هنر متعهد ایران بدون حامی است

به گزارش خبرنگار مهر، مرتضی گودرزی دیباج مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و از هنرمندان پیشکسوت کشورمان است که نزدیک به یک دهه است کاری پژوهشی را درباره هنر متعهد دینی و اجتماعی در ایران آغاز کرده و از این مجموعه تاکنون جلد نخست آن با نام "نقاشی انقلاب" منتشر شده است.

وی که این پروژه را به تنهایی انجام می‌دهد تاکنون تلاش کرده است مجموعه‌ای فاخر و در قامت هنر متعهد ایران ارائه کند ولی به گفته وی آنگونه که باید و شاید و متناسب با وسعت این کار با او همکاری نشده است.

مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در این‌باره به خبرنگار مهر گفت: "نقاشی انقلاب" که فرهنگستان هنر آن را منتشر کرد جلد نخست از مجموعه‌ای با عنوان کلی "هنر متعهد دینی و اجتماعی در ایران" است که جلد دوم آن با نام "گرافیک انقلاب" در انتشارات فرهنگستان هنر دست انتشار است. همچنین جلد دیگری از این مجموعه نیز که ترکیبی از نقاشی و گرافیک انقلاب است در سوره مهر زیرچاپ است که امیدوارم تا پایان سال منتشر شود.

گودرزی ادامه داد: دراین مجموعه هنر متعهد در دو بخش هنر انقلاب و هنر دفاع مقدس بررسی شده است که به دلیل تقدم زمانی هنر انقلاب به هنر دفاع مقدس در چند جلد اول به طور مستقل به هنر انقلاب می‌پردازیم و در جلدهای بعدی هنر دفاع مقدس در ترکیب با هنر انقلاب قرار می‌گیرد چرا که از لحاظ شکل‌گیری و ادامه حیات این دو از هم تفکیک‌پذیر نیستند.

نویسنده "آسیب شناسی نقد هنری" با اعلام این خبر که کتاب "نقاشی انقلاب" به همت انتشارات الهدی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به دو زبان انگلیسی و عربی ترجمه می‌شود، بیان کرد: در این کتاب سعی کرده‌ام از جوانب مختلف به نقاشی انقلاب بپردازم. در این کتاب به بررسی و تحلیل آثار و زیرساخت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که باعث شکل‌گیری هنر انقلاب پرداخته شده و در ادامه نشانه‌شناسی آثار نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی برخی سرفصل‌های موضوعی این کتاب را تاملی در انقلاب، پدیده انقلاب و جامعه در حال گذار، زمینه‌های اجتماعی ـ فرهنگی هنر انقلاب در ایران، هویت و هنر دینی پس از انقلاب، دغدغه‌های سنت و مدرنیسم در نقاشی انقلاب، هنر و جامعه انقلابی ایران و فرهنگ بصری هنر انقلاب معرفی کرده و توضیح داد: می توانم به جرات بگویم این کتاب نخستین گزارش مبسوط پیرامون نقاشی انقلاب هست که با نگاه جامع و بی‌طرفانه به هنر انقلاب تالیف شده است و بسیاری از اطلاعات آورده شده در این کتاب برای نخستین‌بار است که مطرح می‌شود و برخی اسناد استفاده شده جز در این کتاب دیگر در دسترس نیست.

گودرزی دیباج درباره دلایل شکل گیری این مجموعه توضیح داد: من در جستجوی تجلی تعهد در هنر معاصر ایران بودم که به دو گونه تعهد دینی و اجتماعی رسیدم که گاه با هم ترکیب می‌شوند و ما را به سمت هنر انرژیک انقلاب می‌برند که ریشه‌های شکل گیری این هنر از لحاظ زمانی به دهه 40 بازمی‌گردد. از همان سال‌هاست که آرام آرام ریشه‌های هنر انقلاب شکل می‌گیرد و حتی می‌توان به دوره مشروطه و تاثیر آن بر شکل‌گیری هنر انقلاب رسید.

مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری با اشاره به اینکه جلدهای مختلف این مجموعه 10 جلدی به تناوب آماده می‌شود و هر جلد مانند تکه‌ای از پازل است که به کامل شدن کلیت آن کمک می‌کند، عنوان کرد: مطالب مرتبط با نقاشی دفاع مقدس تهیه شده و تدوین آن در آستانه اتمام است. این مجموعه کاری است پژوهشی که نیاز به تحقیق میدانی گسترده و دقیق دارد و همین امر سفرهای زیادی به سطح کشور را می‌طلبد. از آنجا که موضوع بحث بیشتر به هنرمندانی برمی‌گردد که اکثرا در قید حیات هستند در نتیجه کار نقد و تحلیل آثار آنها سخت‌تر است.

وی درباره تاخیر در انتشار جلدهای مختلف را اینگونه تشریح کرد: مهمترین دلیل تاخیر این است که حامی مالی ندارم و دست تنها هستم. حتی در این مسیر مخالفت‌هایی هم وجود دارد که گرچه صریح بیان نمی‌شوند ولی ضمنی سعی در مخالفت دارند. البته حمایت‌هایی از سوی وزارت ارشاد، بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس، حوزه هنری وجود دارد ولی از آنجا که پروژه بزرگی است این حمایت‌ها کافی نیست.

گودرزی دیباج افزود: اگر شما به خانه من بیایید می‌بینید که کارتون کارتون نوارهای مصاحبه و مطالب نوشته شده در این زمینه وجود دارد و سعی کرده‌ام با همه کاستی‌ها پژوهش‌هایی جامع داشته باشم و در نهایت آثاری ارائه کنم که در شآن هنر انقلاب باشد.

این منتقد ادبی با اشاره به اینکه بر اساس تئوری مرگ مولف اقدام به نقد و تحلیل آثار هنری کرده است، تصریح کرد: من انتظار داشتم متناسب با اهمیت موضوع، پروژه از سوی دست‌اندرکاران فرهنگی مورد حمایت قرار می‌گرفت و مسئولان بیشتری برای آن دل می‌سوزاندند چراکه توجه به سرعت تهیه مستندات ضرورتی است که نباید از آن غفلت کرد. 

نویسنده "هنر مدرن" با تاکید بر اینکه با همه این مشکلات کار تالیف مجموعه را رها نخواهد کرد، گفت: من 10 سال است بااین پروژه زندگی می‌کنم و همه سعیم این بوده که از کیفیت کار نکاهم و نمونه آن هم "نقاشی انقلاب" است که بر همه مراحل آن نظارت داشته‌ام تا اثر شایسته‌ای باشد و از منتقدان و صاحبنظران هم انتظار دارم به نقد و تحلیل آن بپردازند.

وی افزود: پروژه پژوهشی اینچنینی نیاز به این دارد که گروهی از محققان در همه شهرها و روستاهای کشور به دنبال هنر انقلاب بگردند و ضمن مستندسازی ریشه‌های آن را دریابند. هزینه این سفرها و لزوم عکاسی از آثار و ... مسائلی است که هیچ‌کس ندید و از آن نپرسید. برای مجموعه‌ای اینچنینی می‌شد حمایت‌های خارجی جلب کرد کمااینکه پیشنهادهایی هم بود ولی درست نیست که برای هنر انقلاب خارجی‌ها هزینه کنند و ما در هیاهوها از آن غافل باشیم.

گودرزی در پایان با گله از اینکه کتاب "نقاشی انقلاب" به درستی معرفی و نقد نشده است، اشاره کرد: اطلاع رسانی درستی هم درباره این کتاب نشده است در حالیکه جوانان ما به چنین آثاری احتیاج دارند. باید باور کنیم هنر انقلاب یک ژانر ویژه است که نوع آن حتی با هنر انقلابی دیگر کشورها متفاوت و بومی ایران است گرچه اشتراکاتی هم با آنها دارد.