به گزارش خبرنگار مهر در قم، روزها و هفتهها است که عبور از خیابان ارم که محل عمده کتابفروشیهای قم است فکر مرا مشغول کرده اینجا مملو از کتابفروشی است و من گاهی با اندکی تأمل عنوان برخی ازکتابهای درون این کتابفروشیها را از پشت ویترین مرور میکنم.
برخی از این کتابها با گذشت روزها و هفتهها و شاید سالها هنوز بر جای خود استوار هستند برخی از مواقع که نیم نگاهی به درون کتاب فروشی میاندازم کسی جز فروشنده داخل کتابفروشی نیست ولی چند قدم آن طرفتر کتابفروشی که کتاب درسی عرضه میکند وقت سر خاراندن ندارد با خود میاندیشم براستی چرا برخی از این کتابها که عناوین برخی از آنان بسیار جالب و شاید مطالعه آن برای کاهش دغدغههای زندگیمان مفید باشد بدون مخاطب هستند و اینگونه در کتابفروشها خاک میخورند؟ دغدغه ذهنیام مرا وامیدارد تا با تعدادی از فروشندگان کتاب و همچنین مسئولانی که در این زمینه فعالیت دارند گفتگو کنم.
یکی از فروشندگان کتاب در خیابان ارم قم درگفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: حذف یارانه کاغذ موجب افزایش قیمت کتاب شده است و همین امر باعث عدم استقبال از خرید کتاب و کسادی بازار است.
وی با بیان اینکه فروش کتاب ما در بیشتر روزها بسیار پائین است ادامه داد: قم در زمینه تولید کتاب در کشور رتبه برتر دارد و بنابراین نباید فروش کتاب کتابفروشیهای آن در روز تنها ۱۰ هزار تومان باشد.
این فروشنده که خواست نامش در این مصاحبه ذکر نشود با بیان اینکه استقبال از کتاب در قم در حد مطلوب نیست ادامه داد: با توجه به تولید کتابهای مذهبی حتی استقبال از این کتابها نیز در قم در حد مطلوب نمیباشد.
وی ادامه داد: اقلام سبد فرهنگی مردم در آخرین مرحله نیازسنجیهای آنان قرار دارد و آنها پس از خرید همه ملزومات خود اگر پولی باقی ماند آن را صرف رفع کردن نیازهای فرهنگی خود و بخصوص خرید کتاب میکنند.
این فروشنده کتاب با گلهمندی از عدم اطلاع رسانی درباره کتابهای تازه منتشر شده ادامه داد: عدم اطلاع کافی مردم از کتابهای منتشر شده نیز یکی از دلایلی است که موجب شده تا مخاطبان نتوانند به کتاب مورد نظر خود دسترسی داشته باشند.
وی تأکید کرد: باید نهاد و یا سازمانی مانند صدا و سیما همانطور که برای فروش محصولات مختلف تبلیغ میکند برای معرفی کتابهای جدید نیز برنامههای مختلفی داشته و اطلاع رسانی کند تا مردم بتوانند با اطلاع کافی کتاب مورد نظر خود را تهیه کنند.
گرانی کتاب عاملی در کاهش خرید و مطالعه
یکی دیگر از فروشندگان کتاب در گفتگو با مهر با بیان اینکه گرانی کتاب عاملی در کاهش خرید و مطالعه کتاب است عنوان کرد: یکی دیگر از دلالیل نیز این است که در استان قم بیشتر کتابهای مذهبی منتشر میشود و کتابهای علمی و همچنین کتابهایی که مورد نیاز عموم باشد کمتر است.
وی ادامه داد: نه تنها فروش کتاب در برخی از روزها بسیار کم است بلکه در برخی مواقع حتی کتابی فروخته هم نمیشود.
استقبال از کتابهای قم در شهرهای دیگر
آقای کریمی یکی دیگر از فروشندگان کتاب در گفتگو با مهر اظهار داشت: استقبال از کتابهایی که در قم منتشر میشود در شهرهای دیگر بیشتر است و ما سفارشهای خوبی از سایر شهرها برای خرید کتاب داریم.
وی نیز با اذعان براینکه کتاب و کتاب خوانی در استان قم در حد مطلوب نیست بیان کرد: با توجه به اینکه ما در نمایشگاههای استانی سایر شهرها نیز شرکت میکنیم آمار فروش و استقبال از کتابها حاکی از آن است که نمایشگاه کتاب استان قم نیز چندان که باید مورد استقبال عموم مردم قم قرار نمیگیرد.
این فروشنده کتاب ادامه داد: بیشتر افرادی که در قم به خرید کتاب اقدام میکنند از طلاب و دانشجویان هستند و این نکته نشان دهنده عدم توجه عموم مردم به کتاب است.
کتاب در بین عموم مردم مرده است
در این بین برای اینکه در زمینه تیراژ کتابها نیز اطلاعی داشته باشم به یکی از چاپخانهها مراجعه کردم آقای برقعی یک از چاپخانه داران قم است که به گفته وی خاندانش سالهاست که در زمینه تولید، نشر و توزیع کتاب فعالیت دارند وی که از عدم توجه عموم مردم به کتاب و کتابخوانی بسیار گلهمند است اظهار داشت: کتاب در بین مردم مرده است.
وی ادامه داد: زمانی در چاپخانه من کتابهایی به تیراژ ۱۰ هزار نسخه چاپ میشد اما الان متأسفم که باید بگویم تیراژ برخی از کتابها به ۵۰۰ و یا هزار نسخه رسیده است.
برقعی ادامه داد: برخی از افرادی که هنوز در زمینه کتاب فعالیت میکنند یا برای علاقهای است که به این امر دارند و یا اینکه برای حفظ پایگاه وشان اجتماعی خود مجبور هستند که این حرفه را ادامه دهند.
این چاپخانهدار که سالهاست در حوزه کتاب فعالیت میکند ادامه داد: گرانی کتاب و عدم توجه برخی از افراد به این حوزه باعث عدم استقبال عموم شده است.
بعد از شنیدن دغدغه این افراد به سراغ مسئولینی که در زمینه کتاب فعالیت دارند رفتم تا نظر آنها را در این باره جویا شوم
سرانه مطالعه هر ایرانی ۷۶ دقیقه در روز !؟؟
رئیس نهاد کتابخانههای عمومی قم با اشاره به آمار بسیاربالایی در زمینه سرانه مطالعه کتاب برای هر ایرانی مرا شگفت زده کرد!
علی فریدونی در گفتگو با خبرنگار مهر در قم با بیان اینکه طبق پژوهشهای نهاد کتابخانههای عمومی کشور در سال ۸۸ سرانه مطالعه کتاب برای هر ایرانی ۷۶ دقیقه در روز است گفت: در این پژوهش مطالعه قرآن و ادعیه، مطالعه در فضای مجازی، مطالعه روزنامه و نشریات نیز در نظر گرفته شده است.
یک میلیون و ۹۵ هزار و ۵۶۲ کتاب به امانت رفته است
فریدونی با اشاره به اینکه ۵۵ کتابخانه عمومی در قم زیر نظر این نهاد فعالیت میکنند بیان کرد: در سال گذشته ۱ میلیون و ۹۵ هزار و ۵۶۲ کتاب از کتابخانههای عمومی قم امانت گرفته شده است.
وی با بیان اینکه نهاد کتابخانههای استان از تعداد کتابهای به امانت گرفته در قم ابراز رضایت دارد گفت: اما با توجه به جایگاه استان قم در زمینه تولید کتاب در کشور این آمار باید بیشتر از اینها باشد.
رئیس نهاد کتابخانههای عمومی استان قم در ادامه با اشاره به اینکه با توجه به جایگاه قم مطالعه کتاب در بین عموم مردم در حد انتظار نیست اظهار داشت: یکی از دلالیل عدم استقبال عموم مردم این است که با توجه به تولید کتابهای دینی و مذهبی نیاز عمومی تحت الشعاع قرار گرفته است.
وی با تاکید براینکه رتبه برتر قم در تولید کتاب دینی برای این استان یک افتخار است اظهار داشت: اما در این بین نباید از نیاز عموم به کتابهای مختلف غافل شد.
وی درباره اینکه کتابخانههای قم بیشتر به عنوان یک قرائتخانه است اظهار داشت: نگاه قرائتخانهای به کتابخانه به شکل نسبی قابل قبول است اما در سالهای اخیر این نگاه در حال تغییر است.
فریدونی با اشاره به اینکه یکی از دلایل این امر عدم اطلاع مخاطبان از کتابهای موجود در کتابخانه است اظهار داشت: چنانچه در این زمینه اطلاع رسانی کافی صورت گیرد و همچنین تنوع کتابها افزایش پیدا کند قطعا تقاضا برای استفاده از کتب غیر درسی در کتابخانهها افزایش پیدا میکند.
لیلا محمدی یکی از دانش آموزانی است که از مهرماه سال گذشته برای خواندن درس برای شرکت در کنکور به کتابخانه میرود.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره کتابهای به امانت گرفته از کتابخانه گفت: من تاکنون از کتابخانه کتاب غیر درسی به امانت نگرفتهام.
علاقه به خواندن کتاب غیر درسی ندارم
وی ادامه داد: من اطلاعات کافی از کتابهای غیر درسی ندارم و از سویی دیگر فکر میکنم علاقه به خواندن کتابهای غیر درسی ندارم.
مونا رحمانی نیز یکی دیگر از افرادی است که از فضای کتابخانه تنها به عنوان قرائتخانه استفاده میکند. وی در گفتگو با مهراظهار داشت: من از فضای کتابخانه تنها برای ایام امتحانات استفاده میکنم و تاکنون نیز کتابی به امانت نگرفتهام.
وی ادامه داد: سکوت حاکم بر فضای کتابخانه و دیدن افرادی که همه در حال مطالعه هستند انسان را ترغیب به مطالعه میکند.
گفتگوی با چند تن دیگر از افرادی که در کتابخانه حضور داشتند نتیجهای جز استفاده از کتابخانه به عنوان قرائتخانه در بر نداشت.
استقبال از کتاب در قم در حد مطلوب نیست
مدیرعامل تعاونی ناشران قم نیز در گفتگو با خبرنگارمهر، با اشاره به اینکه استان قم در زمینه تولید کتابهای دینی رتبه اول را در کشور دارد بیان داشت: با توجه به جایگاه قم در زمینه نشر کتاب استقبال مردم از کتاب و کتابخوانی در حد مطلوب نیست.
سید محمود حسینی در ادامه به دلایل عدم توجه عموم مردم به کتاب اشاره داشت و بیان کرد: یکی از عمده دلایل، گرانی کتاب است که باعث میشود تا مردم نتوانند کتاب مورد نظر خود را تهیه کنند.
وی در ادامه با اشاره به حمایتهای دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد در تولید و نشر کتاب بیان داشت: در سالهای اخیر حذف یارانه کاغذ موجب افزایش قابل توجهی در قیمت کتاب شد.
مدیرعامل تعاونی ناشران قم در ادامه درباره سرانه مطالعه کتاب در کشور گفت: طبق آمار سرانه مطالعه کتاب در کشور حدود ۲۰ دقیقه است.
حسینی با بیان اینکه میتوان کتاب را به دو بخش عمومی و تخصصی تقسیم کرد اظهار داشت: افرادی که نیازمند کتابهای تخصصی هستند در هر صورت کتاب مورد نظر خود را تهیه خواهند کرد اما برخی افراد که از کتابهای عمومی استفاده میکنند به علت گرانی از خریداری کتاب مایوس شده و همین امر موجب پائین بودن سرانه مطالعه در کشور خواهد شد.
وی با اشاره به برپایی نمایشگاههای کتاب استانی و کشوری بیان داشت: استقبال خوبی که از این نمایشگاههای میشود نشان میدهد که مردم ما به کتاب علاقمند هستند اما به علت گرانی قادر به تهیه آن نیستند.
مدیرعامل تعاونی ناشران استان قم در ادامه تأکید کرد: ایران کشوری فرهنگی و پایگاه شیعه است و با توجه به قداستی که کتاب و کتابخوانی دارد نباید سرانه مطالعه در چنین کشوری پائین باشد.
حجت الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم شمس که سالهاست در حوزه کتاب فعالیت میکند در گفتگو با خبرنگار مهر در قم نظرات جالبی را درباره عدم استقبال عموم مردم از کتاب ارائه میدهد.
وی با اشاره به آماری که درباره سرانه مطالعه در کشور ارائه میشود اظهار داشت: برخی این آمار را ۱۶ الی ۱۸ و برخی نهادهای دیگر تا ۲۶ دقیقه در روز نیز اعلام کردهاند.
رئیس سابق بوستان کتاب دفتر تبلیغات با بیان اینکه هیچ یک از این آمارها دقیق نیست اظهار داشت: هیچ یک از این آمارها با شیوه صحیح علمی اندازه گیری نمیشود و در برخی از آنها مطالعات کتب درسی دانش آموزان و دانشجویان نیز مد نظر قرارمیگیرد.
وی در ادامه درباره برخی از آمارهای بالایی که در رابطه با سرانه مطالعه در استان ارائه میشود بیان کرد: برخی از مسئولین استانی علاقمند هستند آمار مطالعات استانی را بالا نشان دهند و از سویی دیگر برخی از نهادها در کشور نیز برای اینکه سرانه مطالعه ممکن است توسط برخی از کشورها مبنای قضاوت قرار گیرد آمار در این زمینه را بالا اعلام میکنند.
شمس در ادامه عنوان کرد: اگر آمار بالایی که در زمینه مطالعه در کشور اعلام میشود حقیقی نباشد قطعا اثرات آن در آینده قابل مشاهده است.
انقلاب ما انقلاب فرهنگی است
وی در ادامه با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی ما یک انقلاب فرهنگی است اظهار داشت: سرانه واقعی مطالعه کتاب در کشور باید بسیار بالا باشد که متاسفانه اینگونه نیست.
سردبیر مجله معارف اسلامی در ادامه با اشاره به جایگاه قم در تولید کتاب اظهار داشت: سرانه مطالعه کتاب در استان قم در حد انتظار نیست.
نبود روحیه پژوهشگری موجب عدم استقبال از کتاب
وی در ادامه به علل کم توجهی مردم به کتاب و کتاب خوانی اشاره داشت و بیان کرد: یکی از این دلالیل نبود روحیه مطالعه و پژوهشگری در عموم مردم است که این امر نیز به نظام آموزشی کشور مربوط میشود که در آن دانش آموزان ما یاد نگرفتهاند که به جای پرسیدن سوال، خود به دنبال پژوهش و یافتن جواب باشند و این امر باید با فرهنگ سازی در بین دانش آموزان از کودکی اصلاح شود.
کتاب در دسترس مخاطبان خود نیست
شمس، عدم دسترسی مخاطب به کتاب مورد نظر را یکی دیگر از دلایل کاهش مطالعه در کشور عنوان کرد و بیان داشت: ما در کشور کتاب به اندازه کافی داریم اما مشکلی که وجود دارد این است که این کتابها در دردسترس مخاطب قرار نمیگیرد ومخاطب پس از مدتی از یافتن کتاب ناامید شده و دیگر به سراغ آن نمیرود.
وی با بیان اینکه در استان قم نیز چنین مشکلی وجود دارد و کتاب مورد نیاز برخی از مخاطبان در دسترس آنان نیست اظهارداشت: چنانچه یک کتابفروشی کتابهای متنوع و به روز داشته باشد قطعا مخاطبان بیشتری نیز خواهد داشت.
رئیس سابق بوستان کتاب با اشاره به کمبود فضای کتابفروشیها بیان کرد: درکلان شهرها باید فروشگاههای مجهز و با کتابهای متنوع و به روز وجود داشته باشد و تا مخاطبان بتوانند با حضور در این مرکز مجهز کتاب مورد نظر خود را پیدا کنند که این امر نیز نیازمند فضای گستردهای است.
وی در ادامه به برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران اشاره داشت و بیان کرد: استقبال از این نمایشگاه نشان میدهد که مردم ما به کتاب علاقمند هستند و چنانچه کتاب در دسترس مخاطبان خود قرار گیرد قطعا آنها استقبال خواهند کرد.
شمس در ادامه با اشاره به نمایشگاههای کتاب استانی بیان کرد: در استان قم پاساژ قدس یکی از معتبرترین مراکز فروش کتاب است اما مخاطبان برای یافتن کتاب مورد نظر خود باید به تمام کتابفروشها مراجعه و ساعتها وقت خود را برای یافتن کتاب مورد نظر صرف کند.
وی ادامه داد: در صورتیکه اگر کتابها بر اساس عناوین خود دسته بندی و در یک طبقه جمع شوند یافتن کتاب مورد نظر برای مخاطب آسانتر خواهد شد.
سال جهاد اقتصادی و جهاد برای ایجاد زیرساخت جهت احداث فروشگاههای بزرگ کتاب
سردبیر مجله معارف اسلامی ادامه داد: با توجه به نامگذاری امسال باعنوان سال جهاد اقتصادی ایجاد زیر ساختهای لازم جهت ایجاد فروشگاههای بزرگ کتاب باید بسیار مورد توجه قرار گیرد زیرا افزایش مطالعه وپژوهش در جامعه موجب جهش علمی کشور و پیشرفت روز افزودن آن خواهد شد.
گفتگو و صحبت با برخی از مسئولین و دست اندرکاران حوزه کتاب به پایان رسید و من به این فکر میکنم که کتابهایی که هنوز پشت ویترین کتابفروشیها است چه زمانی به خانه مردم راه پیدا میکند و ما چه هنگام شاهد استقبال مردم و شلوغی فروشگاههای کتاب خواهیم بود.
............................................
گزارش از سیده مرضیه میرقادری
نظر شما