مشخصات فني پروژه مونوريل تهران

4- مونوريل فلكه صادقيه – فرودگاه

به منظور تكميل و سرويس دهي مناسب تر به استفاده كنندگان از سيستم حمل و نقل عمومي در مسيرهاي پر ازدحام جمعيتي و كاري در محدوده غرب تهران كه شامل ميدان صادقيه، مترو صادقيه، پايانه اتوبوسراني غرب، پارك سوار آزادي، شهركهاي بيمه، آپادانا، اكباتان و فرودگاه بين المللي مهرآباد مي باشد و با توجه به تكنولوژي جديد قطارهوايي به منظور سرعت در ارائه خدمت و عدم اشتغال سطح سواره رو و ظرفيت جابجايي بالا، در اين بخش به بررسي استفاده از قطار هوايي در محدوده فوق الذكر پرداخته مي شود.

جهت كريدور مطالعاتي مورد بحث از آنجاست كه به علت وجود برخي كاربريهاي مهم 4 سطح بر آن تاثير گذاشته و يا متاثر مي شوند:

- محدوده بلافصل كريدور مطالعاتي

- مناطق مجاور كريدور مطالعاتي

- كل شهر تهران كه بر كاربريهاي مهمي از قبيل پارك سوار آزادي، پايانه مسافربري غرب و فرودگاه مهرآباد تاثير مي گذارند.

- كل كشور و حتي ساير نقاط جهان بر كابريهاي مهمي از قبيل فرودگاه بين المللي مهرآباد و پايانه غرب تاثير مي گذارند.

كريدور مذكور با خطوط راه اندازي شده و در دست احداث متروي درون شهري و حومه شهري تهران خطوط 2، 4، 5 و نيز خطوط مطالعه شده قطارهوايي تهران در ارتباط مي باشد و وجود دو نقطه مهم شهري در غرب تهران شامل ميدانهاي آزادي و صادقيه در طول كريدور و نيز وجود پايانه هاي درون شهري و برون شهري و فرودگاه بين المللي از ديگر عواملي هستند كه بر اهميت كريدور ياد شده نسبت به ديگر كريدورهاي شهر تهران افزوده اند. مطابق اهداف طرح، كريدور و سيستم ريلي مورد نظر از مسيرهاي عمده جاذب سفر و نقاط تعويض وسيله نقليه در منطقه غرب تهران و بر پايه حداقل تملك و برخورد با تاسيسات شهري بوده و ايستگاههاي آن نيز مرتبط با مراكز عمده جاذب سفر و نقاط تعويض وسيله انتخاب گرديد.

اين كريدور و حوزه تحت نفوذ آن عمدتا در مناطق 5 و 9 شهرداري تهران مي باشند در مسير ميدان دوم صادقيه – خيابان شهيد باقري ايستگاه متروي تهران، خيابان برادران رحماني، پايانه غرب، پارك سواري آزادي، خيابان مخصوص كرج، بلوار معراج، فرودگاه مهرآباد قرار گرفته است.

محدوده تحت نفوذ طرح كه بطور غير مستقيم از سيستم ريلي تاثير مي پذيرد شامل بخش غربي و جنوب غربي منطقه 2، بخش جنوب شرقي منطقه 5 و بخش شمال شرقي منطقه 9 شهرداري تهران مي باشد. مراكز عمده جمعيتي اين محدوده شامل محله صاقيه، كوي فردوس، محله طرشت، شهركهاي مسكوني آپادانا، اكباتان، شهيد فكوري و كوي بيمه مي باشند.

مراكز عمده جاذب سفر موجود در اين محدوده شامل مراكز آموزشي، فرهنگي و تجاري ميدان صادقيه و خيابان ستارخان، ايستگاه متروي تهران، فروشگاه رفاه آزادي، پايانه مسافربري غرب و پايانه حمل و نقل عمومي ميدان آزادي، سازمان زمين شناسي، سازمان نقشه برداري، سازمان هواشناسي، مركز آموزش فنون هواپيمايي، شركت نوسازي هليكوپترهاي ايران و فرودگاه مهرآباد مي باشند.

در اين خصوص خاطر نشان مي سازد كاربريهاي مهمي مثل ايستگاه متروي تهران، پايانه مسافربري غرب، پايانه حمل و نقل عمومي آزادي، فرودگاه بين المللي مهرآباد نقش فرامنطقه اي داشته و كل شهر را متاثر مي سازند. مراكز اصلي تعويض وسيله نقليه در اين محدوده، ميدان آزادي، ميدان صادقيه، ايستگاه متروي تهران، پايانه مسافربري غرب، پايانه حمل و نقل عمومي آزادي و فرودگاه مهرآباد مي باشند.

مطابق مطالعات انجام شده كل سفرهاي روزانه در محدوده مطالعاتي 182181 سفر مي باشد كه با توجه به سهم 9/51 درصدي سيستمهاي حمل و نقل عمومي اعم از مترو، اتوبوس، ميني بوس، تاكسي و مسافربري، تعداد سفرهاي روزانه انجام شده توسط اين سيستم ها برابر 94552 سفر برآورد مي گردد. با نگرش به سياست گذاريهاي اخير در خصوص افزايش سهم حمل و نقل عمومي از 52 درصد موجود به 75 درصد،  در شرايط حاضر به جابجايي 42083 سفر در روز در كريدور مورد نظر توسط حمل و نقل عمومي نياز خواهد بود.

مطالعه خطوط تمايل سفر و بررسي تقاضاي سفر در كريدور مورد نظر و برآورد حجم مسافر تبادل شده در گره هاي مسير كه همان نقاط ايستگاهي سيستم قطار هوايي (مونوريل) مي باشند و با فرضهاي مختلف انجام شده جهت تخصيص ترافيك به سيستم پيشنهادي فوق الذكر، نشان مي دهد كه مسير مذكور در شرايط حاضر قابليت جذب 8352 مسافر در ساعت را در يك جهت داراست.

همچنين مطالعات انجام شده بر روي سيستم قطار هوايي پيشنهادي نشان مي دهد كه سيستم قابليت حمل 000/10 مسافر در ساعت را با توالي ارسال 2 دقيقه دارد. تعداد قطارهاي مورد نياز در خط 12 قطار سه واگنه با ظرفيت هر قطار 300 نفر مي باشد كه قابليت افزايش به چهار واگن را نيز دارد. نوع قطار مورد استفاده داراي تكنولوژي روز بوده و اصول ايروديناميك در آن رعايت گرديده است.

سيستم هاي برق، كنترل، سيگنالينگ و اتاق فرمان ساخت شركت مالزيايي MTRANS مي باشد.

سيستم كشنده و تعليق در دو انتهاي قطار قرار گرفته و ساخت ژاپن مي باشد. توان واگنهاي كشنده 135 اسب بخار و سيستم حركت و كنترل آن سه فاز و 400 ولت ساخت شركت مالزيايي MTRANS مي باشد. برق مورد نياز سيستم از نوع 800 كيلووات و 2000 آمپر است. موقعيت و مساحت ايستگاهها عبارتند از: ايستگاه فرودگاه مهرآباد با 6000 متر مربع مساحت، ايستگاه ميدان آزادي با 1200 متر مربع مساحت، ايستگاه پايانه غرب با 1200 متر مربع مساحت، ايستگاه شهرك آپادانا با 600 متر مربع مساحت، ايستگاه متروي تهران با 800 متر مربع مساحت و ايستگاه ميدان صادقيه با 1200 متر مربع مساحت، شايان ذكر است كه حدود 75 درصد مساحت مورد نياز ايستگاهها در ارتفاع 5/4 متر احداث مي گردد. هر ايستگاه مجهز به پله معمولي و پله برقي يا آسانسور است. مسير حركت سيستم از دو تير به صورت رفت و برگشت با مقطع 1×2 متر و بطول 16 متر از بتن مسطح پيش تنيده ساخته شده كه بر روي ستونهايي به شكل T و در ارتفاع 5/4 متر و حداكثر 5/6 متر نصب مي گردد. حداكثر مدت اجراي پروژه از زمان انجام كليه واگذاريهاي اراضي، رفع موانع حقيقي و حقوقي 2 سال پيش بيني شده است. 

5- هزينه هاي اجراي طرح مونوريل فلكه صادقيه – فرودگاه

طبق مصوبه شوراي اسلامي شهر تهران، مجوز احداث قطار هوايي (مونوريل) حدفاصل فرودگاه مهرآباد تا فلكه صادقيه با مشاركت بخش خصوصي، به شهرداري تهران ابلاغ گرديده است.

سير عبور قطار هوايي مزبور به طول تقريبي 6/5 كيلومتر با رعايت مسائل ترافيكي و ميراث فرهنگي از فرودگاه مهرآباد شروع و پس از عبور از غرب ميدان آزادي و اتصال به پايانه غرب و ايستگاه مترو به ميدان صادقيه ختم مي شود.

همچنين بر طبق مصوبه و به منظور تسريع در اجراي پروژه، سرمايه گذار موظف گرديده تعداد 12 واگن (سه قطار) را به صورت آماده خريداري و راه اندازي نمايد.

بطور كلي برآورد هزينه هاي اجرايي پروژه هاي حمل و نقل ريلي مستلزم بررسي عوامل مختلفي است كه عمدتا با توجه با موقعيت پروژه و شرايط اجرايي تعيين مي گردد.

برخي از پارامترهاي موثر در برآورد هزينه هاي پروژه هاي حمل و نقل ريلي به شرح ذيل مي باشد:

1- ظرفيت جابجايي مسافر

2- طول و مشخصات فني مسير

3- مشخصات سازه هاي خاص در طول مسير

4- توپوگرافي و عوارض طبيعي و مصنوعي مسير

5- مشخصات ابنيه فني نظير ايستگاهها و پايانه ها و تعداد آنها

6- مشخصات دپوها، پاركينگها و انبارها

7- كنترل، سيگنالينگ، ارتباطات و تجهيزات الحاقي

8- مسائل غير مترقبه نظير سيل، زلزله و آتش سوزي

9- سيستم هاي تامين انرژي

10- سيستم جمع آوري كرايه

11- هزينه هاي تملك اراضي

12- بيمه و نرخ تورم اقتصادي

13- تجهيزات كمكي و بهبود راحتي

14- درصد قابليت ساخت داخل

15- سرعت

16- مسائل زيست محيطي

بطور كلي عمده ترين هزينه در اجراي پروژه قطار هوايي با استفاده از امكانات داخلي مربوط به هزينه هاي ناوگان و سيگنالينگ مي باشد كه وابستگي به تكنولوژي خارجي دارد، بالعكس هزينه هاي خط و سازه و ابنيه فني با استفاده از امكانات داخلي به مراتب پايين تر از هزينه هاي جهاني مي باشد.

برآورد اوليه هزينه هاي اجرايي قطار هوايي مسير فلكه دوم صادقيه – فرودگاه مهرآباد بر اساس تكنولوژي داخلي به شرح ذيل است: 

الف- ساختماني:

اجراي مسير شامل شمع، ستون و تير                            000/000/000/120  ريال

اجراي 5 ايستگاه                                                      000/000/000/20   ريال

تعميرگاه مركزي و پاركينگ مركزي                             000/000/000/6    ريال

 جمع                                                                     000/000/000/146 ريال

ب- برق و كنترل:

سيستم برق مركزي شامل ترانس اصلي، ركتيفايرها و تابلو اصلي          000/000/000/12  ريال

سيستم برق ايستگاهي شامل بريكينگ سوئيچها و تابلو فرعي                000/000/500/7    ريال

اتاق كنترل مركزي و مونيتورينگ                                                 000/000/000/6    ريال

  جمع                                                                                     000/000/500/25  ريال 

ج- ناوگان:

12 قطار 4 واگنه كوچك داخلي                              000/000/000/72 ريال

بدين ترتيب جمع كل هزينه ها برابر با 000/000/500/243 ريال مي باشد.

در برابر هزينه هاي فوق شهرداري تهران با ارائه فضاي تجاري به ميزان 2000 متر مربع و 20 سال بهره برداري از سيستم موافقت نموده است.

پيرو مصوبه شوراي اسلامي شهر تهران مبني بر تهيه تعداد 3 قطار 4 واگنه از منابع خارجي، مشاركت كننده اقدام به امضا توافقنامه با شركت مالزيايي MTRANS در قالب مشاركت و انتقال تكنولوژي نموده و هزينه هاي ارائه شده مي بايست با عنايت به اين امر مورد بررسي قرار گيرد.

در بررسي اين هزينه ها مسائل ذيل مي بايست مد نظر قرار گيرد:

شركت مالزيايي MTRANS فروش واگن را منوط به فروش تجهيزات برق، سينگالينگ و ارتباطات جهت ارائه ضمانتنامه نموده است.

نصب سيستم، مديريت پروژه و تامين كارشناسان مربوطه مي تواند از طريق شركت مالزيايي MTRANS انجام پذيرد.

با عنايت به موارد فوق هزينه هاي خارجي به شرح ذيل مي باشد:

تامين 12 واگن خارجي (3 قطار 4 واگنه) به ازاي 25/1 ميليون دلار براي هر واگن معادل 15 ميليون دلار و با احتساب دلار 8600 ريال معادل، 000/000/000/129 ريال مي باشد.

تامين انرژي و سيستم توزيع برق و همچنين سيگنالينگ، كنترل و ارتباطات معادل 11 ميليون دلار و با احتساب دلار 8600 ريال، معادل 000/000/6000/94 ريال مي باشد.

نصب سيستم، مديريت پروژه و تامين كارشناسان مربوطه و ارائه ضمانتنامه 000/130/8 دلار و با احتساب دلار 8600 ريال، معادل 000/000/918/69 ريال مي باشد.

با توجه به مباحث قبلي و توافقنامه هاي امضا شده محاسبه هزينه ها بر اساس تامين بخشي از نيازها با استفاده از تكنولوژي خارجي و مابقي نيازها از طريق تكنولوژي داخلي، هزينه ها پروژه جهت اجراي مسير 6/5 كيلومتري فلكه دوم صادقيه – فرودگاه مهرآباد به شرح ذيل مي باشد:  

الف- ساختماني:

اجراي مسير شامل شمع+ ستون + تير (منابع داخلي)           000/000/000/120 ريال

اجراي 5 ايستگاه (منابع داخلي)                                      000/000/000/20   ريال 

تعميرگاه مركزي و پاركينگ مركزي  (منابع داخلي)           000/000/000/36   ريال

جمع                                                                       000/000/000/146 ريال 

ب- برق و كنترل:

تامين انرژي و سيستم توزيع سيگنالينگ، كنترل  و ارتباطات (منابع داخلي)         000/000/600/ 94 ريال 

ج- ناوگان:

12 واگن خارجي (3 قطار 4 واگنه) (منابع داخلي)                       000/000/000/129 ريال

24 واگن داخلي (6 قطار 4 واگنه) (منابع داخلي)                         000/000/000/36   ريال

جمع                                                                               000/000/000/165  ريال

د- نصب سيستم:

مديريت پروژه و تامين كارشناس مربوطه و ضمانتنامه (منابع خارجي)   000/000/918/69 ريال

بدين ترتيب جمع كل هزينه ها برابر با 000/000/518/475 ريال مي باشد و در مقايسه با برآوردهاي اوليه براساس تكنولوژي داخلي، هزينه پروژه به ميزان 000/000/018/232 ريال افزايش مي يابد.

با توجه به محاسبات فوق هزينه اجراي پروژه با استفاده از تكنولوژي خارجي و داخلي در هر كيلومتر معادل 85 ميليارد ريال در هر كيلومتر و يا به عبارت ديگر 8/9 ميليون دلار در هر كيلومتر مي باشد.

از آنجائيكه مقايسه هزينه هاي بخش هاي مختلف يك پروژه حمل و نقل در يك كشور با كشورهاي ديگر كار دشواري مي باشد لذا، از شاخص هزينه در هر كيلومتر به شرح ذيل استفاده گرديده است :

محل اجراي پروژه : توكيو – هاندا ؛ طول مسير 9/16 كيلومتر ؛ تعداد ايستگاه 10 ؛ با هزينه 15 ميليون دلار در هر كيلومتر
محل اجراي پروژه : اوكينوا ؛ طول مسير 8/12 كيلومتر ؛ تعداد ايستگاه 15 ؛ با هزينه 27 ميليون دلار در هر كيلومتر. 
محل اجراي پروژه : كوالالامپور؛ طول مسير 6/8 كيلومتر؛ تعداد ايستگاه 11 ؛  با هزينه 36 ميليون دلار

محل اجراي پروژه : تهران (فلكه دوم صادقيه – فرودگاه مهرآباد) با استفاده از منابع داخلي + خارجي ؛ طول مسير 6/5 كيلومتر ؛ تعداد ايستگاه 5 ؛ با هزينه 8/9 ميليون دلار در هر كيلومتر

محل اجراي پروژه : تهران (فلكه دوم صادقيه – فرودگاه مهرآباد) با استفاده از منابع داخلي ؛ طول مسير 6/5 كيلومتر ؛ تعداد ايستگاه 5 ؛ با هزينه 1/5 ميليون دلار در هر كيلومتر.

چنانچه ملاحظه مي گردد هزينه هاي محاسبه شده جهت اجراي مونوريل فلكه دوم صادقيه تا فرودگاه مهرآباد برابر با 8/9 ميليون دلار در هر كيلومتر مي باشد كه با مقايسه با ساير پروژه ها و با توجه به استفاده از منابع داخلي ارزانتر است.