به گزارش خبرنگار مهر در قم، روزی یکی از دوستان معلولم، مرا برای جلسه دفاع از پایان نامهاش به دانشگاه دعوت کرد و من هم با دسته گلی برای حضور در این جلسه راهی شدم اما متوجه شدم برای رفتن به سالن جلسات چارهای جز طی کردن تعداد زیادی پله ندارم و چون راه، طولانی و برای شرایط جسمی من سخت و نفس گیر بود هر چند پله را که بالا میرفتم مدتی مینشستم و نفسی تازه میکردم و همین امر هم باعث شد تا به جلسه دیر برسم و آن هم چه رسیدنی با چادر و لباسهای خاکی و دسته گلی که از بس آن را روی زمین گذاشته و برداشته بودم حسابی داغان شده بود.
این صحنه و صحنههای مشابه آن، احتمالا بارها و بارها در مکانهای مختلف به چشم ما خورده باشد و شاید از همین تعدد تکرار برای بسیاری عادی شده است و در پس این تکرار و بی توجهی، عدهای همچنان از کمترین حق خود یعنیتردد در مکانهای عمومی و سطح شهر محروم ماندهاند و این گروه، کسانی جز معلولان نیستند که به ناچار به انزوا کشیده شدهاند.
جمعیت 600 میلیونی معلولان در جهان و سه میلیون معلول در ایران
بیش از 600 میلیون معلول، معادل 10درصد جمعیت جهان که یک سوم آن را نیز کودکان و نوجوانان تشکیل میدهند، جمعیت قابل توجهی است که مانند بقیه اقشار جامعه نیازمند دیده شدن و بهره مندی از حداقل امکانات هستند.
در ایران نیز 3 میلیون معلول زندگی میکنند که بسیاری از آنان علاوه بر تحمل رنج و سختی جسمی با مشکلات دیگری همانند نبود امکانات رفاهی در سطح شهر، عدم مناسب سازی محیط شهری، اماکن عمومی، سیستم حمل و نقل و ... نیز دست به گریبان هستند که حتی قانون جامع حمایت از معلولان هم نتوانسته به طور کامل راه گشا و کارساز باشد و همچنان این قشر آسیب پذیر در وادی محرومیت از حداقل امکانات، که یکی از آنهاتردد آسان و راحت در سطح شهر و اماکن عمومی است به سر میبرند.
در این میان شهر قم نیز یکی از شهرهایی است که جمعیت قابل توجهی از معلولان در آن زندگی میکنند و نگاهی به وضعیت محیط شهری و مشکلاتی که درتردد آنان وجود دارد به وضوح نشان دهنده این محرومیت فرهنگی در خصوص توجه به این قشر است.
یکی از جانبازان قمی که به دلیل مجروحیت در دوران جنگ به نوعی، دچار محدودیتهای جسمی ـ حرکتی شده است در خصوص برخی از مشکلات معلولان و جانبازان در سطح شهر در گفتوگو با خبرنگار مهر در قم اظهار داشت: این واقعا حق مسلم یک جانباز و معلول بر روی ویلچر است که مانند عموم مردم از سایر امکانات در جامعه استفاده کند.
90 درصد ادارات و بانکها برایتردد معلولان مناسب نیست
سید سعید رضا چاوشی، جانباز 70 درصد با اشاره به این که راه دسترسی به 90 درصد ادارات و بانکها معمولا بسیار مشکل است، تصریح کرد: بنده به دلیل نوع فعالیتهایی که دارم مجبورم در سطح شهر و ادارات بسیاری، تردد داشته باشم و گاهی این عدم دسترسی آسان به ادارات و سازمانهای مختلف واقعا باعث خجالت من میشود به دلیل این که گاهی مجبور هستم به فردی که با او کار دارم پیغام دهم و او برای رسیدگی به کار من در خیابان حاضر شود.
وی خاطر نشان کرد: این موارد باعث میشود که من و افرادی که مشکل من را دارند عزت خود را از دست بدهیم و این یک واقعیت است که اگر فرد معلول مانند افراد عادی و با بهرهمندی از امکانات برابر بتواند وارد مراکز و ادارات مختلف شود و کار خود را انجام دهد، قطعا احساس عزت نفس بیشتری خواهد کرد.
این جانباز 70 درصد در ادامه بیان داشت: در برخی از مراکز و ادارات رمپ ورودی برای معلولان تعبیه شده و ما قدردان هستیم اما هنوز بسیاری از مکانهای دولتی و یا مراکز تفریحی و فرهنگی از جمله پارکها و سینماها فاقد راه دسترسی آسان برای معلولان میباشند که لازم است این کار با جدیت پیگیری شود تا مناسب سازی از حالت شعار به عمل تبدیل شود.
وی اضافه کرد: بنده به خاطر فعالیتهای قرآنی و فرهنگی که دارم سالی چندین بار به اتفاق دیگر اعضای گروه بین المللی «قمر بنیهاشم» به سایر کشورها از جمله کشورهای اروپایی دعوت میشوم و بارها مشاهده کردهام که در آن کشورها از نظر رفاهی برای معلولان امکانات بسیاری پیش بینی شده و هر جا برای افراد عادی امکانی در نظر گرفته شده به موازات آن برای معلولان نیز همان امکان فراهم گشته است.
چاوشی افزود: برای مثال رمپ ورودی برای سوار شدن به اتوبوسها و تعبیه مکان استقرار معلولان در آنها، وجود رمپ ورودی در تمامی اماکن عمومی، فروشگاهها و ... به علاوه دربهای عریض جهتتردد ویلچر، وجود سرویسهای بهداشتی مخصوص معلولان در دو بخش جداگانه زنان و مردان و ... خلاصه در آنجا تمامی امکانات برای معلولان در عالیترین حد پیش بینی شده است.
جای پارک خودروی معلولان هم توسط افراد سالم غصب می شود
وی در خصوص سایر مشکلاتی که معلولان و جانبازان در سطح شهر با آن رو به رو هستند گفت: در شهر قم مکان برای پارک خودروی معلولان و جانبازان بسیار کم است و در جاهایی که این امکان پیش بینی شده گاها افراد عادی در آنجا پارک میکنند و یا جای پارک از مکان اصلی مورد نظر ما، بسیار دور است و این مسئله به خصوص در بافت قدیمی و اطراف حرم مطهر زیاد به چشم میخورد.
همین امر هم باعث شده تا بنده متأسفانه دیر به دیر بتوانم به حرم حضرت معصومه(س) مشرف شوم و یا در مورد سرویسهای بهداشتی سطح شهر گاهی پلههای زیادی دارند و یا توالت فرنگی ندارند و یا اگر هم رمپ ورودی و دستشویی مخصوص دارند درب ورودی آنها آن قدر عریض نیست که بتوان با ویلچر از آن رد شد.
چاوشی در پایان خاطر نشان کرد: گاهی ساختمانهای اداری بدون استانداردسازی برایتردد معلولان و جانبازان ساخته میشوند در صورتی که میتوان با صرف هزینه ایاندک آن را استاندارد و مناسب سازی کرد و به نظر من این کار هزینه چندانی نمیخواهد بلکه فقط قدری دلسوزی، فکر و مدیریت میخواهد.
رمپهای با شیب غیراستاندارد بلای جان معلولان
یکی دیگر از جانبازان قمی نیز در خصوص مشکلاتتردد معلولان و جانبازان در سطح شهر در گفتوگو با خبرنگار مهر در قم بیان داشت: بسیاری از مراکز دولتی و غیر دولتی برای ورود و خروج معلولان و افرادی که مشکلات جسمی ـ حرکتی دارند مناسب نیست و این مراکز یا رمپ ورودی ندارند و یا اگر هم دارند استاندارد نیست و از شیب خوبی برخوردار نیست.
حسن نیکنامیان اضافه کرد: برخی از مراکز به خصوص فروشگاهها و پاساژها نیز مشکلات طبقاتی دارند و با وجودی که دارای تعداد زیادی پله هستند اما آسانسور ندارند و عملا راه دسترسی معلولان به این مراکز غیر ممکن است و این دو مشکل یعنی عدم وجود رمپ مناسب و آسانسور در بسیاری از ادارات شهر قم نیز از جمله اداره کل راه وترابری، فرمانداری و اداره کلتربیت بدنی با وجودی که هیأتهای ورزشی جانبازان و معلولان در آنتردد دارند مشاهده میشود.
وی همچنین در خصوص مشکل جای پارک خودروی معلولان گفت: گاهی دیده میشود افراد عادی که خودروی آنها بدون برچسب ویژه معلولان است در این مکانهای مشخص شده، پارک میکنند و مأموران راهنمایی و رانندگی نیز کمترین توجهی به این موضوع ندارند.
نیکنامیان همچنین نبود پل بر روی جویهای آب در سطح شهر را مشکل دیگری درتردد معلولان دانست و افزود: گاهی برای پیدا کردن یک پل و عبور از آن باید مسافت زیادی را طی کنیم به علاوه برخی از سنگ فرشهای پیاده روها نیز برای عبور ویلچر از روی آنها مناسب نیست و چرخهای ویلچر در آنها گیر میکند و یا برخی معابر با هم همسطح نیستند و این مشکلی است که در بسیاری جاها دیده میشود.
مدیر عامل «جامعه معلولان نیکو تلاش استان قم» که خود نیز معلول است در گفتوگو با خبرنگار مهر در قم در مورد مشکلی که چندی پیش برای خود او اتفاق افتاده است میگوید: روزی یکی از دوستان معلولم، مرا برای جلسه دفاع از پایان نامه اش به دانشگاه دعوت کرد و من هم با دسته گلی برای حضور در این جلسه راهی شدم اما متوجه شدم برای رفتن به سالن جلسات چاره ای جز طی کردن تعداد زیادی پله ندارم و چون راه، طولانی و برای شرایط جسمی من سخت و نفس گیر بود هر چند پله را که بالا میرفتم مدتی مینشستم و نفسی تازه میکردم و همین امر هم باعث شد تا به جلسه دیر برسم و آن هم چه رسیدنی با چادر و لباسهای خاکی و دسته گلی که از بس آن را روی زمین گذاشته و برداشته بودم حسابی داغان شده بود.
الهه زاهدی در ادامه به مورد دیگری که برای یکی از دوستان معلولش در یکی از دانشگاهها اتفاق افتاده بود نیز اشاره کرد و گفت: یکی از دوستانم دانشجوی دانشگاه پیام نور قم بود که روزی به دلیل عدم وجود راه مناسب و استاندارد در این دانشگاه بر اثر حادثه ای به زمین خورد و به خاطر این که دانشجویان پسر او را از زمین بلند کرده بودند به قول معروف توی ذوقش خورد و از آن روز به بعد درس راترک کرد و خانه نشین شد و الان مدتی است که هم از نظر روحی و هم جسمی در شرایط بسیار بدی به سر میبرد، در حالی که این دانشگاه دارای آسانسور نیز میباشد اما درب آن تنها با اثر انگشت اساتید باز میشود و این امکان از معلولان دریغ شده است.
وی در ادامه گفت: همچنین در سطح شهر برای معلولان امکان استفاده از تلفن همگانی وجود ندارد و تنها چند مورد در اطراف حرم تعبیه شده است که این مقدار بسیاراندک است و با پیگیریهایی که ما انجام دادیم شرکت مخابرات 2 هزار تلفن همگانی مخصوص معلولان را خریداری کرده و در انبارها حبس نموده است و الان که 2 سال از تاریخ خرید آنها میگذرد هنوز اقدام به نصب آنها نکرده است.
سالنهای ورزشی برای حضور معلولان مناسب نیستند
زاهدی اضافه کرد: حتی سالنهای ورزشی ما نیز برای استفاده از معلولان مناسب سازی نشده است برای مثال سالنهای ورزش شنا مخصوص معلولان هنوز ویلچر ضد آب برای این که معلولان با آن زیر دوش و تا پای استخر بروند وجود ندارد و چون هزینه خرید ویلچر برای افرادی که دارای مشکل جسمی ـ حرکتی هستند بالا است آنها به خاطر احتمال زنگ زدن ویلچرشان، نمیتوانند با آن وارد سالن استخر شوند و مجبور هستند خود را تا پای استخر روی زمین بکشند که اصلا صورت خوشی ندارد و باعث ناراحتی آنان میشود.
مدیر عامل انجمن معلولان نیکو تلاش استان قم در گفتوگو با خبرنگار مهر به موارد زیادی در خصوص مشکلات معلولان در سطح شهر و اماکن عمومی اشاره و تصریح کرد: این مشکلات و دهها مشکل دیگر در رفت و آمد معلولان باعث شده تا آنان از حضور در اجتماع و پیشرفت باز بمانند و در برخی موارد از تحصیل در دانشگاهها انصراف دهند.
حقوق معلولان به عنوان شهروندان جامعه باید جدی گرفته شود
وی خاطرنشان کرد: معلولان هم جزئی از جامعه هستند و مانند افراد دیگر مالیات پرداخت میکنند و همواره در صحنههای مختلف از جمله دوران انقلاب و بعد از آن نیز حضور فعال داشتهاند بنابراین باید به عنوان شهروند حقوق آنها نیز جدی گرفته شود.
مسئول مناسب سازی سازمان بهزیستی استان قم در گفتوگو با خبرنگار مهر با اشاره به وجود مشکلات فراوان در رفت و آمد معلولان در سطح معابر شهری و اماکن عمومی، بیان داشت: معلولان بخشی از جامعه هستند که باید مانند دیگر افراد حقشان ادا شود و وظیفه همه مسئولان است که در راستای احقاق حق آنان تلاش نمایند.
احمد نایین زاده در ادامه بر مناسب سازی محیطهای کاری و شهری به منظور تسهیل در رفت و آمد و حضور معلولان در جامعه تأکید کرد و بیان داشت: کمک به این قشر میتواند تنها به پرداختهای جزئی، بدون پشتوانه و کوتاه مدت منحصر نشود و بستر زندگی مناسبتر را برای آنان فراهم آورد.
وی به ماده 2 قانون جامع حمایت از معلولان اشاره کرد و گفت: این قانون اواخر سال 83 در مجلس شورای اسلامی تصویب و اوایل سال 84 ابلاغ گردید و طبق آن باید شرایطی فراهم شود تا یک معلول مانند افراد عادی بتواند به اماکن و معابر دسترسی داشته باشد.
قانون جامع حمایت از معلولان به طور کامل در کشور اجرا نمیشود
نایین زاده با تأکید بر این که باید دید مردم نسبت به معلولان عوض شود و به توانایی و استعدادهای آنان بیش از پیش بها داده شود، اظهار داشت: متأسفانه بر اساس آمار و مطالعات انجام شده تا سال قبل نه در قم و نه در کل کشور این قانون به درستی و به صورت کامل اجرا نشده و درصد اجرای آن رضایت بخش نبوده است.
مسئول مناسب سازی سازمان بهزیستی استان قم با بیان این که بحث مناسب سازی برای دسترسی معلولان به امکانات، باید در اولویت کاری دستگاههای اجرایی قرار گیرد، خاطرنشان کرد: این امر به خصوص در ساخت مکانهای جدید و یا در حال بازسازی اعم از اماکن عمومی، سازمانها و ادارت دولتی، پاساژها، هتلها و ... باید در دستور کار باشد و در همین راستا نیز جلساتی با حضور مسئولان در خصوص پیش بینی اصول مناسب سازی در طرحهای تفضیلی، مترو، منوریل و بزرگراه پیامبر اعظم(ص) برگزار شده و شهرداری نیز تعدادی از پلهای عابر پیاده در دست احداث را به پله برقی مجهز کرده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به دو مرکز اصلی و پرتردد استان قم اشاره کرد و گفت: حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران از جمله مکانهای پرتردد استان قم است که سالانه زائران زیادی که تعداد قابل توجهی از آنها را افراد سالمند، معلولان و بیماران تشکیل میدهند به این دو مکان مقدس مشرف میشوند و این مسئله لزوم اقدام مؤثرتری را در این اماکن نشان میدهد.
نایین زاده تصریح کرد: البته در این خصوص کارهایی صورت گرفته است که از جمله آن میتوان به نصب تلفنهای عمومی قابل استفاده برای معلولان ویلچری در اطراف حرم مطهر و مسجد مقدس جمکران، اقدام آستانه مقدسه به ساخت آسانسور و سطوح شیبدار و سرویسهای بهداشتی قابل استفاده برای معلولان در بخشهای مختلف و اقدام تولیت محترم مسجد مقدس جمکران به ساخت آسانسور و پله برقی در سرویسهای بهداشتی غیر همسطح اشاره کرد.
وی همچنین در خصوص اقدامات انجام گرفته برای مناسب سازی خودروی معلولان و یا تسهیل در رفت و آمد آنها با وسیله نقلیه بیان داشت: معرفی 54 مورد از معلولان جسمی ـ حرکتی شدید و نابینایان دارای خودروی شخصی با رانندگی فرد ثالث به پلیس راهور برای دریافت پلاک ویژه، پرداخت هزینه تجهیز خودروی معلولان جسمی ـ حرکتی به لوازم مناسب سازی از قبیل گیربکس اتوماتیک، گاز وترمز دستی، کلاج دستی و برقی و بالابر ولیچر تا سقف 10 میلیون ریال به 200 نفر از افراد تحت پوشش در سال جاری، نصب تابلوی پارک وسایط نقلیه معلولان در نقاط مورد نیاز شهری در نتیجه پیگیریهای به عمل آمده و تحویل 45 دستگاه خودروی مناسب سازی شده به معلولان واجد شرایط با پرداخت هزینه آن توسط معلولان از طریق تسهیلات پیش بینی شده سازمان، از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه است.
تنها 30 درصد از ساختمانها مناسب سازی شدهاند
مسئول مناسب سازی سازمان بهزیستی استان قم در بخش دیگری از سخنان خود به عدم توجه به اصول مناسب سازی در ساخت مسکن اشاره کرد و افزود: طبق مطالعات انجام شده در سال 86 و 87 تنها 30 درصد از ساختمانها در بخش مسکن مناسب سازی شدهاند و اگر تمام آیتمها در نظر گرفته میشد این آمار به کمتر از 20 درصد میرسید که خوشبختانه این روند طی یک سال گذشته بهبود یافته و کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
وی اضافه کرد: در این خصوص از محل اختصاص اعتبارات سفر رهبری به قم، بودجهای برای مناسب سازی سرویس بهداشتی و حمام محل سکونت معلولان تا سقف 7 میلیون و 500 هزار ریال برای هر نفر در نظر گرفته شده است که تا کنون 150 مورد از افراد تحت پوشش از این اعتبار بهره مند شدهاند.
نایین زاده در خصوص دیگر اقدامات صورت گرفته در زمینه مناسب سازی و آماده سازی بستر این کار در استان گفت: ارائه مشاوره و راهنمایی به کارشناسان دفاتر فنی و مهندسی دستگاههای اجرایی و دانشجویان علاقهمند به موضوع مناسب سازی، ارائه مشاوره و راهنمایی به معلولان متقاضی مناسب سازی خودرو و مسکن، پیگیری مستمر رفع برخی از نواقص در سطح دستگاههای اجرایی و اماکن عمومی و مذهبی، تهیه و توزیع 300 کتابچه و سی دی راهنمای مناسب سازی بین مسئولان دستگاههای اجرایی و اماکن عمومی و تخصیص یک میلیارد ریال اعتبار برای مناسب سازی برخی از ادارات در سال جاری، به سازمان مسکن و شهرسازی در نتیجه پیگیریهای به عمل آمده، از جمله این اقدامات است.
وی در ادامه بیان داشت: بررسی وضعیت مناسب سازی در 171 مکان عمومی و اداری استان، بررسی وضعیت مناسب سازی در 44 واحد اجرایی با ارائه راهکارهای اصلاحی، اقدام شهرداری در خصوص نصب معبر ویلچر در مبادی ورودی میدان آستانه از طرف درب ساعت، مقابل گذر خان، گلزار شیخان و همچنین بوستان شهید بنیادی و ... از دیگر اقدامات صورت گرفته در خصوص مناسب سازی و تسهیل در رفت و آمد معلولان در اماکن و سطح شهر است.
مدیر کل بهزیستی استان قم نیز در خصوص تعداد معلولان استان در گفتوگو با خبرنگار مهر بیان داشت: در استان قم تا امروز 24 هزار و 500 نفر معلول از سوی بهزیستی قم پذیرش شدهاند که بخشی از این آمار، به شرایط مهاجرپذیر بودن استان و شهر قم بر میگردد.
7 هزار معلول جسمی ـ حرکتی در استان قم
ابراهیم حاجی مظفری در این خصوص اضافه کرد: در یک تقسیم بندی بیش از پنجهزار نفر از این افراد، معلولان ذهنی میباشند که از یک طیف گسترده از خفیف تا شدید را شامل میشوند و بیش از هفت هزار نفر از معلولان استان، معلولان جسمی ـ حرکتی هستند که از قوای عقلی کافی بهرهمند میباشند اما در حرکت دچار مشکل هستند که خود به چند دسته تقسیم میشوند.
وی با اشاره به هزینههای سنگینی که با داشتن کودکان معلول بر خانوادهها تحمیل میشود، بیان داشت: به دنیا آمدن فرزندان معلول باعث میشود تا هزینه مادی سنگینی بر خانوادهها تحمیل شود و از آن مهمتر شرایط روانی و عوارض اجتماعی شدیدی در خانواده حاکم گردد و حتی آنها را از حالت خانواده فعال اجتماع خارج نماید، پس باید تا آنجا که ممکن است از تولد این نوزادان جلوگیری و در ازدواجهای فامیلی قبل از بارداری به مشاوره ژنتیک مراجعه شود و سازمان بهزیستی و رسانهها در این فرهنگ سازی، آگاه سازی و پیشگیری نقش مهمی را ایفا میکنند.
سالانه تولد 500 نوزاد معلول در قم
حاجی مظفری با بیان این که سالانه 35 تا 40 هزار کودک بیمار و یا معلول در کشور به دنیا میآید که سهم قم رقم بالایی در حدود 500 نوزاد در سال میباشد، تصریح کرد: با وجود تلاشهای زیادی از جمله جلسات مشاوره که از سوی سازمان بهزیستی صورت میگیرد جلوگیری از به دنیا آمدن این نوزادان نیازمند فرهنگ سازی در خانوادهها است که این کار از طرق مختلف باید صورت گیرد.
مدیرکل بهزیستی قم با بیان این که در استان بیش از 70 هزار سالمند زندگی میکنند، گفت: علاوه بر معلولان، سالمندان که سرمایههای اصلی خانوادهها هستند نیز به دلیل ضعف قوای جسمانی باید مورد حمایت بیشتری از سوی دیگر افراد جامعه و مسئولان قرار گیرند.
حمایت از معلولان علاوه بر تکلیف انسانی، یک وظیفه و تعهد اجتماعی است که در چارچوب قوانین بشری و اجتماعی میگنجد و توجهی هر چند کوچک در خصوص این موضوع، میتواند علاوه بر انجام تکلیف، پلی به دنیای پر رنج معلولان بزند و باری از مشکلات بر روی دوش آنان بردارد.
مناسب سازی محیط و تسهیل در رفت و آمد معلولان شاید کمترین کاری باشد که مسئولان و سایر مردم باید نسبت به آن اهتمام داشته باشند تا معلولان هم، مانند افراد عادی بتوانند به راحتی در همه جا آمد و شد کنند و به پیشرفتهای علمی، اقتصادی و ... برسند و این خود در شکوفایی استعدادها، آرامش روانی افراد جامعه و رشد همه جانبه کشور مؤثر خواهد بود.
---------------------------
گزارش: الهام رحیمی
عکس: مهدی دهقان
نظر شما