پیوند شعر حماسی انقلاب و شعر عاشورایی ناگسستنی است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی شعر حماسی بعد از انقلاب، امروز یکشنبه 18 اردیبهشت، با حضور محمود اکرامی فر، علاء الدین رحیمی، محمدرضا آزاده فر و مصطفی اسدزاده به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سرای اهل قلم واقع در بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

محمدرضا آزاده فر متخصص موسیقی شناسی در این برنامه گفت: آواهای حماسی به دو دسته سنتی و نوین نقسیم می شوند. مارش های نظامی نمونه شاخصی برای موسیقی سنتی حماسی هستند که برای تحریک روحیه حماسی و سلحشوری به کار برده می شدند. تا اواسط قرن هفدهم میلادی سازهای کوبه ای  نقش مهمی در تولید مارش های نظامی ایفا می کردند.

مارش نظامی آمریکا به علت بی اطلاعی بارها در دوران دفاع مقدس پخش شد

وی افزود: یکی از نکات مهم درباره مارش ها یا دیگر آواهای حماسی، این است که بدون اطلاعات و پیش زمینه فکری مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، مارش نظامی آمریکا در جنگ جهانی دوم مدت ها، در دوران دفاع مقدس در رسانه های کشور پخش می شد. نکته دیگر این که موسیقی حماسی نقش سازها را تغییر می دهد. مثلا نی که یک ساز عارفانه است، در یک موسیقی حماسی حالات دیگری به خود می گیرد.

آزاده فر ادامه داد: بحث دیگر استفاده از کلمات کلیدی در آواهای حماسی است. این کلمات القا کننده حس حماسی و سلحشوری هستند. در گونه های نوین هم باید به این نکته اشاره کنیم که موسیقی نوین حماسی بر قسمت هایی از مغز تاثیر می گذارند که فلسفه و اعتقادات تاثیر می گذارند.

در ادامه این برنامه محمود اکرامی فر شاعر و محقق گفت: معمولا به سرگذشت های پهلوانی که موجب غرور و افتخار می شود، حماسه می گوییم که این نوع ادبی مقابل ادبیات غنایی قرار دارد. سرگذشت ها و قصه های پهلوانی قطعا باید حالت داستانی داشته باشند و کمتر پیش می آید که این موضوعات را در قالب غزل یا دوبیتی ببینیم. اگر فردوسی شاهنامه را به صورت داستان و در قالب مثنوی سروده است، به همین دلیل است و برای این است که بتواند شخصیتی چون رستم را به خوبی بپروراند.

این محقق ادبی گفت: ادبیات و شعر حماسی قطعا باید حاوی جدال و درگیری باشد. در برخی مقاطع حماسه، حتی شخص با خود و درونش درگیر است. بخشی از این درگیری هم به جدال با عناصر طبیعی اختصاص دارد. جدال با انسان ها یا جدال با دیوان نمونه هایی از این درگیری های بیرونی است. در شعر انقلاب و جنگ هم نمونه هایی وجود دارد که رزمنده با عواملی چون گرمای مرداد ماه خوزستان یا دشمن تا بن دندان مسلح روبروست.

شعر حماسی خودگشودگی شاعر است

اکرامی فر ادامه داد: شعر حماسی به نوعی، خودگشودگی شاعر است و روی دیگران هم تاثیر دارد. این نوع ادبی باعث انتقال و اشاعه فرهنگ می شود. باعث غرور از نوع مثبت آن و در نهایت وحدت ملی می شود. در این نوع شعر است که ارزش های دینی و ملی برای مردم یک کشور اهمیت پیدا می کند. مهم‌ترین قالب شعری برای روایت یک حماسه مثنوی است. اثر گذاری شعر حماسی بیشتر در حوزه احساس است.

وی گفت: ادبیات حماسی، بعد از انقلاب اسلامی نقاط اوجی مانند تمایل به سمت شعر حماسی عاشورایی داشت. اکثر اشعار عاشورایی با یک سوال بزرگ شروع می شوند. این سوال بزرگ چرایی واقعه عاشوراست که شاعر هم از دانستن آن عاجز است و به دنبال دلیل آن می گردد. شعر حماسی بعد از انقلاب، رابطه عمیقی میان شعر انقلاب و شعر عاشورایی ایجاد کرد که این پیوند ناگسستنی است؛ چون بسیاری از اشعار حماسی بعد از انقلاب با تمسک به شعر عاشورایی سروده شده اند.

این شاعر در پایان گفت: اگر شاعران دیروز درباره نحوه شهادت امام حسین (ع) شعر می گفتند، شاعران امروز درباره چرایی و علت های شهادت امام حسین (ع) شعر می سرایند.