ترافیک بندرعباس زائیده ضعف در ناوگان عمومی

به گزارش خبرنگار مهر در بندرعباس، حمل و نقل، انتقال یا جابجایی از یک مکان به مکانی دیگری است، اهمیت آن از روزی که آدمی نیاز خود را در مکانی با فاصله از محل استقرار خود یافت روز به روز بیشتر درک شد و با شکل یافتن اجتماعات انسانی و رشد و توسعه روزافزون زندگی شهری و به تبع آن افزایش نیاز به جابجایی برای انجام فعالیتها، نیازمندی بیشتری به توسعه زیرساختهای حمل و نقل و استفاده از گونه های مختلف آن ظاهر شد.

در این راستا فراهم کردن حمل و نقل ایمن، سریع، راحت و اقتصادی مهمترین مسئله جوامع در این زمینه بوده است و در ایران شهرداریها و وزارت کشور مسئولیت مشترک حمل و نقل شهری را بر عهده دارند ولی به علت عدم وجود نگرش فرابخشی و توجه کافی به حمل و نقل و ترافیک شهری و نقش کلیدی آن در رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی، از گذشته های دور تاکنون همواره آسیبهایی چون ضرر و زیانهای جانی، مالی، زیست محیطی به علاوه میلیونها ساعت اتلاف وقت مردم از سوی اجزای سیستم حمل و نقلی اجتماع شهروندان را مورد آسیب قرار داده که باید با طراحی سیستمهای اندیشیده شده حمل و نقلی بر معضلات آن فائق آمد.

وجود سیستم مناسب حمل و نقلی درون و برون شهری در بندرعباس به عنوان شهری بندری که خود مقصد و مبدا بسیاری از وسائل حمل و نقلی است، بسیار حائز اهمیت است.

مدها یا انواع وسایل حمل و نقلی در شهر بندرعباس بسیار محدود اند به گونه ای که تنها از انواع سواریهای در بخش حمل و نقل شخصی و اتوبوس و تاکسی شهری در بخش حمل و نقل همگانی می توان نام برد وا این حال زیرساختهای حمل و نقلی شهر به طور معمول پاسخگوی مناسبی به آنها نیستند و بحران ترافیکی را می توان در شهر در مکانها و ساعات خاصی دیده و در سایر زمانها و مکانها نیز در مواقعی آستانه های ورود به شرایط بحرانی خودنمایی می کند که در صورت عدم توجه کافی و برنامه ریزی صحیح منتج از مطالعه کارشناسی دقیق برای تخصیص به موقع و کافی منابع، شهر با معضلات فراوانی در آینده بسیار نزدیک مواجه خواهد شد.

تحلیل سیستم حمل و نقل شهری بندرعباس حاکی از آن است که عمده ترین مد حمل و نقلی این شهر بر مبنای سواری شخصی است، این موضوع ریشه در شرایط آب و هوایی و زمینه های اقتصادی موجود در شهر دارد، بدین معنا که شرایط نامساعد آب و هوایی در بیشتر فصول سال و ساعات روز، افراد را برای تامین آسایش محیطی در طول سفر درون شهری، ترغیب به استفاده از وسائل حمل و نقل شخصی می کند، از سویی اقتصاد پویای شهر ثانیه ها را برای افراد ارزشمند تر از آن می کند که بخواهند وقت خود را در انتظار حمل و نقل همگانی از دست دهند.

همدستی این عوامل سبب افزایش رو به فزونی اتومبیل شخصی در بندرعباس می شود که متناسب با معابر و خیابانهای موجود، به خصوص در بخش مرکزی شهر نیست، این شرایط در کنار مسائلی چون اجتماع کاربریهایی با مقیاس پاسخگویی شهری در چند معبر اصلی شهر و نبود یا کمبود زیرساختهای مناسب مانند پارکینگ و معابر، معضلاتی چون راهبندان را در شهر شکل می دهد که اثرات مخرب کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی را بر شهر و شهروندان خواهد داشت که به صورت پراکنده رویهای شهری ، ناراحتیهای روحی و روانی ناشی از تاخیر و آلودگی هوای شهر تظاهر می یابد.

در حالیکه وجود سیستمهای حمل و نقل همگانی که از ناوگان، زیرساخت و مدیریت مناسب برخوردار است می تواند بسیاری از سفرهای روزانه (سفرهای شغلی، آموزشی و اداری) را در بر گیرد و فوائدی از قبیل کاهش تخصیص یارانه سوخت به خودروی شخصی، کاهش آلودگی هوا، کاهش تراکم ترافیک و راهبندان، کاهش مشکلات پارکینگی، کاهش نیاز به توسعه معابر و صرفه جویی در هزینه های عمرانی شهر و آرامش مسافران ( در صورتی که بیش از ظرفیت بارگذاری نشود) و ... را در بر داشته باشد. اما چرا حمل و نقل همگانی نتوانسته در بندرعباس جایگاه خود را بیابد.

بهترین پاسخگویان به این پرسش ساکنان شهراند، اظهار نظرهای ساکنان شهر در باب دلایل ناکار آمدی حمل و نقل همگانی مواردی را آشکار می کند که توجه به آنها بسیار جالب است، این موارد بیان شده به تفکیک نوع حمل و نقل همگانی (تاکسی یا اتوبوس) به شرح زیر است.

تاکسیهای درون شهری، 1-کم بودن تاکسی در سطح شهر، خصوصا در زمانهای اوج (پیک) رفت و آمدی، 2- نبود تاکسی در همه مسیرها و عموما دربستی حرکت کردن آنها در خارج از خیابان اصلی، 3- عدم استفاده تاکسیها از سیستم تهویه مناسب برای تعدیل شرایط آب و هوایی.

اتوبوسهای درون شهری، 1- ایستگاه ها فاقد امکانات مناسب رفاهی برای شرایط آب و هوایی چون بندرعباس اند و عموما گرما و آفتاب در زمان انتظار بسیار آزار دهنده است، 2-زمان انتظار برای اتوبوس در ایستگاه ها مشخص نیست، 3- در صورت کم بودن تعداد مسافران در ایستگاه یا جوان بودن مسافران(دختران یا پسران نوجوان و جوان)، عموما اتوبوسها توجهی به آنها نداشته و نمی ایستند، 4- مسیرهای مشخص اتوبوسرانی به تمام نقاط شهر وجود ندارد، 5- زمان سفر با اتوبوس بسیار بیشتر از سفر با دیگر وسائل حمل و نقلی است و عموما اتلاف وقت زیادی را سبب می شود، 6- عدم برخورداری اتوبوسهای شهری از سیستم تهویه مناسب برای تعدیل شرایط آب و هوایی.

جمع بندی اظهار نظرهای ساکنین شهر حاکی از این است که در چهار زمینه اصلی که به آنها اشاره خواهد شد ضعف هایی وجود دارد، 1- کمبود ناوگان (اتوبوس و تاکسی)،2- کمبود یا نبود زیرساختها (ایستگاه ها مناسب، خطوط ویژه)، 3- ضعف مدیریت سیستم (جانماییهای اشتباه ایستگاه ها، عدم وجود برنامه زمانبندی حرکت، توزیع نامتناسب ناوگان در خطوط، عدم اعتماد مردم به سیستم)، 4-عدم تخصیص کافی و به موقع بودجه و اعتبارات (فرسودگی ناوگان، کوتاهی در حمایتها مالی و یارانه ای از ناوگان).

باید توجه داشت که شرایط آب و هوایی شهری چون بندرعباس نگاه هایی خاص را در هر یک از موارد مذکور الزام می دارد تا تامین کننده آسایش محیطی در طول زمان سفر با این وسایل باشد که در غیر این صورت نمی توان انتظار استقبال از حمل و نقل همگانی را در این شهر از مردم داشت.

اما  موارد بیان شده مشخص می کند که حمل و نقل درون شهری در بندرعباس تاکنون در تثبیت جایگاه خود بسیار ضعیف عمل کرده و هنوز الزامات مکانی، جغرافیایی و اجتماعی خود را برای خدمات رسانی درک نکرده و تا رسیدن به شرایط مطلوب مسیری طولانی در پیش رو دارد و با روندهای پیش رو، این حمل و نقل شخصی است که در شهر حاکمیت خواهد کرد.

این مسئله برای شهری چون بندرعباس که اکنون نیز از پدیده پراکنده روی شهری رنج می برد بسیار می تواند نامطلوب باشد و نیازمند توجهات اندیشیده شده تری است تا بتواند وجوه مرتبط با این مسئله را در مکان خاص خود درک کند و به سوی تعالی گام بردارد.

......................................

گزارش: فروغ کریم زاده