گاز ايران: حلقه دوستي پاكستان و هند

در همين حال  سفارت پاكستان در تهران در گفتگو با" مهر" از برنامه سفر وي به تهران ابراز بي اطلاعي كرد ولي اعلام داشت كه اين سخنان را نخست وزيري پاكستان در يك مصاحبه با روزنامه داخلي پاكستان اعلام كرده است و انجام خواهد شد .

به نظر مي رسد كه نخست وزير پاكستان در اين سفر با سيد محمد خاتمي رييس جمهوري ، عارف معاون اول رييس جمهور ، حداد عادل رييس مجلس و سيد كمال خرازي وزير امور خارجه كشورمان در خصوص راههاي گسترش روابط في مابين بويژه خط لوله گاز ايران به هند از مسير پاكستان ، تحولات منطقه اي و بين المللي بحث و تبادل نظر نمايد.   

جمهوري اسلامي ايران  و پاكستان در طول چند دهه گذشته روابط خوب و به دور از تنشي را تجربه كرده اند و هيچگاه روابط في مابين دو كشور دچار تنش و يا تيره نشده است .
پس از جدايي پاكستان از هند و استقلال اين كشور  در سال 1947  دولت وقت ايران اولين كشوري بود كه تاسيس جمهوري اسلامي پاكستان را به رسميت شناخت و با آن رابطه برقرار ساخت به همين مناسبت سفارت دولت وقت ايران در 24 اكتبر سال 1947   در كراچي افتتاح شد و دو كشور ايران  و پاكستان پس از جنگ جهاني دوم به لحاظ موقعيت استراتژيك و همسويي در سياست سد نفوذ غرب در مقابل شرق به كار گرفته شدند.

 از اين رو هر دو در سال 1955 عضو پيمان بغداد گرديدند. شاه مخلوع ايران نخستين رييس كشوري بود كه بعد از استقلال پاكستان در سال 1949 از آن كشور ديدن كرد. همچنين ايران اولين كشوري بود كه با پاكستان عهدنامه مودت امضا كرد كه اين عهدنامه در 18 فوريه 1950 در تهران منعقد گرديد و تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي حدود 16 قرارداد بين دو كشور در زمينه‌هاي مختلف منعقد گرديد.

 با توجه به سفر شوكت عزيز ، نخست‌وزير پاكستان نگاهي به تاريخچه‌ روابط ايران و پاكستان مي‌تواند حائز اهميت باشد. پس از انقلاب اسلامي نيز پاكستان از اولين كشورهايي بود كه جمهوري اسلامي ايران را به رسميت شناخت. پاكستان كه از ابتداي شروع تظاهرات عليه رژيم شاه با دقت تحولات ايران را زير نظر داشت، با اوج‌گيري مبارزات مردم در ارتباط با سياستهايش نسبت به ايران تجديد نظر به عمل آورد. در اين تصميم‌گيري توجه و علاقمندي خاص مردم نسبت به حركت انقلاب اسلامي تاثيري اساسي داشت.

مطبوعات و مردم پاكستان حركت انقلاب اسلامي را به رسميت شناختند و در پي آن نيز حكومت ضياءالحق در اين كار پيشقدم شد و در روز 21 بهمن ماه نظام جديد ايران را به رسميت شناخت و كاردار پاكستان در تهران نامه ضياءالحق به حضرت امام (ره) را تسليم مهدي بازرگان نخست وزير حكومت موقت انقلاب اسلامي نمود، ولي به دليل روابط نزديك پاكستان با رژيم سابق ايران تلقي عمومي در مورد پاكستان خوب نبود و اين مطلب در مطبوعات ايران منعكس مي‌شد، گرچه تا مدتي روابط ديپلماتيك بدون هيچ وقفه‌اي ادامه يافت.
پاكستان براي اعلام مواضع دوستانه خود، در تحريم اقتصادي ايران از سوي غرب شركت ننمود و در جريان جنگ ايران و عراق نيز موضع بيطرفانه اي  اتخاذ كرد.

پس از حمله عراق به ايران، پاكستان براي آنكه رسيدن انواع كالاها را به ايران در شرايط جنگي تسهيل نمايد، بندر كراچي را براي تخليه بار در اختيار ايران قرار داد و ضياء الحق در سپتامبر 1980 با ساير سران كشورهاي اسلامي و دوبار در سال 1981به منظور ميانجيگري بين تهران و بغداد به ايران سفر نمود. اين كشور در سازمان ملل به قطعنامه پيشنهادي عراق براي خاتمه جنگ كه در سي و هفتمين اجلاس مجمع عمومي مطرح شده بود، راي ممتنع داد و در كنفرانس سران كشورهاي اسلامي در كازابلانكا نيز ضياءالحق پيشنهاد كرد كه هياتي از طرف كنفرانس براي ترغيب مقامات جمهوري اسلامي ايران به شركت در كنفرانس به تهران اعزام شود.

از سال 1984  تا حدودي مواضع دولت پاكستان در قبال جنگ تحميلي به رغم اعلام بيطرفي تغيير نمود. اين كشور در اجلاس شوراي امنيت سازمان ملل متحد به قطعنامه تنظيم شده توسط كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس كه در آن جمهوري اسلامي ايران تلويحا به اتهام حمله به كشتي‌هاي بي‌طرف محكوم شده بود، راي مثبت داد. اين امر نشانگر تغيير بي‌طرفي پاكستان در جنگ تحميلي بود، اما اين امر هرگز منجر به تيره شدن روابط طرفين نشد.

به مناسبت ارتحال حضرت امام خميني رهبر كبير انقلاب اسلامي در خرداد 1368 دولت پاكستان در آن كشور 10  روز عزاي عمومي اعلام كرد و در اين ايام پرچم‌هاي پاكستان در سراسر جهان به حالت نيمه افراشته درآمد. رييس جمهور پاكستان در مراسم ارتحال امام خميني (ره) شركت نمود و در خرداد 1368 بي نظير بوتو، نخست‌وزير پاكستان، با ارسال پيامي به آيت‌الله خامنه‌اي انتخاب ايشان را به عنوان رهبر شايسته جمهوري اسلامي ايران از طرف مجلس خبرنگار تبريك گفت.
پاكستان به دنبال انصراف الجزاير از تصدي حفاظت منافع ايران در آمريكا عهده‌دار اين امر شد.

 ژنرال مشرف نيز پس از كودتا رويه مثبتي را در جهت همكاري با ايران اتخاذ كرده است. وي پس از كودتا و استقرار دولت نظامي به اراده سياسي اسلام‌آباد جهت حل ريشه‌اي مسئله فرقه گرايي در پاكستان و حل و فصل پرونده شهداي ايراني در پاكستان و در مزار شريف تاكيد ورزيد و به موازات اقدامات دولت پاكستان به منظور تامين امنيت و آرامش در كشور پرونده حق نواز قاتل شهيد گنجي در نهايت مراحل نهايي خود را سپري نموده و حكم اعدام قاتل پس از يازده سال در مارس 2001  به مورد اجرا درآمد. البته در كنار اين روابط حسنه همواره اصطكاك‌ها و اختلاف نظراتي بين طرفين وجود داشته است؛ كه مهمترين آنها در دهه 1990  روي كارآمدن طالبان با حمايت پاكستان در كشور افغانستان بود.

گزارش مهر مي افزايد: به‌هرحال به قدرت رسيدن ژنرال مشرف در سال 1999 و سفر وي به تهران و تلاش براي مهار اقدامات تروريستي در پاكستان و سپس سقوط طالبان  به بهبود هرچه بيشتر روابط طرفين كمك نمود. همكاري في‌مابين در توسعه اقتصاد منطقه موثر بوده و دو كشور را در مقابله با آثار تروريسم، قاچاق مواد مخدر و خشونت فرقه‌گرايانه ياري خواهد نمود، اما چالش‌ها و فرصتهاي دوجانبه و منطقه‌اي  فرا روي اين همكاري وجود دارند كه  روابط با هند  يكي از چالش‌هاي مهم منطقه اي در روابط ايران و پاكستان محسوب مي‌شود، پاكستان نگران احداث كريدور شمال ـ جنوب كه ايران درصدد ايجاد آن با مشاركت هند و روسيه مي باشد، است. ايران داراي روابط خوبي با هند بوده و از اين رو پاكستان خواستار ايفاي نقشي كليدي از سوي ايران جهت كشانيدن هند به پاي ميز مذاكره بر سر مساله كشمير است.

خط لوله گاز ايران به هند از طريق پاكستان مشكل بعدي بود كه در وهله نخست بايد نگراني‌هاي امنيتي هند را برطرف مي ساخت در واقع  اين خط لوله از نقطه نظر اقتصادي عملي بوده و مطمئنا به سود كشورهاي منطقه است كه اطمينان خاطرهاي دولت پاكستان و هم چنين مذاكرات گسترده بين سه كشور ايران ، پاكستان و هند در خصوص خط لوله انتقال گاز ايران به هند از طريق پاكستان اين قرارداد را در آستانه نهايي شدن قرار داده است .
چنانكه پرويز مشرف " رييس جمهورى پاكستان در مصاحبه با يك روزنامه هندى اعلام كرده است : قرارداد خط لوله انتقال گاز از ايران به پاكستان در ماه نوامبر (آبانماه )نهايى مي شود.

وى در اين گفت وگو  افزود : ما قبلا معتقد بوديم كه پاكستان نيازى به گاز ندارد ولى ما اكنون ، با توجه به تشديد روند صنعتى و توسعه در پاكستان ، به گاز نياز داريم .
وى گفت : ما مطابق برنامه خود و بدون توجه به امكان مشاركت هند در اين طرح ، به پيش خواهيم رفت .
رييس جمهورى پاكستان در پاسخ به سوالى در مورد خط لوله گاز بين ايران و هند از طريق پاكستان ، گفت : توپ اكنون در زمين هند قرار دارد.

اين در حالي است كه مقامات عالي رتبه دو كشور همواره براي گسترش روابط في مابين اهميت خاصي قائل هستند چنانكه حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار مير ظفرالله خان جمالي نخست وزير سابق پاكستان در تهران ، از اين كشور به عنوان كشوري دوست و برادر ياد و تاكيد كردند : روابط جمهوري اسلامي ايران و پاكستان از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي سير صعودي داشته است و اين روند بايد تقويت شود .
رهبرمعظم انقلاب تاكيد كردند : علائق و روابط دو ملت ايران و پاكستان فراتر از روابط سياسي است و ريشه در علائق فرهنگي ، ديني و تاريخي دارد .

در آخرين ديدار خرازي وزير امور خارجه كشورمان و محمود قصوري وزير خارجه پاكستان دو طرف پيرامون آخرين وضعيت مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه اي و بين‌المللي گفت‌وگو و تبادل نظر كردند.
خرازي و خورشيد احمد خان قصوري در اين مذاكرات در خصوص اوضاع افغانستان و راههاي همكاري نزديك‌تر دو كشور، آخرين وضعيت خط لوله انتقال گاز ايران به دو كشور پاكستان و هند و شيوه ‌هاي سرعت بخشيدن و اجراي سريعتر اين پروژه و همچنين تحولات بين المللي گفتگو كردند .