سندسازی سودجویان برای تملک اموال وقفی/ وقف مال بادآورده نیست

محمدرضا کائینی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه وقف یک سنت دیرینه و ماندگار است گفت: متاسفانه عدم آگاهی مدیران و مسئولان در کشور به مسائل وقف موجب شده تا وقف را به عنوان سدی در برابر توسعه شهری محسوب کنند برای همین برخی از خلاهای قانونی و همچنین عدم آگاهی مسئولان نسبت به وقف سوء استفاده کرده و با شعار رسیدگی به مشکلات مردم زمینها و املاک وقفی را با ترفندهای مختلف از وقف خارج می کنند.

وی افزود: به عنوان مثال شهر خدابنده یا پاکدشت وقف ایتام است و مردم در این شهرهای وقفی نیاز به توسعه ساخت و ساز و شهرسازی دارند، اگر وقفی نبود شهرداری می توانست مجوز توسعه شهری و ساخت و ساز را صادر کند ولی در شهرها و زمینهای وقفی غیر از شهرداری صاحب دیگری هم وجود دارد و آن واقف است و شهرداری با پرداخت حقوق موقوفه می تواند توسعه شهری را انجام دهد ولی گروهی سودجو و فرصت طلب به جای توجیه مردم و پرداخت موقوفه فکر می کنند وقف یک مال بادآورده است که از گذشته به ما رسیده و اقدام به سند سازی می کنند.

 مدیران دولتی توجهی به مسائل وقف نمی کنند

 معاون سازمان اوقاف و امورخیریه در پاسخ به این پرسش که چرا اوقاف در مورد مبارزه با موقوفه خواری و سوء استفاده مسئولان زور کمی دارد گفت: اینکه زورما کم است دوعلت دارد اول اینکه در این 30 سال بعد از انقلاب نه حوزه های علمیه، نه دانشگاهها و نه پایگاههای آموزشی و فرهنگی مانند نماز، زکات و ... به مسئله وقف نپرداخته اند و به نوعی نگاه به وقف و سازمان اوقاف یک نگاه دولتی است.

 دوم آنکه دولت هم به موضوع وقف توجه جدی نداشته و در مقابل دست درازی سازمانها و وزارتخانه ها و شهرداریها به وقف، واکنش مناسبی انجام نداده است و معمولا وقتی به مسئله وقف می رسند می گویند: برای خودمان است، برای سازمان اوقاف است طوری نیست.... بعدا رسیدگی می کنیم. 

کائینی اظهار داشت: یک نمونه کوچک از بی توجهی مسئولان دولتی به مسئله وقف این است که متاسفانه وقتی استانداران می خواهند نمایشگاه یا طرحی را اجرا کنند مدتها به دنبال مکان اجرای طرح می گردند بعد یک زمین موقوفه پیدا می کنند و آنقدر به مدیرکل اوقاف استان فشار می آورند تا اینکه زمین را به آنها بدهد بدون آنکه حق موقوفه را پرداخت کنند. 

عدم جدیت قوه قضائیه برای برخورد با موقوفه خواری

معاون اوقافی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور با بیان اینکه متاسفانه محاکم قضائی کشورهم به چالشی جدی برای کمرنگ کردن موقوفات تبدیل شده اند گفت: هر چند که در چند سال اخیر دستگاه قضائی شعب ویژه ای را برای رسیدگی به امور وقف اختصاص داده ولی بعد از دو سال هنوز قضات تخصصی وقف که آشنا به تمامی مسائل شرعی و قوانین وقف باشند نداریم زیرا این قضات غیر از رسیدگی به پرونده های وقف پرونده های دیگر را هم رسیدگی می کنند. 

ارسال اسامی مسئولان ذی نفوذ به دستگاه قضا

کائینی در پاسخ به این پرسش که آیا پس از صدور رای دادگاه احکام به درستی در مورد بازگشت موقوفه اجرا می شود گفت: هماهنگی و تعامل میان سازمان اوقاف و قوه قضائیه موجب شده تا اجرای احکام به درستی و قاطعیت انجام شود ولی در برخی موارد متاسفانه نفوذ مقامات محلی موجب می شود تا رای دادگاه به درستی اجرا نشود. 

وی افزود: به عنوان مثال رای دادگاه برای بازگشت یک موقوفه در منطقه "مرضی جران شهر اراک" صادر شده است ولی نفوذ مسئولان محلی موجب شده رای صادره اجرا نشود. به همین دلیل تعداد زیادی از موارد عدم اجرای احکام را اوقاف طی نامه ای به حجت الاسلام رئیسی معاون قوه قضائیه اعلام کرده ایم. برخی از این پرونده بیش از پنج سال است که هنوز در پیچ اجرای احکام مانده است. 

کائینی گفت: سازمان اوقاف به دنبال زمین جمع کردن نیست و اگر هم وقفی را از چنگال موقوفه خواران رها کرد همان را به مردم داده تا در آن مدرسه بسازند یا کشاورزی و ... کنند. چون واقف گفته است زمین و ملک من باشد و درآمدش برای نیازمندان، ایتام یا ائمه اطهار مصرف شود.

معاون سازمان اوقاف کشور با بیان اینکه اوقاف دریای ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی به کشور است گفت: برگزاری هزاران مراسم عزاداری از محل موقوفات عزاداری برای ائمه اطهار در کشور به تنهایی موجب تقویت ایمان، ترویج فرهنگ علوی و گسترش دین و تقریب قلوب می شود. 

وی با بیان اینکه 125 هزار موقوفه و یک میلیون رقبه در کشور ثبت شده است گفت: کوچکترین موقوفه کشور پنج متر که یک سقاخانه است و بزرگترین آن بیش از پنج هزار هکتار است. 

معاون سازمان اوقاف کشور با بیان اینکه از 125 هزار موقوفه حدود 10 هزار موقوفه فاقد وقفنامه می باشد گفت: 60 درصد از 115 هزار موقوفه که وقفنامه دارند سند ندارند که دلیل آن تعامل ضعیف میان ادارات ثبت و اوقاف بوده است که در سالهای اخیر بر اساس تفاهمنامه های منعقد شده مشکل سند دارد کردن موقوفات برطرف شده است.  

 مراجع حکم به وقفیت با استناد به شهود و عمل به وقف داده اند

معاون سازمان اوقاف در پاسخ به این پرسش که سازمان ثبت اسناد در مورد پذیرفتن برخی اسناد شرعی و قدیمی برای ثبت موقافات با سازمان اوقاف مشکل دارد گفت: قانون ما از شرع ما گرفته شده است و حضرت امام (ره) تاکید کرده اند که دلیل وقفیت این نیست که حتما سندی موجود باشد بلکه عمل به وقف و استشهاد مردم محل بر حقانیت وقف کافی است. 

کائینی با اشاره به 920 استفتاع از مقام معظم رهبری در مورد وقف اظهار داشت: در یکی از استفتاعات آماده است مدرک وقف نامه میزان نیست و اگر سابقه عمل به وقف و یا در بین معمرین و مومنین و اهل محل اشتهاد به وقفیت دارند محل وقف است. حال با این استفتاع دیگر نباید برای قاضی شک و شبهه ای ایجاد شود. 

معاون سازمان اوقاف در پاسخ به این پرسش که چرا در ادارات ثبت یا سازمان اوقاف همانند وزارت کار قضات و کارشناسان تخصصی مستقر نیستند گفت: سازمان اوقاف طی نامه ای استقرار قضات و کارشناسان در این ادارات را به معاون قوه قضائیه پیشنهاد کرد ولی حجت الاسلام رئیسی اظهار داشتند که ما تجربه خوبی از حضور قضات در ادارات نداریم. 

کائینی در پاسخ به این پرسش که چرا قبل از هرگونه خرید و فروش یا ساخت و ساز مسکن شهروندان ملزم به استعلام از اوقاف نیستند گفت: این پرسش را باید از دولت و شهرداریها سوال کرد چون اوقاف برای این اقدام بسیار تلاش کرد ولی صدایش به جایی نرسید. 

وی افزود: سازمان اوقاف از دولت و شهرداریها درخواست دارد تا سازمان اوقاف را به عنوان یک مرجع استعلام کننده در مراحل شهرسازی و خرید و فروش مسکن قرار دهد که مطمئن باشند اوقاف در کوتاهترین زمان ممکن پاسخ می دهد. همچنین این سازمان آمادگی دارد در محل شهرداریها برای انجام اتعلامات مستقر شود. 

معاون سازمان اوقاف با بیان اینکه دولت همت کرد در کوتاهترین زمان سهمیه بندی بنزین و کارت سوخت را اجرایی کرد گفت: همین همت و پشتکار از سوی دولت می تواند در کوتاهترین زمان شبکه نرم افزاری موقوفات کشور را راه اندازی کند که اجرای این طرح کمتر از 10 میلیارد تومان هزینه دارد. 

وی اظهار داشت: با ایجاد این شبکه به طور آن لاین تمامی ادارات اوقاف سراسر کشور به شبکه متصل بوده و به راحتی می توان موقوفات را استعلام کرد به طوری که اجرای این طرح می تواند از موقوفه خواری جلوگیری کند. 

 -------------------

گفتگو از سید هادی کسایی زاده