"نماتد طلایی" مهمان ناخوانده مزارع بهار/ خاکهای آلوده جولانگاه نماتد

به گزارش خبرنگار مهر در همدان، استان همدان قطب تولید سیب زمینی در کشور است و به جرأت می توان گفت یک پنجم سیب زمینی کشور در همدان تولید می شود.

عمده تولیدات سیب زمینی در استان همدان به شهرستان بهار مربوط می شود و منطقه گسترده ای از مزارع کشاورزی این شهرستان به کشت محصول سیب زمینی اختصاص دارند.

مخاطرات طبیعی، شرایط اقتصادی بازار، شیوع امراض و آفات گیاهی از جمله عواملی هستند که همه ساله محصولات سیب زمینی کشاورزان را تهدید می کند اما در سالهای اخیر عامل بیماری زای جدیدی نیز به این دسته اضافه شده است که تهدید جدی برای کشاورزان محسوب می شود.

این عامل بیماری زا که نماتد طلایی سیست نام دارد، سیب زمینی و خانواده سولاناسه (سیب زمینی سانان) را مورد حمله قرار می دهد و در مواردی که جمعیت نماتد زیاد باشد قسمت اعظم محصول و شاید تمام محصول، از بین می رود.

در توضیح نماتد ها باید گفت که این گروه از موجودات بسیار ریز و به صورت رشته های کرمی شکل هستند که با فرو کردن قطعات دهانی خود در ریشه ها و ریشه های جانبی گیاه از مواد درون آن تغذیه کرده و منجر به ایجاد ضعف و در نتیجه بروز علائم بیماری در گیاه می شوند.

نماتد طلایی عمدتاً در داخل خاک های آلوده به وفور یافت می شود و به راحتی توسط ادوات کشاورزی، آب آبیاری، و حتی کفش های کشاورزان نیز جابجا شده و منطقه جدیدی را آلوده می کند.

خسارت این آفت در انگلستان دو میلیون پوند در سال تخمین زده شده است

بر اساس آمار منتشر شده خسارت این نماتد به سیب‌زمینی فقط در انگلستان در حدود دو میلیون پوند در سال تخمین زده شده است.

وجود زخم در ناحیه یقه و روی ریشه و افشان شدن ریشه ها از علائم وجود این نماتد به شمار می آید، علاوه بر این نماتد طلایی بر روی ریشه لکه های نارنجی متمایل به قهوه ای را نیز ایجاد می کند.

کوتولگی، توقف رشد، زردی، پژمردگی در ساعات روز و بازگشت به حالت عادی در شب، از دیگر علائم بوته‌های آلوده به این بیماری است.

نماتد طلایی سیست در گیاه سیب زمینی در صورت عدم کنترل باعث کاهش شدید تعداد و اندازه‌ی غده‌ها شده و پس از آلودگی هر ساله خسارت هنگفتی به کشاورز وارد می‌کند.

نماتد طلایی سیست سیب زمینی از آفات قرنطینه ای به شمار می آید

نماتد طلایی سیست سیب زمینی، جز آفات قرنطینه ای به شمار می آید که ورود آن به کشور ممنوع است اما در سال های اخیر آلودگی سطح گسترده ای از مزارع سیب زمینی بهار به این آفت محرز شده است.

چگونگی ورود این نماتد به ایران و نحوه انتقال آن به مزارع بهار به درستی مشخص نیست اما برخی از کارشناسان بر این باورند که این نماتد ها از طریق سیب زمینی هایی که طی سالهای گذشته وزارت بازرگانی، به عنوان سیب زمینی خوراکی از طریق پاکستان وارد کرد، وارد ایران شده و کشاورزان از این سیب زمینی ها به عنوان سیب زمینی بذری استفاده کرده و باعث شیوع آن شدند.

رعایت نکردن تناوب زراعی و کشت متناوب سیب زمینی در مزارع شهرستان بهار نیز یکی از عوامل عامل تشدید کننده این بیماری بوده و منجر به گسترش آن در سطح گسترده ای شده است.

علائم نماتد در سال 87 در روستای گنج تپه بهار مشاهده شد

مدیر حفظ نباتات اداره کل جهاد کشاورزی استان همدان در این باره گفت: علائم وجود این نماتد برای اولین بار در سال 87 در روستای گنج تپه شهرستان بهار مشاهده و سپس توسط مهندس گیتی، از محققان مرکز تحقیقات کشاورزی همدان، شناسایی شد.

شهرام پیشه ور ادامه داد: به دنبال محرز شدن شدن وجود نماتد طلایی سیست سیب زمینی در مزارع شهرستان بهار و بخشی از مزارع شهرستان همدان، برای تأمین اعتبار مبارزه با این نماتد جلساتی با سازمان حفظ نباتات تشکیل شد.

وی با بیان اینکه در زمان شناسایی نماتد، سه مزرعه شدیدا در روستای گنج تپه آلوده بود، اظهار داشت: با نظارت شبکه مراقبت دولتی، مناطق آلوده، توسط دستگاه سمپاشی که متعلق به یک شرکت کرمانی بود با سموم "واپام" و "متام سدیم" سمپاشی شد.

دستگاه سمپاشی مبازره با نماتد طلایی در همدان وجود ندارد

پیشه ور با بیان اینکه دستگاه مخصوص سمپاشی نماتد طلایی در همدان وجود ندارد، خاطر نشان کرد: این دستگاه به صورت قرار دادی در اختیار ما قرار می گیرد و هزینه سم پاشی نیز به صورت یارانه ای پرداخت می شود و کشاورز فقط 50 درصد آن را می پردازد.

وی هزینه هر لیتر سم را دو هزار و 650 تومان عنوان کرد و افزود: تا کنون 26 هزار هکتار از اراضی سیب زمینی در راستای مبارزه با نماتد ردیابی شده اند.

مدیر حفظ نباتات همدان به تشکیل کمیته فنی نماتد سیست نیز اشاره کرد و گفت: این کمیته تا کنون 9 دوره در سطح کشوری و همه ساله نیز در استان برگزار شده است.

رد نماتد در 26 هزار هکتار از مزارع

وی به سایر فعالیت های جهاد کشاوری استان در خصوص مبارزه با نماتد طلایی سیست نیز اشاره و عنوان کرد: در سه سال گذشته به صورت میانگین 26 هزار هکتار از مزارع استان عملیات ردیابی نماتد طلایی انجام شده است.

پیشه ور افزود: همچنین در دو سال گذشته 20 هکتار از خاک های مناطق آلوده با مشارکت خود کشاورزان، ضدعفونی شده است.

پیشه ور ادامه داد: سال گذشته نیز در فاز اول ردیابی از خاک، هشت هزار و 350 هکتار از خاک مزارع شهرستان بهار مورد ردیابی خاک قرار گرفت که این اقدام با مشارکت بخش خصوصی همراه بود.

وی با بیان اینکه این عملیات در سال جاری در همدان نیز انجام خواهد شد، هدف از آن را تهیه نقشه دقیق پراکنش نماتدها و تعیین دقیق میزان آلودگی مزارع عنوان کرد.

کشاورزان باید با شیوه های مقابله با نماتد طلایی آشنا شوند

پیشه ور خاطر نشان کرد: در صورت آلودگی شدید بیش از 90 درصد محصول از بین می رود، اما آشنایی کشاورزان با شیوه های مقابله با نماتد طلایی می تواند در مبارزه با آن موثر واقع شود.

وی افزود: در همین راستا کلاس های آموزشی برای کشاورزان، بهره برداران، کلینیک های بخش خصوصی و کارشناسان مدیریت شهرستان های تابع برگزار شد و کشاورزان نیز از این دوره های آموزشی استقبال کردند.

با این تفاسیر باید گفت تنها را مبازه با نماتد طلایی سیست سیب زمینی کشت ارقام مقاوم، رعایت بهداشت و تناوب زراعی است.

اما تا زمانی که کشاورزان به دلیل سرمایه گذاری های کلان در مزارع سیب زمینی، از کشت محصول دیگر مثل بقولات و یا آیش گذاشتن زمین خود سر باز زنند، نباید به کاهش جمعیت نماتد و به دنبال آن کاهش آلودگی مزارع امیدوار بود.