گزارش مهر از هفتمین مجمع استادان زبان و ادبیات فارسی

به گزارش خبرنگار مهر، هفتمین مجمع بین‌المللی استادان زبان و ادبیات فارسی صبح سه شنبه 28 دی‌ماه  در تالار علامه امینی دانشگاه تهران با حضور جمعی از مسئولان  فرهنگی و ادیبان ایرانی و خارجی آغاز شد.

عباسعلی وفایی دبیر هفتمین مجمع استادان زبان و ادبیات فارسی ضمن ارائه گزارشی از برپایی این مجمع، در این برنامه گفت: حدود 10 ماه قبل شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی با حضور وزیر ارشاد جلسه‌ای تشکیل داد و در آن جلسه درباره برگزاری هفتمین دوره مجمع صحبت‌هایی شد. وزیر ارشاد در آن جلسه دستور برگزاری هرچه باشکو‌ه‌تر این همایش را داد.

وی افزود: همایش هفتم به دلایل فراوان با دوره‌های قبلی تفاوت‌های کمی و کیفی بسیاری دارد. این همانیش از جهت پذیرش مقاله به دبیرخانه دو برابر همایش ششم و از نظر پراکندگی کشورهای شرکت کننده بیش از دو برابر دوره‌های قبلی ظرفیت دارد. 50 کشور و 230 استاد خارجی در این دوره مجمع شرکت کردند و 330مقاله به دبیرخانه مجمع رسید که به تقریب 300 چکیده مقاله در مجموعه‌ای چاپ شده است و احتمالاً تا پیش از پایان سال مشروح مقالات را منتشر خواهیم کرد.

رئیس شورای گسترش زبان  و ادبیات فارسی همچنین گفت: نخستین نرم افزار آموزشی زبان فارسی به زبان انگلیسی پس از تلاش دوسالانه دوستان شورای گسترش و با مدیریت دکتر صفارمقدم که پیش از این 9 جلد از این کتابها را منتشر کرده بودند، تولید شد. به علاوه نرم افزار دیگری که زبان فارسی را به افراد فرانسوی زبان می‌آموزد در آستانه سی و دومین سالگرد انقلاب اسلامی رونمایی خواهد شد.

وفایی یاد آور شد: رویکرد دبیرخانه مجمع در تولید منابع ونرم افزارهای آموزشی  است که نیاز کشورهای دیگر هم هست  و با تلاش بیشتر امیدواریم مسیر این فعالیت‌ها هموار شود.

فرهنگ ایران اسلامی جاذبه آموختن زبان فارسی را دو چندان کرده است

سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این برنامه  درباره زبان و شعر فارسی و اهمیت جهانی آن گفت: زبان فارسی امروزین ما آمیزه‌ای از فارسی میانه یا پهلوی ساسانی با  وام واژه‌های بسیار تا بیش از 50 درصد از عربی است. این زبان را با انتساب به دربار پادشاهان ساسانی که تیسفون بود، "دری" نامیدند.

وی افزود: پس از سقوط سلسله ساسانی به دست مسلمانان صدر اول در دهه‌های اول ظهور اسلام و رو به ضعف نهادن آیین زرتشتی، زبان دری پدید آمد. این زبان ابتدا زبان گفتار بود و در خراسان بزرگ رشد یافت و سپس با آمیزش با لهجه‌های متفاوت به‌ویژه لهجه‌های جنوب و جنوب غربی ایران شکل گرفت و "فارسی" (منسوب به فارس) نامیده شد.

حسینی گفت: در سده‌های اولیه اسلامی که زبان عربی زبان علمی سراسر جهان بود، در ایران هم اهل علم آثار خود را به عربی نوشتند تا رفته رفته زبان دری با دریافت  ‌وام‌واژه‌ها  یا لغات دخیل بسیار از عربی توانست از زبان شفاهی، به‌صورت زبان نوشتاری درآید. آنچه از روزگار نخستین زبان فارسی دری به‌جای مانده عمدتاً در لابه‌لای کتابهای عربی است  و از قرن سوم و بیشتر از آن در قرن چهارم هجری است که آثار مستقل نظم و نثر فارسی دری پدید آمده است.

وزیر ارشاد ادامه داد: زبان فارسی که پشتوانه 12 قرن ادب نظم و نثر مکتوب دارد، در میان حدوداً چهار هزار زبان و لهجه که امروزه در جهان هست، نقش و اهمیت کم‌نظیری دارد.

حسینی گفت: امروزه در اغلب دانشگاه‌های بزرگ در سراسر جهان رشته زبان و ادب فارسی دایر است و این علاوه بر مراکز ایرانشناسی و اسلام‌شناسی است.

وی افزود: با تأسی به رهبر فرزانه و خردورز انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مسئولان دولت هم به این جاذبه و نقش کلیدی زبان و ادب فارسی واقفند و به مدد رایزنیها و خانه‌های فرهنگ که در اغلب کشورهای جهان دایر است ، با مراکز ایرانشناسی یا دانشگاه‌هایی که گروه یا رشته زبان فارسی دارند، نقش تاریخی و فرهنگی خود را ایفا می‌کنند.

 حسینی گفت: اگر اهمیت زبانهای بشری را به داشته‌ها و ذخائر فرهنگی آن بدانیم، زبان و ادب فارسی جایگاه بی‌همتایی دارد و با دوازده قرن میراث مکتوب، دومین زبان جهان اسلام است.

وزیر ارشاد افزود: زبان فارسی در جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و تاجیکستان جمعاً در حدود 100 میلیون سخنور دارد. این نیز مایه شگفتی است که سمرقند و بخارا و توابع آنها در جمهوری ازبکستان، به‌تقریب یازده میلیون فارسی زبان دارد که مانند تاجیکان، این زبان مادری و نیاکان خود را به خط سیریلیک (روسی) می‌نویسند.

وی ادامه داد:  در قرآن کریم بیش از 50 واژه فارسی وجود دارد. برای شرح و تفصیل این مساله می‌توان به کتاب نو کلاسیک "واژه‌های دخیل در قرآن مجید" نوشته آرتور جفری ترجمه دکتر فریدون بدره‌ای و منابع دیگر از جمله دانشنامه‌های قرآن (به انگلیسی و فارسی) مراجعه کرد.

حسینی گفت:  قدمت و تاریخ زبان فارسی دری، هم‌اندازه تاریخ اسلام است. یک نشانه واقعی به نقل منابع معتبر عربی و فارسی کهن این است که سلمان فارسی صحابی جلیل‌القدر، سوره فاتحه را به درخواست ایرانیان، به فارسی ترجمه کرد و حضرت رسول اکرم (ص) این مساله را روا دانستند.

وزیر ارشاد در بخش دیگری از سخنان توضیح داد: چنانکه اشاره شد و ایرانشناسان غرب هم معترفند، شعر و ادب فارسی در میان ادبیات‌ جهانی، مقامی رفیع و منیع دارد. همین است که از قرن شانزدهم میلادی یعنی با پاگرفتن رنسانس، صدها اثر از آثار ادبی، اخلاقی و عرفانی – به ویژه آثار منظوم – فارسی به مهمترین زبانهای اروپایی، به‌ویژه فرانسوی، انگلیسی و آلمانی و ده‌ها زبان دیگرو نیز زبان ترکی استانبولی و ایتالیایی ترجمه شده است.

حسینی گفت: از نفوذ اندیشه سعدی و داستانهای نغز کوتاهش در ادب انگلیسی می‌توان به موردی اشاره کرد و آن هم این است که ارنست همینگوی داستان‌نویس شهیر معاصر آمریکایی در نوشتن شاهکارش "پیرمرد و دریا" که در حدود ده ترجمه به زبان فارسی دارد  از این دو بیت سعدی الهام گرفته است : شد غلامی که آب جو آرد/ آب جو آمد وغلام  ببرد/ دام هر بار ماهی آوردی/ ماهی این بار رفت و دام ببرد.

 وزیر ارشاد در ادامه گفت: از آثار داستانی و غیرداستانی نویسندگان بزرگ معاصر ایران ازجمله آثار شادروان جلال آل‌احمد و هوشنگ مرادی کرمانی و دیگران هم ترجمه‌های بسیاری در دست هست و شایسته است که با حمایت خانه کتاب و مرکز نهضت ترجمه کتابنامه کاملی از کل آنها تدوین شود.

با وجود لطمات تاریخی زبان فارسی همچنان قد برافراشته است

فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران در این گردهمایی گفت: زبان فارسی در گذار از سه مرحله فارسی باستان، فارسی میانه و فارسی دری امروز مقام دوم زبان کشورهای اسلامی را پس از زبان عربی دارد. علیرغم تهاجمات تاریخی اقوام مختلف پیش و پس از اسلام و صرفنظر از لطمه‌های سخت علمی و فرهنگی مانند کتاب سوزان این زبان آثار مکتوب و درخشانی را در ادوار مختلف تاریخی به بشریت ارائه کرده است.

وی افزود: فارسی زبانان و ایرانیان به عنوان حافظان این گنجینه بزرگ بشری نه تنها در حفظ و ارتقای این زبان موفق بوده‌اند بلکه موجب تغییر و تحول در فرهنگ دیگر اقوام مانند اقوام عرب زبان شده‌اند و در تولید و تحول علم تاثیر بسزایی داشتند.

رئیس دانشگاه تهران در ادامه یاد آور شد: تاریخ گواه این است که نظم و نثر فارسی مرزها را در نوردیده و وسعت و دامنه ایران قدیم، افغانستان و ماوراء‌النهر را در بر می‌گیرد. نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه‌ها و موزه‌های کشورهای دنیا خبر از انتشار گسترده زبان فارسی و رخنه شیرین آن در دل غیرایرانی‌ها دارد. اسناد و نسخ خطی موجود در پاکستان، هند، ترکیه، بوسنی و ... گواه این حقیقت است.

رهبر گفت: در سفرنامه ابن بطوطه نوشته شده است که چینیان اشعار سعدی را با بازسازی چینی زمزمه می کرده‌اند. امروزه استادان زبان فارسی در همه جای دنیا مشعلدار این زبان بزرگ هستند و به عنوان سفیران ادبیات فارسی چراغ آن را روشن نگاه می دارند. استادان و شاگردان زبان و ادبیات فارسی در سراسر جهان امیدهای ما در فراسوی مرزها هستند که توفیق همگی آنها را خواستاریم.

در ادامه این برنامه نرم افزار آموزش زبان فارسی توسط اسفندیار رحیم مشایی رئیس دفتر رئیس جمهور، سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ، محمد باقر خرمشاد رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و عباسعلی وفایی دبیر شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی رونمایی شد.

فرهنگ ایران از سپیده‌دم تاریخ در تعامل سازنده با جهان بوده است

محمدباقر خرمشاد رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این گردهمایی گفت: هفتمین مجمع بین المللی استادان زبان و ادبیات فارسی نشان از استمرار و دوام راهی است که از جانب جمهوری اسلامی ایران آغاز شده است و ان شاء الله ادامه خواهد یافت و از آنجا که در فرهنگ ایرانی و در نگاهی وسیعتر در فرهنگ بشری، هفت را عددی شگفت و مقدس و رازناک می‌دانند من امیدوارم این شگفتی و رازناکی در نتایج حاصل از این نشست بین‌المللی چهره نشان دهد.

وی گفت: فرهنگ ایران، فرهنگی ترکیبی است. به این معنا که از سپیده دم تاریخ تاکنون ایران و فرهنگ ایرانی در تعامل  مستمر و سازنده با جهان بوده است و دریچه‌های گفتگوی فرهنگی با جهان در این سرزمین همیشه باز بوده است. از معماری تخت جمشید تا شعر شهریار در روزگار ما، آثار این داد و ستد فرهنگی به روشنی هویداست و همین ویژگی است که موجب شده این ملت و فرهنگ در گذار عصرها و نسلها همیشه امکان زیست و خلاقیت داشته باشد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: اگر کسی سنگ نوشته‌هایی که به زبان فارسی در آسیای شرق، در جای جای اماکن و مقابر این گستره جغرافیایی وجود دارد، جمع آوری کند سند گرانبهایی را از حضور معنوی زبان فارسی در هزاران کیلومتر آنسوتراز سرزمین گویشوران این زبان گرد آورده است و این نشان از حضور معنوی این زبان در جهان دارد.

خرمشاد خطاب به استادان زبان فارسی گفت: حضور شما استادان در این برنامه بیانگر این است که این زبان در همه جای جهان دوستدارانی دارد که می‌کوشند در محیطهای دانشگاهی و در جمع علاقه‌مندان این زبان را گسترش دهند. زبان فارسی قرنها زبان فرهنگ و سیاست بخش عظیمی از جهان بوده است. در قلمروی وسیع از اروپا تا چین این زبان روایت‌کننده تاریخ فرهنگ و بود و باش مردمان بوده است.

وی افزود: پرداختن به زبان فارسی تنها وظیفه ای ملی برای ایرانیان و به تبع آن سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیست بلکه این زبان بخشی زنده و اثرگذار از میراث معنوی بشر است. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مسئولیت مدیریت این جریان را از جانب جمهوری اسلامی ایران به عهده دارد و در ایفای این نقش شما را شریک و همراه خود می‌داند. از خداوند منان طلب می‌کنم به همه ما توفیق رساندن این پیام را به مردم دنیا بدهد.