای متخصص ایرانی است که با راه اندازی آن ایران در دایره نه کشوردارای تجهیزات تولید آب سنگین و توان فعالیت در این زمینه در دنیا قرار گرفت.
پروژه مجتمع تولید آب سنگین اراک به عنوان یکی از شاخصه های دانش هسته ای، در پزشکی و به خصوص کنترل سرطان و کنترل بیماری ایدز نقش تعیین کننده ای دارد و به عنوان خنک کننده و کندکننده رآکتورهای آب سنگین به کار می رود.
اکنون کشورهای آرژانتین، کانادا، هند و نروژ نیز بزرگترین صادرکنندگان آب سنگین جهان هستند که ایران نیز با تلاش می تواند در این جرگه قرار گیرد.
آب خالص+ هیدورژن = آب سنگین
آب خالص ماده ای است بی رنگ، بی بو و بدون طعم است، فرمول شیمیایی آب H2O است، یعنی هر مولکول آب از اتصال دو اتم هیدروژن به یک اتم اکسیژن ساخته شده است.
نکته ای که باید در نظر داشت آن است که عنصر هیدروژن همانند بسیاری دیگر از عنصرهای طبیعت ایزوتوپ هایی دارد که عبارتند از H2 که با D دوتریم و H 3 که با T تریتیم نمایش می دهند.
به نعبیر دیگر، تهیه آب سنگین در چهار مرحله پیچیده فنی صورت می‌گیرد، ابتدا آب طبیعی تبدیل به آب خالص شده و سپس با گازF H 2مجاور می‌شود و بعد در برجهای سرد و گرم با ضرایب جداسازی مختلف ، تبادل دو دمایی صورت می‌گیرد و در نهایت آب سنگین مورد نیاز بدست می‌آید.
آب سنگین 10درصد از آب معمولی سنگین تر است.
کاربرد های آب سنگین
از آب سنگین برای تولید رادیوایزوتوپ ها در صنعت، کشاورزی و پزشکی استفاده می شود، همچنین در رادیوگرافی، نوترون تراپی و نوترون رادیوگرافی از آن بهره برداری می شود.
علاوه براینها، آب سنگین برای تشخیص نشت آبهای زیرزمینی یا نشت آب از سدها، کاربرد زیادی دارد. علاوه بر اینها، دو تریم در تحقیقات فیوران، یا گداخت سرد نقش محوری ایفا می کند.
باتوجه به اینکه کشور ما دارای منابع بزرگی از اورانیوم طبیعی است، با تولید آب سنگین در اراک، می توانیم راکتورهای آب سنگینی بسازیم که برای سوخت خود نیازی به کار دشوار و پرهزینه غنی سازی اورانیوم ندارند.
تولید سالانه 16 تن آب سنگین
در تأسیسات اراک سالانه 16 تن آب سنگین تولید می شود که نه تنها در تولید برق از نیروگاه های آب سنگین کاربرد، بلکه مصارف زیادی در پزشکی هسته ای دارد. همان طور که ذکر شد از آب سنگین برای تولید رادیوایزوتوپ ها و رادیوداروها استفاده می شود.
رادیوایزوتوپ ها در صنعت و کشاورزی کاربرد زیادی دارند. پروژه تولید آب سنگین در اراک به اندازه دستیابی به فرآیند غنی سازی اورانیوم افتخارآفرین است.
از پرتوداروها برای تشخیص و درمان بیماری هایی چون سرطان، تومورهای خوش خیم و بدخیم، نارسایی های قلبی و عروقی استفاده می شود. مثلا" در پت اسکن که پیشرفته ترین تکنیک در پزشکی هسته ای است، گلوکز نشان دار یا FDG یا فلوئودین کاربرد بسیار زیادی دارد برای نشان دار کردن گلوکز یا فلوئور از آب سنگین استفاده می شود که به عنوان مثال از FDG برای بررسی متابولیسم گلوکز و تشخیص تومورها در مغز بهره گیری می شود.
باتوجه به این که واردات بعضی رادیوایزوتوپ ها و رادیوداروها از کشورهای دیگر با مشکل مواجه است، تولید آب سنگین در کشور موفقیت بزرگی چه در عرصه تولید برق و چه در عرصه پزشکی و صنعت و کشاورزی محسوب می شود.
رونمایی از موفقیت های جدید در مجتمع آب سنگین اراک
همزمان با حضور سفرای کشورهای جهان در مجتمع آب سنگین اراک، از دو دستاورد جدید در این جتمع علمی رونمایی شد.
یکی از این موفقیت ها، ترکیبات دو تره که کاربردهای بسیار گسترده ای در زمینه های مختلف علمی و تحقیقاتی دارد و از محصولات مجتمع آب سنگین اراک است رونمایی شد.
از جمله کاربردهای ترکیبات دو تره می توان اشاره کرد که این محصول به عنوان حلال برای شناسایی ترکیبات جدید سنتزی با استفاده از تکنیک nmr ردیابی مسیر واکنش های پیچیده شیمیایی و ارزیابی سینیتیکی آنها، استفاده ازداروهای نشاندار در ردیابی عملکرد داروها در بدن، بهنیه سازی خواص برخی از داروها، ساخت فیبرهای نوری و پلیمرهای هادی در صنایع پلیمر و ... است.
اهمیت این دستاوردها در دست یابی به آنها در شرایط تحریم است.
تولیدات مجتمع آب سنگین اراک رقیب کشورهای پیشرفته
مواد تولید شده در مجتمع آب سنگین اراک از نظر کیفیت قابل رقابت با نمونه های مشابه خارجی است و از نظر اقتصادی ایران در این زمینه به خودکفایی رسیده است.
رادیوداروهای جدید در درمان سرطان های بدخیم کاربرد دارد و رادیو دارو لوتسیوم از جدیدترین رادیودرمان های دردهای سرطان استخوان می باشد که با تلاش پژوهشگران علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی به بهره برداری رسیده است و تجمع بالای این رادیو دارو در استخوان امکان بکارگیری آن در درمان متاستازهای استخوانی فراهم می آورد.
رادیوداروی دیگر جزء کلوتوپسین است که جهت تهیه آن از سم نوعی عقرب استفاده شده و این رادیو دارو با اتصال به سلولهای تومورهای مغزی به صورت اختصاصی باعث از بین رفتن آنها می شود. این رادیو داروها در تعداد محدودی از کشورها تولید شده است.
حالا مجتمع آب سنگین اراک همچون ستاره ای در آسمان علم و دانش ایران می درخشد تا فرصت های تازه ای پیش روی تمدن اسلامی ایران بگشاید تا فتح قله های بلندتر.
نظر شما