مدارس ما پروش‌دهنده استعدادهای کودکان نیستند

دکتر یحیی قائدی در گفتگو با خبرنگار مهر، در پاسخ به این سؤال که آیا مدارس امروز ایران کارکرد خود را از دست داده‌اند، گفت: من معتقد نیستم که مدارس هیچ کاری نمی‌کنند. به هر حال بچه‌ها با کنار هم بودن در مدارس اجتماعی می‌شوند اما این همه آن چیزی نیست که از مدارس انتظار می‌رود.

وی افزود: مدارس ما مدارسی است که قرار بود کاملاً مهندسی شوند اما این امر با شکست مواجه شده است. یعنی مدارس ما در به دست آوردن آن چیزی که قرار بود به صورت مهندسی شده طراحی شود، شکست خورده‌اند و بنابراین من با مدارسی که امروز در ایران وجود دارند مشکل دارم.

عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم تصریح کرد: مدارس باید افراد را به نحوی پرورش دهند تا بتوانند وارد جامعه شوند. اما متأسفانه این تصور وجود داشته است که مدارس ابزاری هستند که باید به واسطه آنها ارزشهای مشخصی را در بچه‌ها ایجاد کرد، اتفاقی که عملاً نه در ظاهر افراد و نه در رفتار و عقاید آنها رخ نداده است. به همین دلیل هم بود که ایوان ایلیچ و دیگران نظریه مدرسه‌زدایی را طرح کرده‌اند.

قائدی با تأکید بر اینکه وظیفه مدارس آزادسازی درون و بیرون افراد است تا چیزهایی را که گویی حبس شده‌اند مانند استعدادهای گوناگون، آزاد کنند، خاطرنشان کرد: متأسفانه مدارس موجود در ایران نه تنها استعدادهای کودکان را بارور نمی‌کنند بلکه آنها را سرکوب هم می‌کنند چرا که در این مدارس اساساً آزادی کودکان مهم نیست بلکه مطیع بودن وی اهمیت دارد لذا باید گفت که مدارس به جای آزادسازی در واقع بچه‌ها را به بند می کشند.

این پژوهشگر فلسفه برای کودکان با اشاره به اینکه صرف جمع شدن بچه‌ها در محیط مدرسه می‌تواند مزایایی داشته باشد و سبب افزایش دانش آنها نیز شود، یادآور شد: با این همه اما آنچه اتفاق می‌افتد در حد انتظار نیست. به عنوان مثال ما می‌بینیم که یک مؤسسه کوچک با یک ضبط صوت بهتر می‌تواند به بچه‌ها زبان بیاموزد تا مدارس. به بیان دیگر مدارس به ما معلومات می‌دهند اما این معلومات در عمل به هیچ کار ما نمی‌آیند، همان طور که ممکن است فردی پایتخت بسیاری از کشورها را بداند اما نتواند نقشه‌خوانی کند.

عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم افزود: هر چند ممکن است این حرف کمی اغراق باشد اما من گاهی فکر می‌کنم که اگر مدارس نباشند اتفاق خاصی نخواهد افتاد. در هر حال به نظر من اگر مدارس آزاد شوند، دخالت دولتها از روی مدارس برداشته شود و مدارس با همکاری مشترک والدین، کودکان و مسئولان مدرسه مدیریت شوند، آنگاه نتایج بهتری هم حاصل خواهد شد.

وی با اشاره به مدارسی در دنیای امروز که این آزادی در آنها محقق شده است، سخنانش را پی گرفت و گفت: من معتقدم که اگر بچه‌ها یک مهارت ورزشی، یک مهارت فکری، یک مهارت ادبی و نیز مهارتهای کار با کامپیوتر را یاد بگیرند در آینده نیز موفق خواهند بود. این در حالی است که مدارس در ایران در رابطه با مهارت‌آموزی کار خاصی نکرده‌اند.

قائدی در پایان با اشاره به اینکه تغییر وضعیت موجود نیازمند عزمی جدی است، گفت: متأسفانه من چنین عزمی را نمی‌بینم. من حتی گاهی افراط می‌کنم و می‌گویم که ما با سرعت نور در حال انحطاط هستیم. اما با این وجود من به عنوان یک فرد تنها کاری که می‌توانم بکنم این است که سعی کنم به دانشجویانم سخت بگیرم تا قوی‌تر شوند یا به آموزش بچه‌های خودم و افراد پیرامونم بیشتر توجه کنم و به بیان دیگر هر کاری که از دستم بر می‌آید انجام دهم.