به گزارش خبرنگار مهر در مشهد، خانه تکانی از رسوم بسیار کهن در خراسان رضوی است و این فرهنگ دیرینه برگرفته از تعالیم دینی و آمیخته به بیانات مقدس آقا علی ابن موسی الرضا (ع) شده است.
سودابه امینی کارشناس امور فرهنگی خراسان رضوی، خانه تکانی را رسم زیبای پدربزرگها و مادر بزرگ هایی می داند که با دلدادگی و شور تمام اهل منزل را به جنب و جوش فرا می خواندند.
وی در این خصوص گفت: هر چند حیاط های پر از رنگین کمان دیروز با آن همه درخت های در هم تنیده، اکنون با ساختمان های بلند آپارتمانی خودنمایی می کند اما هنوز حوض های آب بزرگ وسط آجر فرش هایی که در روزنه هایش جلبک ها خانه می کنند و سبزه می شکفد توی کوچه پس کوچه های محله نوغان و عیدگاه و سراب دیده می شود.
هدایت الله شیر مرد کارشناس بهداشت محیط، خانه تکانی شب عید را بر خلاف اسمش مختص به روز به خصوص نمی داند بلکه تأکید می کند وجود کارهای بسیار اسفند ماه از جمله خرید لباس، هدیه، کارت تبریک و سالنامه، شیرینی و شکلات و آجیل، باید برنامه ریزی شده و با آرامش صورت پذیرد.
نرگس محمدی مشاور خانواده است، وی همکاری اعضای خانواده در مرتب سازی اتاق های مخصوص خودشان و همیاری آنها را در خانه تکانی شب عید یکی از زمینه های ایجاد مهر و محبت و دوستی در کانون خانه می داند و تأکید می کند: برای این که در انجام امور آخر سال دچار مشکل نشویم، تهیه فهرستی از کارها ضروری است.
وی گفت: یک روز می توانیم بخشی از منزل مثل حمام و دستشویی، کمدها و امور لباس های غیر قابل استفاده، روز دیگر شست و شوی پرده و فرش و مبل و گردگیری ها را به انجام برسانیم.
نگاهی به تاریخ
علیرضا وحیدی کارشناس تاریخ در خصوص تاریخچه خانه تکانی تصریح کرد: نخست در هم ریختگی و سپس نظم و نظافت در خراسان رضوی رسم بود که خانه ها سفید کاری شود و اگر میسر نبود اتاقی که در آن هفت سین چیده می شد را سفید می کردند.
وی افزود: مردم اثاث کهنه را دور می ریختند و در آن میان شکستن کوزه را که جایگاه آلودگی ها و اندوه های یکساله بود واجب می دانستند خانم ها ظرفهای مسین را به دیگران می سپردند و نقره ها را جلا می دادند.
وی گفت: بانوان خود را موظف می دانستند گوشه و کنار خانه را از گرد و غبار پاک کنند فرش و گلیم ها را از تیرگی های یک ساله می زدودند و بر این باور بودند که ارواح در این ایام به منزل خود باز می گردند و اگر خانه تمیز و بستگان شادمان باشند، خوشحال شده و برای بازماندگان خود دعا می فرستند.
خانه تکانی و همدلی ها
مادر حصار شیشه ای آینه ها را می روبد، چشمان بسته شهر به چهره ی خورشید روشن می شود صدای نفس های تخم های سبزه روی دیوارهای گلی کوزه ها، هر روز شنیدنی تر است هر غباری که از تن خسته خانه به هوا می رسد، خانه زیباتر می شود.
ننه آقا هم دم دمای هر بهار سینی مسی اش را برق می اندازد. او از اهالی خونگرم کویر است. دیار سر به داران سبزوار. به کوزه های سبزه اش خاک شیر می کشاند و اسپند به نخ می کشد. دنیای قدیمی ننه آقا بوی عید و بهار می دهد وقتی لب باغچه کوچکش می نشیند و بنفشه ها را ردیف می کند.
او در حالی که زمزمه های سپاس از لبهای تکیده اش توی هوا پخش می شود می گوید: ننه جان، آن قدیما همه به هم کمک می کردیم. هر روز منزل یکی با هم همدل بودیم. گاهی حین همین همدلی ها خواستگاری هم پیدا می شد و دختر و پسری دم دمای عید عروسی می کردند.
خانه تکانی دلها
احد ایزدی کارشناس ارشد الهیات است. او در خصوص امور خانه تکانی معتقد است: پایان هر سال باید قلبها را خانه تکانی می کرد و غبار کدورتها را به باران صفا نشست.
وی گفت: حالا که حوض قدیمی خانه ها لبریز از طراوت و تلاش است باید با باد دوید تا در دست انتظار بعد از آن شادی شکوفه ها را به دلهای متروک میهمان ساخت.
وی افزود: چه خوب است، اهالی هر محل، مساجد را هم به باران لطف و صفا تطهیر کنند.
کارهای دسته جمعی روحیه تعاون را شکوفا می سازد و این تلاش، آموزش زندگی به بچه ها می دهد.
مشارکت در مدرسه
فریده سرحدیان دانش آموز دبیرستان نمونه دولتی المهدی (عج) مشهد افزود: هر سال نیمه دوم اسفند ماه که می رسد ما دانش آموزان به صورت مشارکتی مدرسه را اداره می کنیم. با برگزاری جشنواره سبزه ریزون سفره هفت سین و تخم مرغ رنگی به صورت جمعی و کلاسی نظافت مدرسه را بر عهده می گیریم.
وی با اشاره به این که اعضای انجمن اولیا و مربیان نیز در این روز با تهیه غذایی سبک از دانش آموزان پذیرایی می کنند، گفت: شور و نشاط رنگ شادی به مدرسه می پاشد. هر کس در حد توان فعالیت می کند و مشارکت گروهی باعث می شود دانش آموزان، مدرسه را مثل خانه ی خود محافظت نمایند.
غبار روبی مزار شهدا و مساجد
یک شیشه گلاب، یک شمع، یک کاسه سفالی آبی که از آب لب پر می زند و یک دیس خرما مثل همیشه. مادر دست به زانوان خسته اش گذاشت و نشست. پدر روی نام شهید گمنام آب پاشید و دخترکی از دور با گندم هایی که خود کاشته بود پی جویی پدر کنار آب و آیینه نشست.
محمد علی، برادر شهید عباس رضایی است. او که هر سال با خانواده در گلزار شهدا، خانه تکانی غبار یک ساله ی روی ماه برادر را دارد، می گوید: بهار یعنی قیامت گل و رستاخیزی سبزه و صنوبر. من و تو آیا چه قدر زمستان را از خویش تکانده ایم و از حاشیه ی غفلت و خواب آلودگی برخاسته ایم؟ درنگ نکن.
در مساجد هم جمعی از جوانان به همراه خادمان کار رفت وروب این اماکن مقدسه را شروع کرده اند که این کار حال وهوای بهاری را به این مراکز مذهبی بخشیده است.
شهر تکانی
شهرداری مشهد نیز به بهانه حضور شش میلیون زائر و چشم نوازی سه میلیون مجاور، معابر شهر را به رنگ و گل و سنبل آذین می بندند. دیوارها با نقاشی های زیبای شهری طراوت می گیرد. نگارخانه های پل، مبلمان شهری را به اوج می رساند.
شهرداری ها در جشنواره ای اثاثیه کهنه را از صاحبان تحویل می گیرند و محرمان هدیه می دهند و نظافت و رنگ آمیزی جداول و محافظ های خیابانها نیز از دیگر اقدامات شهرتکانی است.
ورودی های آب و جارو شده با ایستگاه های زائر و کارواش، خستگی را از دل مسافران می زدانید و نور و رنگ و عطر و نوا مشهد را شکوهمندتر از همیشه به استقبال بهار می رساند.
ستاد اسکان فرهنگیان، مراکز ایرانگردی و جهانگردی و راهنمایان زایر هر کدام در اتاقک های روفت و روب شده به آیه های پاکیزگی، میزبان میهمانان خراسان رضوی اند.
سودابه محمدی کارشناس بهداشت با ذکر چند نکته اساسی برای خانه تکانی یادآور می شود: خانه تکانی را باید زود شروع کرده و به روزهای آخر سال موکول نساخت، دیگر این که برای خانه تکانی باید وقت گذاشت و کمی اینجا و آنجا را نظافت کرد.
وی افزود: گاه باید میان بر زد یعنی ابتدا بخش های اساسی و بیرونی منزل و سپس امور داخلی را از یاد نبرد.
وی خاطر نشان کرد: کارها را نباید به تنهایی انجام داد. همچنین جابجایی برخی وسایل منزل، دکوراسیون جدیدی به شما ارایه می دهد. این کار گاهی با انتقال و تعویض وسایل با افراد فامیل هم کارساز است.
وی اضافه کرد: نباید به نظافت به عنوان کار سخت و جان فرسا نگریست. بلکه حین کار به موسیقی یا یک برنامه رادیویی گوش کنید و پس از اتمام کار به خود پاداش بدهید، تا از انجامش لذت ببرید.
نظر شما