دسترنج کشاورزان کرمانی در جیب وارد کنندگان

به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، وجود بالاترین آمار تولید و سطح زیر کشت محصولات باغی در استان کرمان و نیز زراعت وسیع در این استان، افزایش توجه به مقوله های گوناگون مرتبط با امر کشاورزی در کرمان را در پی داشته است.

بحث انتقال آب، خریدهای پیش از موعد، حمایت از کشاورزان و امهال وامها و قراردادهای مناسب بیمه از جمله اقدامات دولت در چند سال اخیر برای بهبود اوضاع کشاورزان استان بوده است.

اما در این بین انگار بخش عظیمی به نام فرآوری محصولات کشاورزی که به واسطه آن بهبود اوضاع کشاورزی در استان تضمین خواهد شد، به فراموشی سپرده شده است.

ضایعات بسیار بالا در محصولات کشاورزی هر ساله به علت نامناسب بودن حمل و نقل و برداشت سنتی، باعث ضرر و زیان زیادی برای کشاورزان می شود این درحالی اتفاق می افتد که در سایر نقاط جهان و حتی سایر نقاط کشور، از طریق فرآوری محصولات کشاورزی سودهای سرشاری نصیب کشاورزان می شود.

در این رابطه و از سالها پیش پیشنهادات بسیاری از سوی مسئولان دخیل در امر کشاورزی برای ایجاد واحدهای صنایع جنبی و تکمیلی و تولید محصولات فرآوری شده در برنامه های چهارم و اخیرا برنامه پنجم توسعه، ارائه شد که هنوز در این رابطه اقدام مناسبی صورت نگرفته است.

توسعه فرآوری کشاورزی در کرمان ضروری است

حمیدرضا میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان ضمن اشاره به لزوم کاهش ضایعات کشاورزی و نیز افزایش تولید با نگرش بهتر به فرآوری محصولات کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر در کرمان اظهارداشت: در برنامه چهارم توسعه توجه زیادی به بحث فرآوری محصولات کشاورزی شد اما در عمل، فعالیت چندانی در این زمینه صورت نگرفته است.

وی اضافه کرد: استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در نواحی صنعتی و اطراف روستاها از جمله راهکارهای نزدیک شدن به اهداف پیش‌بینی شده در برنامه فوق است.

میرزایی افزود: علاوه بر زیان ‌های ناشی از تأثیر منفی ضایعات محصولات کشاورزی بر تولید‌کنندگان و بازار داخلی مصرف این محصولات، این موضوع تأثیر نامطلوبی بر صادرات غیرنفتی کشور به ویژه در بخش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی داشته است.

لزوم بسته بندی مطلوب محصولات کشاورزی

این استاد دانشگاه با اشاره به نبود بسته‌بندی مناسب و امکان فرآوری محصولات کشاورزی به ویژه در محصولات باغی که از فسادپذیری بیشتری نسبت به محصولات زراعی برخوردار هستند، گفت: با وجود اینکه بازارهای مناسب مصرف داخلی و امکان صادرات این کالاها به کشورهای مختلف وجود دارد اما هنوز نتوانستیم نقش اساسی را در تأمین نیاز این بازارها ایفا کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر ضمن ارزیابی مدیریت در بخش کشاورزی به عنوان عنصر کلیدی تولید، گفت: بهبود اوضاع مدیریت در واحدهای تولیدی، کارایی و بهره وری سایر عوامل تولید را افزایش داده و ضمن افزایش سود کشاورز، روشها و مدلهای جدید تولید را نیز ارائه می کند.

میرزایی در رابطه با اهمیت موضوع فرآوری محصولات کشاورزی در کشور و ارتباط آن با مدیریت محصولات کشاورزی نیز افزود: متاسفانه سالانه 20 درصد محصولات کشاورزی کشور ما ضایع شده و از دسترس خارج می شوند که این مقدار محصول می توانست با مدیریت بهتر و ورود در صنایع بسته بندی و فرآوری، تبدیل به مشتقات شده و از این طریق سالانه در حدود 20 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری به همراه داشته باشد.

وی ادامه داد: با توجه به اوضاع نامناسب مدیریت کشاورزی در استان و کشور ما، منابع غنی خاک و آب به راحتی و بدون برنامه ریزی هدر می رود و این در حالی است که کشورهایی که وسعتی به اندازه یک یا دو استان از کشور ما را دارا هستند سالانه تنها از صادرات گل و گیاه ، 14 تا 16 میلیارد دلار ارزآوری دارند و کشور ما نیز با وجود مزیت در بسیاری از محصولات کشاورزی، حداکثر 3 تا 4 میلیارد دلار صادرات دارد.

تنها 30 درصد محصولات کشاورزی فرآوری می شود

وی فرآوری محصولات کشاورزی را امری بسیار مهم در دنیا ارزیابی کرد و گفت: نزدیک به 70 تا 80 درصد محصولات کشاورزی دنیا به صورت فرآوری شده وارد بازار می شوند ولی این نرخ در ایران کمتر از 30 درصد را شامل می شود.

میرزایی همچنین ایجاد ارزش افزوده را یکی از مهمترین دستاوردهای فرآوری و بسته بندی مناسب محصولات کشاورزی ارزیابی و ادامه می دهد: ضعف مدیریت در بخش کشاورزی باعث بی توجهی به این مهم شده است.

وی خاطرنشان کرد: گسترش این صنایع باعث تثبیت سطح درآمد و افزایش سود کشاورزان می ‌شود و شرایطی فراهم خواهد شد که در زمان افزایش تولید محصولات و کاهش تقاضا برای تولیدات خام، مانع از ضایع شدن آن و نوسانات منفی قیمت می‌شود. در ضمن، بالا رفتن ارزش افزوده علاوه بر توانمندی کشور به طور غیر مستقیم کشاورزان را در جهت توسعه بخش کشاورزی بهره‌مند می‌کند و در درازمدت منافع آن ‌ها را تثبیت و تداوم می ‌بخشد.

لزوم جلوگیری از خروج ارزش افزوده محصولات کشاورزی از کرمان

میرزایی با بیان اینکه ایجاد این صنایع در بلندمدت و کوتاه‌مدت منفعت ‌های بسیاری برای کشاورزان خواهد داشت، افزود: ایجاد و گسترش صنایع جنبی زمینه مناسب جهت توسعه بخش کشاورزی را فراهم آورده و به افزایش تولیدات، بهره وری، ایجاد فرصت های شغلی، تامین نیازهای اساسی و کاهش نابرابری های منطقه ای منجر خواهد شد، همچنین صنایع غذایی بیش از 85 درصد صنایع تبدیلی و تکمیلی مربوط به بخش کشاورزی را تشکیل می دهد و با توجه به آثار مستقیم و غیرمستقیم این صنایع از نظر تولید و اشتغال که در بخش کشاورزی بر جای می گذارد، موجب رشد و شکوفایی، در سطح کلان اقتصاد می شود.

استاد مدیریت کشاورزیِ دانشگاه شهید باهنر کرمان در رابطه با صادرات محصولات کشاورزی به صورت خام، عدم توانایی در فرآوری محصولات کشاورزی استان و کشور را یکی از عوامل خام فروشی محصولات کشاورزی دانسته و تصریح کرد: توجه بیشتر به فرآوری و نیز بسته بندی مناسب محصولات کشاورزی باعث خواهد شد کشورهای دیگر از محصولات کشور ما به نام خود استفاده کنند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر و در محصولات کشاورزی استان شاهدیم که به علت عدم بسته بندی صحیح و مناسب محصولاتی مثل خرما و پسته، این محصولات در کشورهای دیگر بسته بندی شده و ارزش افزوده آنها نصیب کشورهای دیگر می شود.

پسته 8 هزار تومانی کرمان در ژاپن 30 هزار تومان فروخته می شود

وی همچنین با اشاره به قیمت بالای پسته بسته بندی شده در کشورهای دیگر گفت: در کشوری مثل ژاپن، هرکیلو پسته 30 هزار تومان به فروش می رسد و این درحالی اتفاق می افتد که پسته کرمان با مدیریت ضعیف به صورت فله ای و به طور متوسط با قیمت 7 تا 8 هزار تومان صادر و در کشورهایی مثل آلمان و امارات بسته بندی می شود.

میرزایی بهبود اوضاع کشاورزان استان را در صورت ایجاد کارخانه های فرآوری محصولات کشاورزی، حتمی دانسته و تصریح کرد: بخش زیادی از حاشیه ایجاد شده در بخش فرآوری نصیب کشاورزان می شود که این مهم، سودآوری محصولات کشاورزی و در نتیجه سرمایه گذاری در این بخش را افزایش داده و ایجاد اشتغال مضاعف را به دنبال خواهد داشت.

چرخه محصولات کشاورزی کرمان باید تکمیل شود

استاد مدیریت کشاورزی دانشگاه شهید باهنر در رابطه با بی استفاده ماندن ظرفیت ‌های موجود در زمینه تولید گفت: با رونق و توسعه این صنایع تکمیلی و تبدیلی کشاورزی و مطابقت تولید با استاندارد‌های جهانی می ‌توان بازار‌های صادراتی بهتر و ارزش افزوده بیشتری را به دست آورد.

وی ادامه داد: برای رسیدن به این هدف نیازمند ارائه تسهیلات اعتباری بیشتر و هماهنگی آن با نیاز‌های موجود در بازار، رعایت نکات بهداشتی و استفاده از فناوری‌های تولید برای تطابق تولیدات با استاندارد‌های جهانی هستیم و ضرورت دارد دولت تسهیلات بیشتری برای سرمایه‌گذاری و ایجاد انگیزه فعالیت در این عرصه اختصاص دهد.

میرزایی ضمن تاکید بر احداث واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی در جنوب استان خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه در بازار کشورهای دیگر حتی یک کیلوگرم از محصولات درجه 2 و 3 وجود ندارد، در استان کرمان نیز می توان با پیاده سازی این الگو، محصولات با کیفیت پایین را فرآوری و تبدیل به آبمیوه، کنستانتره و سایر فرآورده ها با طول عمر بیشتر و بازار پسندی و درآمدزایی بهتر کرد.