به گزارش خبرنگار مهر، امیر جعفری از معدود بازیگرانی است که حضورش در سینما، تلویزیون و تئاتر به واسطه چهره‌اش نیست. او که عمده فعالیت‌هایش به تئاتر محدود می‌شود در اولین تجربه کارگردانی تئاتر داریوش مهرجویی با عنوان "درس" نقش سنگینی را بازی می‌کند. نمایشی که بیشترین بار انتقال پیام را بر عهده جعفری گذاشته است.
گفتگوی اختصاصی ما با او در تماشاخانه ایرانشهر سالن سمندریان و صحنه نمایش "درس" درست یک ساعت قبل از اجرا، انجام شد. قرار بود در این گپ و گفت، امیر جعفری بیشتر درباره مهرجویی و تجربه کار کردن با او حرف بزند اما از آنجایی که روند ورود بازیگران به سینما همچنان مبتنی بر "مانکن‌ها"ست، با او از همه چیز هنر صحبت کردیم.
*خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر: سر نمایش مهرجویی پیر شدید.
-امیر جعفری- بازیگر: بله، خیلی.
*چرا قبول کردید؟
-نمیدانستم پیر می‌شوم. فشار در این کار روی من خیلی زیاد است. دیروز یک لحظه فشارم افتاد و احساس کردم الان است که سکته کنم.
*برای نمایش "درس" زیاد از خودتان مایه می‌گذارید یا داریوش مهرجویی این را از شما خواسته است؟
-من کاری که دوست داشته باشم برایش کم فروشی نمی‌کنم.
*اصلا چطور شد با مهرجویی همکاری کردید؟
-ایشان من را خواستند.
*شما چرا قبول کردید؟
-مگر می شود بازیگری پیشنهاد همکاری با داریوش مهرجویی را قبول نکند.
*منظورم این است که فقط به خاطر اسم مهرجویی بازی در "درس" را قبول کردید؟
-متن را که 10 سال پیش قرار بود کار کنیم. من کاری به اسم "دل سگ" داشتم که سال 78 یا 79 آقای مهرجویی دید. قرار بود بعد از اجرای آن کار "آوازه خوان تاس" و "درس" را همزمان با هم کار کنم. اما نشد. بعد از 10 سال هم این اتفاق افتاد و این افتخار نصیب ما شد.
*نمایش "درس" چقدر ماحصل خلاقیت داریوش مهرجویی است؟
-در متن که دست برده نشده است. فقط جاهایی که نادر سلیمانی( مستخدم) وارد شده زیاد شده است. دیالوگ ها عوض نشده است. جز کشورهایی که از زبان آنها در نمایشنامه حرف زده می شود. سعی کردیم به کشورهایی اشاره کنیم که گوش تماشاچی به شنیدن نامشان عادت کرده است. ضمن اینکه اجرا به اجرا کامل و کامل‌تر شدیم.
*شما در این نمایش صاحب لحن هستید یا تقلید صدا می‌کنید؟
-تقلید صدا به نظرم جز هنر محسوب نمی‌شود و نمی‌دانم تقلید صدا اصلا یعنی چه. لحن که حسابش با تقلید صدا جداست و فرق می‌کند. این شخصیت ممکن است لحنش در موقعیت‌های مختلف تغییر کند. پروفسور شخصیت ثابتی ندارد و آدم نرمالی نیست. بعد هم در تئاتر وقتی مثل من روی کاری چند ماه تمرین می‌کنی به یک نتایجی خودت می‌رسی. اما فکر کنم در تئاتر بیشترینش در اجرا اتفاق می‌افتاد و هر اجرایی نسبت به اجرای قبلش متفاوت است. اجراهای جشنواره که کاملا ناپخته است. اما فکر کنم اجراهای اولیه پختگی اجراهای قبلی را ندارد و از طرفی هم ممکن است در اجراهای پایانی گروه خسته باشند و نتوانند تجربیاتشان را خوب منتقل کنند.
*شما که در اولین تجربه کارگردانی تئاترمهرجویی با او همکاری کردید فکر می‌کنید انرژی این کار را دارد؟
-من اصلا فکر نمی‌کنم از آقای مرجویی سن و سالی گذشت است. خیلی وقت‌ها ما خسته بودیم اما او می‌گفت کار را ادامه دهیم. به نظر من هر بازیگری باید این سعادت را داشته باشد که یک بار با آقای مهرجویی همکاری کند. این تجربه‌ای است که دیگر به دست نمی‌آید.
*با طناز طباطبایی مشکلی نداشتید؟ به هر حال او تجربه بازی در تئاتر را نداشت.
-به هر حال دانشجوی تئاتر است و در دانشگاه کار کرده است. کاملا خام نبود. وقتی کار می‌کرد فکر نمی‌کردم اولین تئاتری است که بازی کرده است.
*شما در بازی به طباطبایی کمک نکردید؟
-من اگر هنر می‌کردم گلیم خودم را از آب بیرون می‌کشیدم.
*ظاهرا سر این کار خیلی بهتان فشار آمده است.
-در طول این مدتی که تئاتر کار کردم بعد از "دل سگ" سخت‌ترین نمایشی بوده که بازی کردم.
*از آن نمایش‌هایی که آرزو می‌کنید هر چه زودتر تمام شود؟
-نه اصلا آرزو نمی‌کنم تمام شود چون سختی تئاتر واقعا لذت بخش است.
*به نظر شما نمایش "درس" سیاسی است؟
-این کاراصلا سیاسی نیست.
*پس چرا بعضی‌ها معتقدند رگه‌های طنز سیاسی در این نمایش وجود دارد؟
-مردم ما سیاست زده هستند و همه چیز را سیاسی می‌بینند. ما اگر پایمان را چپ یا راست بگذاریم می‌گویند این متعلق به فلان جناح سیاسی است. کار ما اصلا سیاسی نیست اما برداشت عده‌ای این گونه است و زیبایی هنر هم در این است که هر کسی از ظن خود شد یار من. به نظر من کار کاملا اجتماعی و فرهنگی است.
*اصلا چه عیبی دارد این کار را سیاسی تلقی کنیم؟
- به شخصه از سیاست خوشم نمی‌آید. فیلم‌های سیاسی هم دوست ندارم. فکر می‌کنم اگر سیاست مدارها نباید در کار هنر دخالت کنند، هنرمند هم نباید در کارهای سیاسی دخالت کند. آنها کار خودشان را انجام بدهند ما هم کار خودمان را. من دوست ندارم سیاستمدارها در مورد تئاتر نظر بدهند و من هم در مورد فعالیت های سیاسی نظر نمی‌دهم.
*اما همه در مورد هنر و هنرمند نظر می‌دهند.
-همه این ها مربوط به مملکت ما می‌شود. همه مردم ما از بچگی به بازیگری علاقه داشتند و فکر می‌کردند چون در مدرسه‌شان تئاتر کار می‌کنند باید بازیگر شوند. یا اگر چند بار در کاری دستیار کارگردان بودند فکر می‌کنند که باید کارگردان شوند. یا کسی که در مدرسه انشای خوب می‌نوشته فکر می‌کند باید نویسنده شود. همه چیزمان به هم می‌آید دیگر. ما اصولا در مورد همه مسائل نظر می‌دهیم و فکر می‌کنیم متخصصیم. مثلا طرف سرش درد می‌گیرد برایش دارو تجویز می‌کنند. اصلا نمی‌فهمم این هایی که بازی می‌کنند و هم می‌نویسند و هم بازیگردانی می‌کنند چطور می‌توانند این کارها را انجا دهند و انجام همه این کارها با هم یعنی چه؟ از این شاخه به آن شاخه پردیدن چه معنی می‌تواند داشته باشد.
*شما معتقدید هنرمند باید به یک وجهی از هنر بپردازد؟
- اصلا زیبایی هنر به همین است. یک نقاش خوب چه لزومی دارد کارهای دیگری بکند. چه لزومی دارد یک بازیگر خوب نمایشگاه عکس بزند و درمورد سیاست هم نظر بدهد. خوب کار خودت را درست انجام بده. اگر قرار باشد من بازیگر کار دیگری انجام بدهد معنی‌اش این است که در این کار به سقف رسیده‌ام و حالا می‌خواهم کار دیگری را تجربه کنم. شما یک دکتر به من نشان بده که متخصص ارتوپد است و جراحی قلب هم بکند. ما همیشه فکر می‌کنیم خیلی می‌دانیم.
*یعنی اگر برای شما پیش بیاید که تئاتری را کارگردانی کنید این کار را انجام نمی‌دهید؟
-خیلی برایم پیش آمده که این کار را در تلویزیون و تئار انجام بدهم اما نکردم. این نظر من است. همسر من در تئاتر هم می‌نویسد، مه بازی می‌کند و هم کارگردانی اما هیچ وقت به او نمی‌گویم چرا این کار را می‌کنی. زمانی که در گروه تئاترمان نقشی نداشتم هیچ وقت دوست نداشتم اسمم به عنوان دستیار کارگردان بیاید و همیشه می‌گفتم نام من باید به عنوان بازیگر در بروشور نوشته شود. آنهایی که می‌توانند این کار را به خوبی انجام دهند دمشان گرم.
*اما نمونه‌های موفقی هم داریم که همه این کارها را با هم می‌کنند و هیچ لطمه‌ای هم نمی‌بینند.
- بله مثلا اصغر فرهادی بازیگر بسیار قدری در تئاتر بود. آن آدم نابغه است که هم کارگردانی می‌کند و هم می‌نویسد. من با این آدم‌ها کاری ندارم. طرف صحبت من آنهایی هستند که علم و دانش بازیگری‌شان کم است و فکر می‌کنند می‌توانند عرصه‌های دیگر را هم تجربه کنند.
*شما در کار داریوش مهرجویی اجازه نظر دادن هم دارید؟
ـما آزادانه نظرمان را می‌گفتیم و او هر وقت احساس می‌کرد نظر ما در مورد کار مفید است می‌پذیرفت.
*تفاوت مهرجویی در سینما و تئاتر چیست؟ البته شما در سینما با او همکاری نداشتید.
-فکر می‌کنم مهرجویی هم یکی از نوابغ است. اینکه بعد از بیست سال هامون را با عطش نگاه می‌کنید نشانه این است که او یک نابغه است. مهرجویی فیلسوف سینماست و می‌داند چه کار می‌کند. متن‌های ترجمه شده او را باید چندین بار بخوانی تا متوجه شوی. "درس" از آن کارهایی می‌شود که بیست سال بعد ارزش آن را متوجه می‌شوند. مثل "هامون" که بیست بعد متوجه شدند چه اثری بوده و تئاتر "هامون بازان" را کار کردند. فکر کنم بیست سال بعد هم فیلمی با عنوان "درس بازان" ساخته شود.
*خیلی‌ها می‌گویند "درس" تجربه موفقی از مهرجویی در تئاتر نیست.
-هنرمندان ما فکر می‌کنند اگر مخالف مساله‌ای باشند مورد توجه قرار می‌گیرند. مثلا طرف فکر می‌کند اگر بگوید از فیلم فرهادی خوشش نیامده است همه می‌گویند چه آدم روشنفکری است. ما از این دست مخالف‌های الکی زیاد داریم. دوست دارد با مهرجویی مخالفت کند تا خودش را مطرح کند. من انقدر شهامت دارم که اگر کار بدی کنم بگویم بد است. اگر هم کار خوبی انجام داده باشم سرم را بالا می‌گیرم و می گویم این کار خوب است.
*شما فکر می‌کنید مهرجویی در این سال‌ها همچنان مثل گذشته است؟ هنرمندان ما بعد از یک دوره کار و فعالیت معمولا از نفس می‌افتند.
-آقای مهرجویی "مهمان مامان" را در چند سالگی ساخت؟
*منظورم داریوش مهرجویی نیست. در مورد کارگردان‌های دیگر این مساله بیشتر صدق می‌کند.
-من تا به حال با کارگردانانی که کار کردم اینطور نبوده‌اند. مثلا سیروس مقدم هر سال حرفی برای گفتن دارد. یا حسن فتحی. در مورد بازیگرها هم منهای آنهایی که اسمشان بازیگر است، علی نصیریان، جمشید هاشم پور و عزت الله انتظامی هنوز بازیگرند. فرهاد اصلانی تازه دارد در این عرصه شکوفا می‌شود و فوق العاده است. محسن تنابنده و احمد مهرانفر. خیلی از کسانی که در تئاتر فعالیت می‌کنند قابلیت‌های زیادی دارند.
---------------
گفتگو:الهام نداف
نظر شما