کتاب "سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر" بررسی می‌شود

به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب "سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر: روشنفکران در تمدن عربی" نوشته محمد عابد جابری، پژوهشگر نواندیش جهان عرب را سیدمحمد آل‌مهدی ترجمه کرده است که چاپ اول آن به همت انتشارات فرهنگ جاوید در سال 1389 در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

محمد عابد جابری، اندیشمند مغربی که آثار او بارها به زبان عربی چاپ و به چندین زبان ترجمه شده است، امروزه نیز در ایران در میان فلسفه‌ورزان، چهره‌ای شناخته شده ‌است و کتاب "سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر" از آثار برجسته عابد جابری محسوب می‌شود، کتابی که نام اصلی آن "المثقفون فی الحضاره العربیه: محنه ابن حنبل و نکبه ابن‌رشد" است اما مترجم عنوان را تغییر داده و به "سقراط‌هایی از گونه دیگر: روشنفکران در تمدن عربی" ترجمه کرده است.

مترجم در مقدمه این کتاب دلیل این تغییر را اینگونه بیان کرده است که می‌خواسته عنوان کتاب بیانگر واقعیتی فراگیر و یادآور همه اندیشمندانی باشد که به سبب مخالفت با اندیشه‌های حاکمان زمانه خویش، درد و رنج فراوان تحمل کرده‌اند؛ دردها و رنجها و گرفتاریهایی که در تاریخ نمونه‌های بسیاری از آن یافت می‌شود. برای نمونه سقراط را وامی‌دارند تا جام شوکران را بنوشد، ابن رشد را به الیسانه تبعید می‌کنند، جوردانو برونو را می‌سوزانند و احمد ابن نصر خزاعی را سرمی‌برند، چراکه محافظه‌کاران و حاکمان مستبد، خود را تافته جدا بافته می‌دانند و به هیچ‎کس اجازه نمی‌دهند تا اندیشه‌ای نو مطرح یا با نظر آنان مخالفت کند.

جابری در این کتاب، این‎گونه اندیشمندان یا به قول او "روشنفکران" تمدن عربی را مورد مداقه قرار داده است. او ابتدا به واکاوی واژه "روشنفکر" در زبان عربی پرداخته و چون مرجع این واژه را در غیرزبان عربی دانسته، تلاش کرده است تا آن را بومی‌سازی کند و پس از بومی‌سازی، به‌دنبال مصداق عینی آن در فرهنگ عربی ـ ‎اسلامی گشته است.

وی سپس علل مصیبتها و گرفتاریهایی را مطرح کرده است که این اندیشمندان در روزگار خویش با آن روبه‎رو بوده‌اند. سرانجام نتیجه گرفته است که حاکمان مستبد، چون "شرک" در سیاست را برنمی‌تابند، به‎نام شرک در الوهیت، با آن مبارزه می‌کنند.

نشست نقد و بررسی این کتاب با حضور دکتر سارا شریعتی و دکتر ناصر فکوهی از اعضای هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و نیز سیدمحمد آل‌مهدی، مترجم کتاب، روز دوشنبه، 16 اسفند ماه 1389، ساعت 17 در پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی واقع در خیابان انقلاب، چهار راه ولیعصر، نبش خیابان شهید برادران مظفر جنوبی برگزار می‌شود.