کارشناسان در گفتگو با مهر: تطبیق نشانه‌های ظهور با مصادیق کار هرکس نیست

مسئله ظهور موضوعی بسیار حساس است/ مردم هوشیار باشند

حجت الاسلام علیرضا اعرافی رئیس جامعةالمصطفی اظهار داشت: یکی از مخرب ترین امور نسبت به عقاید و مسائل صحیح تحریف و استفاده ناصحیح از آنها است.

وی افزود: در قصه عاشورا حماسه با عظمت به این بزرگی وقتی تحریف می شود فاقد اثر و ارزش می شود. قصه انتظار نیز از این مقوله ها است، قصه ای است که از طرفی مبرهن، مستند و واضح است و سابقه تاریخی در ادیان و مکاتب گوناگون داشته و در اندیشه شیعی انتظار از یک برجستگی خاص برخوردار است و به عنوان یک رکن تلقی می شود.

اعرافی با اشاره به اینکه این عظمت، شکوه و ابعاد در طول تاریخ مورد سوء استفاده قرار گرفته است و گاهی با برداشتهای سطحی و پیش بینی های ناصحیح همراه شده است، گفت: انتظار موضوع مهمی است که علاوه بر توجه به ابعاد اصلی آن باید به آسیبهای آن نیز توجه شود.

رئیس جامعةالمصطفی اظهار داشت: خوشبختانه در رایات معتبر به مسئله ظهور و انتظار اشاره و گفته شده است که اگر کسانی وعده ظهور می دهند، زمان را تعیین می کنند و ادعاهای ناصحیح می کنند آن را تکذیب کنید . این فرآیند در طول تاریخ به کرات مشاهده شده است.

حجت الاسلام اعرافی گفت: باید نسبت به پدیده ای با این اهمیت حساس باشیم، نسبت به ظهور، علائم ظهور، مدعیان رؤیت و ارتباط با حضرت حساس باشیم. این موارد محورهایی است که باید با حساسیتهای کامل مدنظر قرار گرفته شوند و با مستندات دقیق هر قول و نظری در این رابطه ارزیابی شود.

وی گفت: وقتی وعده های بیجا داده و علائم ناروا مطرح شود و نسل جوان مشاهده می‌کند که این وعده ها محقق نشده نسبت به تمام عقاید و ارکان دینی تردید می کند. در حقیقت وقتی در رابطه با فلان سال و فلان علامت ظهور صحبت می شود و زمانی که تحقق نمی یابد نسل جوان نسبت به مسئله انتظار تردید خواهد کرد و به کل عقاید دینی ضربه می زند.

وی تأکید کرد که جوانان و مردم باید بدانند که به سادگی این ادعاها را باور نکنند.

تعیین زمان ظهور از عهده ماخارج است/ اطلاعات غلط عامل بی‌اعتمادی است

حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری رئیس مرکز پاسخگویی به شبهات دینی و عضو شورای علمی پژوهشکده اعجاز قرآن در رابطه با ضرورت استفاده از منابع معتبر برای تبیین مباحثی چون ظهور و انتظار گفت: برای هر کار علمی و پژوهشی باید از منابع معتبر استفاده کرد، اعتبار هر تحقیق و پژوهشی به منابعی است که محقق از آن استفاده می کنند، اگر منابع خدشه دار باشد و یا از اعتبار لازم برخوردار نباشند به طور طبیعی تحقیق و پژوهش یا به نتیجه نمی رسد یا نتیجه غلط به دنبال دارد.

وی افزود: ضرورت توجه به منابع معتبر در موضوعاتی مثل ظهور و انتظار از اهمیت بیشتری برخوردار است. در اصل مسئله انتظار روایتهای فراوانی داریم یکی از از نشانه های شیعه بودن انتظار فرج است و حتی فرد منتظر با شهید در راه خدا مقایسه شده است.

حجت الاسلام سادات منصوری با تأکید بر اینکه دانستن زمان و تاریخ ظهور حضرت از عهده ما خارج است استدلال کرد: هیچ منبعی وجود ندارد که براساس آن بگوییم ظهور حضرت نزدیک است یا در چه تاریخی تحقق می یابد. منابع ما یا عقلی است و یا نقلی، در هیچکدام از روایات ما تاریخ مشخصی را برای ظهور حضرت بیان نشده است. این مسئله بحث عقلی نیست که از عقل کمک بگیریم و بگوییم که با استدلال عقلی می توان تاریخ ظهور حضرت را تعیین کرد. راه کشف شهود نیز در این رابطه هیچ سند و اعتبار علمی و پژوهشی ندارد. در کنار اینها کلیاتی قرار می گیرد که در روایات ما آمده است.

وی یادآور شد: در روایات آمده است کسانی که تاریخ تعیین می کنند را تکذیب کنید، چرا که این افراد از کذابین هستند. کلیات و شواهدی برای ظهور حضرت بیان شده است که برخی از آنها نشانه های خاص تاریخی و حوادث طبیعی که حتی این موارد نیز در برخی موضوعات با یکدیگر تعارض دارند. هیچکدام از روایاتی که به عنوان علائم ظهور مطرح شده روایات متواتر نیست و همه آنها خبر واحد هستند و باید در حد خبر واحد به آنها اعتماد کرد.

عضو شورای علمی پژوهشکده اعجاز قرآن گفت: مجموعه این روایتها نشان می دهد که در نزدیکی ظهور حوادث خاص تاریخی و طبیعی شکل می گیرد اما تطبیق شخصیتهایی که در برخی روایات آمده با شخصیتهای معاصر کار درستی نیست. برخی حوادث نیز ممکن است با حوادث بسیاری در طول تاریخ قابل تطبیق باشد. نمی توان با نگاه کردن به این حوادث ظهور حضرت را پیش بینی کرد.

وی اضافه کرد: همه شیعیان انتظار ظهور حضرت را در سریع ترین زمان ممکن می کشند اما تلفیق حوادث روز با معلومات ناقص خود نمی تواند علتی برای پیش بینی ظهور حضرت باشد. در طول تاریخ افراد بسیاری بودند که از راه مکاشفه تاریخ تعیین می کردند که تماما بی پایه بوده است. تکلیف و وظیفه ما انتظار یک حکومت مصلح و عادل است و باید سعی کنیم زمینه ساز این حکومت باشیم که این امر با دینداری حقیقی، دعوت به اسلام، امر به معروف و نهی از  امکانپذیر است.

سادات منصوری گفت: این ارائه اطلاعات نادرست به مثابه وعده غذا به یک انسان گرسنه است که پس از ارائه چند وعده اعتماد خود را به کسی که وعده های نادرست می دهد از دست می دهد. در عصری که سرعت انتقال اطلاعات به اوج خود رسیده ارائه اطلاعات نادرست از سوی افرادی با سطح ایمانهای مختلفی دریافت می شود و ممکن است نتایج زیانباری به دنبال داشته باشد.

وی با اشاره به ای که کار فرهنگی باید با کار فرهنگی پاسخ داده شود گفت: با برخورد انتظامی افرادی که در این راستا خودسرانه اقدام می کنند موافق نیستم.

تعیین زمان ظهور عملی ممنوع است/ تطبیق نشانه‌ها با مصادیق کار هرکس نیست

آیت الله دکتر مهدی هادوی تهرانی رئیس مؤسسه رواق حکمت در رابطه با ضرورت استفاده از منابع معتبر برای تبیین مباحثی چون انتظار و ظهور اظهار داشت: نکته نخستی که باید در این رابطه مورد توجه قرار گیرد این است که مسئله ظهور جزء مسائل پیچیده عقیدتی و فکری محسوب می شود باور به اینکه انسانی در یک زمانی متولد شده، توسط خداوند تبارک و تعالی صیانت می شود تا در زمانی بتواند حکومت جهانی تشکیل دهد، جزء مسائل غامض عقیدتی است که نیاز به فهم موضوع و فهم درست این مسئله دارد.

وی افزود: عقیده شیعه در این زمینه که عقیده صحیح است، باید به مدارک معتبر و مطالب قابل قبول از منظر اعتقادی در منابع شیعه مستند باشد که با این مستندات می توان چنین اعتقادی را به وجود آورد و مستحکم کرد.

آیت الله هادوی تهرانی گفت: اصل این اعتقاد که امام زمان(عج) فرزند امام عسکری(ع) در ورای پرده مخفی بوده، آخر الزمان ظهور خواهند کرد و جهان را پر از عدل و داد می کنند از نظر مباحث اعتقادی شیعه جزء مسلمات است. در رابطه با نشانه های ظهور حضرت، روایاتی وارد شده که برخی به لحاظ سندی معتبر نیستند و از روایات معتبر نیز برخی به لحاظ مفهوم و مدلول روشن نیستند و یک سری مفاهیم در آنها ذکر شده که مقصود دقیق آنها برای افراد قابل درک نیست.

رئیس مؤسسه رواق حکمت یادآور شد: تطبیق این مفاهیم مبهم بر مصادیق امروزی که احیانا رخ می دهد، زمینه تردید را فراهم می کند تا مردم نسبت به مسئله ظهور که جزء محکمات عقیدتی ما است دچار بحران شوند.

وی با اشاره به اینکه یک بخش از معتقدات ما در حوزه ظهور جزء محکمات و مسلمات است گفت: بخش دیگر آن به روایاتی مربوط می شود که آثار و نشانه هایی را بیان کرده، اما تطبیق آثار و نشانه ها بر مصادیق کاری نیست که هرکس بتواند انجام دهد و در بسیاری از موارد کسانی که در طول تاریخ این اقدام را انجام داده اشتباه کرده و اغراض آنها سیاسی بوده است. این مسئله به زمان ما اختصاص ندارد و درگذشته نیز چون در دوران صفویه چنین موارد مشابهی با اهداف و اغراض سیاسی بوده است.

آیت الله هادوی تهرانی تأکید کرد: در معتقدات شیعه این نکته بیان شده که زمان ظهور بر هیچ کس معلوم نیست، حتی امام زمان هم نمی دانند که چه زمانی مأموریت پیدا می کنند برای تشکیل حکومت جهانی از غیبت خارج شوند.

وی تصریح کرد: توقیت و معین کردن زمان عملی ممنوع است. این که کسی برای ظهور وقت مشخص کند و بگوید که فلان زمان ، بعد از فلان حادثه تا فلان تاریخ ظهور صورت می گیرد، خلاف مسلمات اعتقادی ما در مباحث مربوط به ظهور است. حتی خود ائمه و امام زمان هم چنین کاری نکرده اند.

دکتر مهدی هادوی تهرانی اظهار داشت: واقعیت این است که آنچه امروز با آن رو به رو هستیم توسعه برخی خرافات در حوزه ظهور مثل بقیه زمینه های اعتقادی است و هدف کسانی که این خرافه ها را توسعه می دهند بخشی تضعیف اعتقادات اصلی مردم است ، وقتی بطلان این خرافه ها آشکار شد مردم نسبت به اصل معتقدات که نسبت به محکمات و مسلمات است تردید پیدا کنند.

آیت الله هادوی تهرانی گفت: مردم باید نسبت به این مسائل توجه داشته باشند. اعتقادات صحیح اسلامی را باید از منابع صحیح اسلامی و از دانشمندان معتبر اسلامی جستجو کرد و نباید در این مسائل به هر منبعی رجوع کرد. توجه به این نکته بسیار مهم است که اعتقاد به اصل ظهور حضرت جز محکمات و مسلمات اعتقادی ما است که ادله فراوانی بر آن وجود دارد و جای هیچ گونه شک و تردیدی در آن نیست.

وی در رابطه با رویکردی که مقامات باید در مقابله با افرادی که در مباحث مربوط به ظهور خودسرانه اقدام کرده و خرافات را ترویج می کنند داشته باشند، گفت: کسانی که چنین کارهایی انجام می دهند اگر از تبعات کار خود مطلع نیستند و از سر حسن نیت چنین کاری انجام می دهند باید هدایت شوند، اما اگر افراد با اغراض سوء دست به چنین اقدماتی می زنند باید با آنها برخورد شوند. امنیت اعتقادی مردم باید  در جامعه اسلامی حفظ شود و با کسانی که امنیت اعتقادی مردم را برهم می زنند برخورد شود.

حقایقی پیرامون شرایط اظهارنظر درباره ظهور/ مردم هوشیار هستند

دکتر حسین قشقایی رئیس پژوهشکده باقرالعلوم درباره ضرورت استفاده از منابع معتبر برای تبیین مباحثی چون انتظار گفت: برخی مباحث حالت تعقلی دارند و با خرد انسانی می توان به آنها دست یافت. عقل ابزاری که در غرب مطرح است تنها در محدوده هایی کارآمدی دارد اما برخی امور این طوری نیستند. پیش بینی های آینده که منشأ مادی ندارد با خرد انسانی قابل دستیابی نیست.

وی افزود: باید کسانی که قدرتی ماورای امور مادی دارند و از سرچشمه های وحی، علم آنها سیراب می شود نسبت به آینده نظر بدهند.

دکتر قشقایی گفت: پیش بینی هایی که در آینده تحقق می یابد چون قیامت و ظهور، باید توسط کسانی بیان شود که دانش آنها از منبع الهی سرچشمه می گیرد . شیعه معتقد است پس از پیامبر، معصومین علمشان از پیامبر سرچشمه گرفته، آنها هم به این دانش دسترسی دارند. دستیابی به آنچه ائمه گفته اند از طرق خاصی امکان پذیر است. این منابع در شیعه مشخص شده ، از طریق افراد خاصی نوشته شده و به دست ما رسیده است اگر این منابع اعتبارشان ثابت شده باشد برای ما سندیت دارد.

رئیس پژوهشکده باقرالعلوم یادآور شد: منابع روایی و حدیثی ما مشخص است. آنهایی را که فقها و علمای ما در این موارد دانش درخور دارند برای ما حجیت دارد. استنباط این مباحث چون اصول فقهی نیاز به اجتهاد خاص خود را دارد. استنباط یک حکم فقهی از منابع اصلی حدیثی نیازمند توان اجتهاد فقهی است. این مورد نیز نیازمند اجتهاد کلامی مهدوی است تا بتواند مسئله و موضوعی را به منابع معتبری که در این زمینه وجود دارد نسبت بدهد. هرکسی این توان را ندارد که با اشراف از علوم اسلامی به تمام روایات در باب ظهور و پیش بینی آینده مراجعه کرده، اظهار نظر کند و حکم قطعی بدهد.

وی با اشاره به تأثیرات ارائه اطلاعات نادرست در زمینه ظهور گفـت : به طور طبیعی اگر چند روایت مختلف درباره یک مسئله ذکر شود و اتفاقی رخ ندهد، اعتقاد مردم سست می شود، اما خوشبختانه مردم این روزها به این سطح از هوشیاری رسیده اند که بدانند هر مسئله ای که مطرح می شود منشأ معتبری ندارد.

دکتر قشقایی تأکید کرد: این حیطه های فرهنگی را باید با کار فرهنگی پاسخ داد. اگر امنیت اخلاقی جامعه تحت پوشش قرار گیرد مسئولان می توانند در این زمینه اقدام کنند. اگر حوزه های علمیه که نقش عمده ای در حراست از فرهنگ جامعه دارند به وظیفه خود عمل نکنند، باز هم نمی توان  استدلال کرد که حوزه های امنیتی کشور که وظیفه ای در این رابطه ندارند وارد عمل شوند.