به گزارش خبرنگار مهر، بالاخره بعد از مدت‌ها چانه‌زنی خبرگزاری مهر با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای گفتگو با رئیس این مرکز، شفیع آقامحمدیان، وی حاضر شد در گفتگویی اختصاصی به تمام حرف و حدیث‌هایی که درباره مرکز گسترش در یک سال حضور او در این مرکز، پیش آمده بود، پاسخ دهد.
گفتگوی ما با آقامحمدیان، از اکران فیلم مستند در سینما سپیده و چرایی استقبال نکردن مخاطبان از سینمای مستند آغاز شد و به اکران فیلم‌های داستانی و حتی جشنواره بیست و نهم فیلم فجر رسید.
*خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر: مرکز گسترش سال گذشته سینما سپیده را به عنوان سینمای مستند راه‌اندازی کرد. اما به دلیل تبلیغ نکردن برای فیلم‌ها ظاهرا این مساله با شکست مواجه شد.
- شفیع آقامحمدیان رئیس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی: ما برای پخش سینمای مستند تبلیغات هم می‌کنیم. اول که رسانه ها زحمت می کشند و اطلاع رسانی می کنند. اما در مورد بعضی از فیلم ها مثل مستند آقای اصلانی پوستر هم چاپ شد و به دانشگاه‌ها هم رسید. صاحب اثر که آقای اصلانی است نهایت همکاری را با مرکز انجام داد. زمانی که خود صاحبان اثر با ما همکاری کردند اتفاق بهتری صورت گرفت.
"سبز، سپید، سرخ" به خاطر همکاری کارگردان و تبلیغات خیلی خوب دیده شد. ما در نشریات آگهی دادیم و با دانشگاه ها و آموزش و پرورش و وزرات علوم ارتباط برقرار کردیم و دیگر نمی دانم برای یک فیلم مستند چقدر فعالیت باید صورت بگیرد. در یک ماه گذشته ما چیزی حدود 550 نفر از آموزش و پرورش متقاضی برای دیدن مستند "سبز، سپید، سرخ" داشتیم. مرکز گسترش در حد بضاعتش تبلیغ می‌کند.
*بضاعت مرکز گسترش همین است؟
- ما برای فیلم مستندی که بیست میلیون تومان خرج برداشته بود، بالای بیست میلیون تبلیغ کردیم. به هر حال از نظر مالی هم باید برای ما ارزش داشته باشد که بتوانیم روی فیلمی سرمایه گذاری کنیم.
*با همه این ها باز هم فیلم های مستندی که روی پرده سینما سپیده رفت دیده نشد.
-اکران فیلم های مستند چند مشکل دارد. یکی اینکه در مورد این فیلم ها فرهنگ سازی صورت نگرفته است. البته با این چالش‌هایی که به وجود می آید همه حساس شده اند و به مردم در زمینه مستند هم خبررسانی می شود. دعواهای مرکز و کارگردان های مستند به بهتر دیده شدن فیلم ها کمک کرد و این اتفاقا به نفع سینمای مستند است. مساله بعدی این است که ما فیلم مستند خوب هم نداریم. اگر فیلمی خوب بفروشد و همه خواهان آن باشند ما هم دریغ نمی کنیم تلاشمان را برای بهتر دیده شدنش به کار می گیریم. مرکز گسترش فیلم های مستند را برای مستندسازان اکران نمی کند. هدف ما این است که مردم عادی از فیلم‌ها دیدن کنند. من مطمئنم که تقاضا برای اکران فیلم مستند در سال جدید بیشتر می شود.
*شما انتظار استقبال نشدن از اکران فیلم مستند را داشتید؟
-من همان ماه‌های اول اعتقاد داشتم که بیننده ما کم است اما ما استفاده های دیگری هم از سینما داشتیم. در کنار اکران مستند در سینما سپیده جشنواره های مختلفی برگزار کردیم.
*مثلا چه جشنواره‌هایی؟
- جشنواره عمار. یا اینکه در همین سینما جشنواره پویانمایی را پوشش دادیم یا مثلا آثار خوب جشنواره سینما حقیقت را نشان دادیم.
*اما هیچ کدام از این راه حل‌ها مخاطب سینمای مستند را افزایش نداد.
-یکی از مستندسازان در مصاحبه با شما گفته بود حتی کارگردان های سینمای مستند هم از فیلم های سینما سپیده دیدن نمی کنند و همه این مسائل به حسادت میان فیلمسازان مربوط می شود...
*شما که گفتید هدف مرکز گسترش اکران مستند برای مستندسازان نیست.
-هدف ما که فرهنگ سازی است و دوست داریم مردم این فیلم ها را ببینند.
*چرا از فیلم های قدیمی مستند که جالب است و مخاطب هم دارد، کمک نمی گیرد؟
-این کار را هم کردیم. البته اکران این فیلم ها زمان بر است. اما مثلا فیلمی مثل"mis ، شهری که بود" یکی از کارهای مرکز برای نمایش مستندهای آرشیوی بود.
*منظورم فیلم های قدیمی تر است. مثلا آثار کامران شیردل یا خسرو سینایی.
-اتفاقا از خسرو سینایی هم مستند پخش کردیم و در جشنواره هم از او تقدیر کردیم. بحث سینمای مستند با این کارها درست نمی‌شود و ما باید فرهنگ سازی کنیم.
*مرکز گسترش چقدر از خود مستندسازان برای سرپا نگه داشتن سینما سپیده کمک گرفت؟
-من فرم نظر سنجی و پیشنهاد تهیه کردم و به فیلمسازان دادم. اما تقریبا هیچ کدامشان پیشنهادی به مرکز ندادند. از آنجایی که فیلمسازان ما غوغاسالاری را دوست دارند غوغاسالار هم می شوند. من دست آن فیلمسازی را که به من راهکار ارائه دهد می‌فشارم و واقعا هم دوستش دارم. چطور بعضی از دوستان در اتحادیه تهیه کنندگان راهکار نشان می دهند اما فیلمسازان نمی‌توانند؟
*یعنی هیچ فیلمسازی این فرم ها را پر نکرد؟
-چرا اما کسانی پر کرده اند که اتفاقا صاحب نظر نیستند و تازه به حوزه سینمای مستند ورود پیدا کرده اند و فقط دوست دارند که فیلمشان در سالن سینما نمایش داده شود.
*چرا رسما از مستندسازان برای پیدا کردن راهکار و مشورت دادن دعوت نمی کنید؟
-منظورتان شورای اکران است؟
*خیر. منظورم تشکیل مجمعی از انجمن مستندسازان خانه سینماست که تسلط کامل بر نحوه اکران و نمایش مستند دارند.
-ما برای اکران شورا داریم و از فیلمسازان هم استفاده کرده ایم.
*از چه کسانی استفاده کردید؟
-خودشان نمی خواهند اسمشان به صورت رسمی جایی منتشر شود. برنامه ریزی های مربوط به سینما سپیده هم بر عهده یک نفر از اعضای همین شورا است. البته استقبال از فیلم های مستند نسبت به ماه های گذشته بیشتر شده اما این پیشرفت لاک پشتی است. با همه این ها اگر بخواهیم از مستندسازان دعوت کنیم باید تعامل وجود داشته باشد. متاسفانه تعامل ما با مستندسازان یک طرفه است و کاری به هدف مرکز و ما ندارند.
*شما سیاست های خودتان را روشن بگویید.
-ما قبل از جشنواره چهارم سینما حقیقت با مستندسازان نشست داشتیم. دوستانی که تمایل دارند با ما همکاری کنند دنبال تعامل یک طرفه و به کرسی نشاندن حرف های خودشان هستند. البته بعضی ها هم جوان و احساساتی هستند و ما هم بهشان حق می‌‌دهند که انرژی شان را یک جوری خالی کنند و جوابی هم بهشان نمی دهیم.
*چطور از فیلمی مثل "سبز، سپید، سرخ" حمایت کردید و خوب هم فروخت؟
- جالب است بدانید دانش آموزانی که برای دیدن "سبز، سپید، سرخ" آمده بودند 99 درصدشان تمایلی به دیدن فیلم مستند نداشتند و گفته بودند اگر می دانستیم این قرار است ما را دیدن فیلم مستند بیاورند، نمی آمدیم. ما هنوز به شکل اولیه هم نتوانستیم فرهنگ سازی کنیم. اما خوب دبیران و اولیای این دانش آموزان می گفتند این فیلم کلاس درس است و برای همین هم آموزش و پرورش با ما نهایت همکاری را کرد و فیلم هم خوب دیده شد.
*منظورتان این است که مرکز گسترش برای همه فیلم ها به یک اندازه هزینه می کند؟
- من در حد خودم فرهنگ سازی میکنم و خودم را به آب و آتش می زنم. دوستانی که دلسوز هستند برای این کار باید وقت بگذارند. زمانی اکران فیلم مستند ارزش پیدا می کند که دانشجویان و دانش آموزان این کارها را ببینند.
*گفتید مرکز آمادگی این را داشت که یک سال اول اکران فیلم مستند ضرر کند، درست است؟
-من خودم را آماده کرده بودم که در طول شش ماه، فیلم های روی پرده سینما سپیده را با دو نفر ببینم.
*پس ضرر مالی که مرکز می کند، چه می شود؟
-به شما قول می دهم که مرکز از نظر مالی ضرر نمی کند. ما کل سینما سپیده را اجاره کردیم. هزینه های فروش سالن یک هم برای ماست. سود حاصل از هر فیلمی که در سینما سپیده بفروشد برای مرکز است. بعضی ها اگر نگران هزینه ها هستند، نگران نباشند. من مطمئنم چیزی که از دست نمی‌دهیم هیچ، پولی هم دست می آوریم.
*تکلیف قراردادی که بابت اجاره سینما سپیده بسته اید چه می شود؟
-ما 10 درصد از قرار دادی که با سینما سپیده بستیم را هم نمی دهیم. بنا براین نگاه ویژه ای به عرصه سینمای مستند داریم. دنبال فروش فیلم هم نیستیم. جوان ها باید برای فروش فیلم و تبلیغات کمک کنند.
*یعنی فیلمساز خوش تبلیغات فیلمش را بر عهده بگیرد؟
-خیر ما تا امروز از کسی به خاطر تبلیغات پولی نگرفتیم و همه چیز هم پای خودمان بوده است. آوازه سینما سپیده در حال حاضر در تمام کشورهای دنیا پیچیده است. بعضی کشور ها حاضرند فیلم هایشان را در سینمای سپیده اکران کنند. ما در سال جدید هفته فیلم مستند و اکران فیلم های خارجی داریم که با نقد و بررسی همراه است.
*یکی از وظایف مرکز حمایت از کارگردان های فیلم های اول و سرمایه گذاری در این حوزه است. در میان فیلم هایی که شما تولید می کنید گاهی هم فیلم ساختار مناسبی دارد و هم بازیگر چهره بازی می کند. چرا مرکز برای زمان اکران این فیلم‌ها برنامه ای ندارد؟ مثلا اکران "پرسه در مه" واقعا نامناسب بود.
-فیلم های سینمایی و کار اولی تحت تاثیر شرایط اکران است. بالای سر هر فیلمی یک تهیه کننده است و تهیه کننده هم با پخش بر سر زمان اکران فیلم قرار داد بسته است. دوستان دنبال فروش فیلم هایی هستند که گیشه را تضمین کنند. اتفاقا "پرسه در مه" اکران شد و زمان خوبی هم روی پرده رفت.
*فصل اکران این فیلم نامناسب بود.
-این مساله دست تهیه کننده و سرمایه گذار نیست و آنها هم ناراضی هستند. من نمی دانم چه کار باید بکنیم. این فیلم از تابستان در نوبت اکران بود.
*مرکز می توانید با شورای صنفی نمایش لابی کند.
-مذاکره و لابی کردن هم تا یک حدی جواب می دهد. مثلا در مورد بعضی از فیلم هایی که برچسب فرهنگی دارند، سینمادارها حاضر به اکرانشان نیستند.
*چه کسی برچسب فرهنگی روی این فیلم ها می گذارد؟
-ما این برچسب را نمی گذاریم. خود فیلمسازان علاقه دارند در مورد فیلمشان اینطور فکر شود. مثلا فیلم "دیگری" اکران شد و نوبت اکرانش که تمام شد، در سینما سپیده آن را روی پرده بردیم. این کمک مرکز گسترش به این فیلم بود. ابتدا فیلم ها باید اکران شود تا بعد مرکز بتواند به آنها کمک کند. خیلی از فیلم هایی که مهر فرهنگی دارند اصلا اکران نمیشوند. بالاخره سینمادارها و پخشی‌ها هم دنبال این هستند که سود کنند.
*فکر می کنید مقصر اصلی این ماجرا کیست؟
-به نظرم معاونت سینمایی باید فکر اساسی برای این کار بکند و اینکه ارشاد پای خودش را از این مساله بیرون کشیده است درست نیست و من مخالفم. ما در حد توان برای فیلم های تولید مرکز هر کاری انجام می دهیم اما ما هم ظرفیتی داریم. بعضی از فیلم ها هم هستند که به دلیل ساختار ضعیف نمی فروشند. اما به بهانه اینکه فیلمشان فرهنگی می گویند فیلم ما نفروخته است.
*ساخت این فیلم ها نسبت به گذشته خیلی کمتر شده است.
-کم شده اما باز هم وجود دارند. بخش بازرگانی مرکز تلاشش را می کند اما شرایط طوری است که نمی توانیم بیشتر از این کاری کنیم. مرکز نسبت به تولدات خودش حساس است و از همه شان هم دفاع می کند.
*چه اتفاقی افتاد که مرکز گسترش سال گذشته نماینده ایران در جشنواره آسیاپاسفیک را انتخاب کرد؟
-قبلا آقای اطبایی این کار را انجام می داد. امسال گفتند تمایل دارند مرکز گسترش این کار را انجام دهد. سه ماه مانده به جشنواره آسیاپاسفیک این کار را به مرکز سپردند و من هم خیلی زود در روزنامه ها با هزینه خودم آگهی دادم و هر تعداد فیلم که به دست ما رسید به جشنواره فرستادیم و خوشبختانه "دیگری" برگزیده شد.
*جایزه این فیلم به تهیه کننده اش رسید؟
- بله. یک لوح تقدیر و تندیس به محمد علی نجفی دادند و یک لوح و تندیس هم به مرکز فرستادند. جایزه نقدی هم نداشت.
*سال گذشته نمایش مستند و فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر نداشتیم. مرکز گسترش برای پنجمین جشنواره سینما حقیقت چه برنامه ای در نظر دارد که جای خالی جشنواره فیلم فجر برای مستندسزان پر شود؟
-فکر میکنم جشنواره سینما حقیقت جایگاه خودش را در جهان به دست آورده است. حذف مستند از جشنواره فیلم فجر به نظرم اتفاق میمونی است و ما می خواهیم نگاه ویژه ای به جشنواره سینما حقیقت داشته باشیم و جوایزه را تغییر دهیم و جوایز ویژه ای به فیلم ها اختصاص دهیم.
*نگاه ویژه یعنی چه؟
-دنبال تعریف شرایط ویژه و تازه ای هستیم. البته این مساله وظیفه ما را هم سنگین تر کرده است.
*از چه جهت؟
-باید در انتخاب ها دقت کنیم و بهای ویژه ای به جشنواره سینما حقیقت بدهیم چرا که جشنواره ای به بزرگی این جشنواره برای نمایش فیلم های مستند وجود ندارد. با آقای مسعودشاهی هم در این رابطه جلسه داشتیم. بالاخره جشنواره سینما حقیقت باید ماندگار باشد و ما راحت از کنار آن نمی‌گذریم. امسال سعی کردیم آثار بلند سینمای مستند بیشتر باشد.
*شما به عنوان رئیس مرکز گسترش از عملکرد این مرکز در سالی که گذشت راضی هستید؟
-من راضی ام. البته نقاط ضعفی هم داشته ایم اما مثلا در مورد جشنواره سینما حقیقت چهارم باید بگویم که بهتر از دوره های پیش برگزار شد. البته همچنان توقعاتم بالا است. ورود کارگردان های جوان وفیلمسازان به عرصه مستند بیشتر شده است. در گذشته نزدیک به 500، 600 طرح در سال به مرکز ارائه می شد، اما در سالی که گذشت بیش از دو هزار طرح به مرکز ارائه شد. البته نمی رسیم همه شان بررسی کنیم.
*بودجه مرکز افزایش نداشته است؟
-نمی شود گفت زیاد نشده است اما آن مقدار نبود که ما انتظار داشتیم. اوایل سال بودجه دیر به دستمان رسید اما تمام تلاشمان را کردیم که از نظر کمیت هم نسبت به جشنواره های دیگر کم نیاوریم. سی درصد تولید مستند در سالی که گذشت نسبت به سال های گذشته افزایش داشت. امیدواریم در سال آینده انقدر بودجه افزایش پیدا کند و با کمک سازمان سینمایی ...
*اصلا مستند جایی در سازمان سینمایی دارد؟
- چرا ندارد؟ آقای شمقدری نگاه ویژه ای به مستند دارد و امیدواریم این نگاه ویژه ویژه تر شود. شاید در سینما سپیده هم تغییرات جدی اتفاق بیفتد. در حال حاضر یک تعداد مستند و تله فیلم و فیلم کوتاه در مرحله ساخت است. یکی دیگر از کارهای مرکز در سال جدید این است که نیروهایی را به کشورهای خاورمیانه و منطقه بفرستد. ما نسبت به تحولات هم منطقه بی تفاوت نیستیم. مستندسازان ما باید این تحولات را ثبت کنند. در مورد زلزله ژاپن هم همینطور. به زودی گروهی را اعزام می‌کنیم تا بتوانیم اتفاقات آن منطقه را گزارش و ثبت کنیم.
*راستی چطور توانستید "جعبه سیاه" را که فیلمی مستند بود در جشنواره بیست و نهم نمایش دهید؟
- "جعبه سیاه" چون مستند- داستانی بلند بود، نمایش داده شد و بعد هم جوایزی ویژه برایش در نظر گرفتند و در قالب رقابتی هم نمایش داده نشد. با نمایش این فیلم می خواستیم بگوییم نگاه ویژه ای به سینمای سیاسی داریم و در این حوزه مرکز گسترش خط شکن بوده است. ضمن اینکه این فیلم مسائل ناگفته سیاسی را مطرح کرد و امیدواریم این فیلم راه را برای طرح مسائل سیاسی در سینما باز کند. دنبال ورود فیلمسازان به مسائل سیاسی هستیم اما طبیعتا همان نگاه منطقی که منافع کشور را حفظ کند.
----------------
گفتگو: الهام نداف
نظر شما