کوچ عشایر همدان خاطره می شود/ از ضعف بیمه تا تخریب ایل راه ها

به گزارش خبرنگار مهر در همدان، کوچ نشینی کهن ترین شیوه زیست بشر است که در آن عشایر به شیوه ای جذاب و باورنکردنی در قرن‌ها و سال‌های طولانی سنن و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده و برای نگهداری آن تمام تلاش خود را به کار بسته اند.

بارزترین مشخصه ایلات و عشایر شیوه زیست آنان است که بر خلاف یک جانشینان روستایی و شهری، در کوچ و نقل و انتقال دائمی سیاه چادرهای خود هستند و مسکن عشایر و نوع زندگی آن ها، زبان و موسیقی، غذاهای محلی، صنایع دستی، لباس‌های محلی به همراه آیین‌های به جای آوردن جشن‌های محلی از مهم ترین جاذبه‌های ایلات و عشایر است.

با این تفاسیر پر واضح است که توجه به نیازهای این قشر در ماندگاری آن مهمترین اصل است و این در حالیست که هم اکنون عشایر استان همدان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.

بر اساس آمار اعلام شده 9 هزار و 881 نفر عشایر کوچنده و هزار و 619 نفر نیز نیمه کوچنده در قالب ایلهای ترکاشوند، شاهسوند، حسنوند، جمیر و یارم طاقلو به استان همدان رفت و آمد می کنند که این امر ضرورت خدمات رسانی مطلوب به عشایر را گوشزد می کند.

الوند همدان به روی عشایر آغوش گشود

در همین خصوص از چند روز پیش با شروع کوچ ییلاقی عشایر استان همدان و ورود عشایر به این خطه از میهن اسلامی منظره برخی دشتهای این استان جلوه ای زیبا به خود گرفته است و دامنه الوند سکونتگاه عشایر شده است.

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر در همدان اظهار داشت: عشایر کوچنده همدان قشلاق پنج ماه و نیم خود را در استان های مرکزی، ایلام، کرمانشاه، لرستان و خوزستان گذرانند.

حسین شرفی قشلاق دهنو ملایر، خوشکاخوره نهاوند، گشانی تویسرکان، همه کسی بهار، ینگیجه کرفس رزن، چیچک لو اسد آباد و کلک و تاریک دره همدان را از مهمترین سامانه های ییلاقی عشایر کوچنده استان همدان بیان کرد.

عشایر همدان در 72 سامانه، ییلاق گذرانی می کنند

وی مدت سکونت و ییلاق عشایر استان همدان را سه ماه بیان کرد و گفت: ایل ترکاشوند، یارم طاقلو، حسن وند، جمیر و شاهسون بغدادی از عشایر استان هستند که بعد از ورود در 72 سامانه ییلاق گذرانی می کنند.

شرفی با اشاره به اینکه استان همدان 9 هزار و 881 نفر عشایر کوچنده و هزار و 619 نفر عشایر نیمه کوچنده دارد، گفت: این عشایر در قشلاق 610 کیلومتر و در ییلاق 203 کیلومتر پیاده روی می کنند.

در گفتگو با این مسئول در خصوص مشکلات جامعه عشایری استان همدان، فقر مراتع، دست یافتن روستائیان به مراتع و محدوده های عشایری، جلوگیری روستائیان از استفاده عشایر از مراتع میان بند ( مراتع حدفاصل مراتع ییلاقی و قشلاقی )، حوادث و سوانح طبیعی ازجمله خشکسالی، سیل و تصادفات جاده ای حین کوچ از مشکلات عشایر در هنگام کوچ عنوان شد.

پوشش بیمه دام عشایر استان همدان به صفر رسیده است

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه پوشش بیمه دام عشایر استان همدان سیر نزولی را طی می کند، افزود: پوشش بیمه دام عشایر استان همدان به صفر رسیده است.

شرفی دلیل این رخداد را سخت گیری بانک کشاورزی عنوان کرد و گفت: این بانک خسارت عشایر را به سختی پرداخت می‌کند و این در حالیست که عشایر از جمله آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه هستند.

وی افزود: با توجه به سوانح و حوادث و بحران‌های اقلیمی مانند باد و باران و برف یا بیماری‌هایی مانند تب‌برفکی، در این زمینه باید بیش از پیش مساعدت شود.

وی خاطرنشان کرد: عشایر استان 500 هزار راس دام دارند که 10 درصد دام‌های موجود در استان همدان است.

تنها دو درصد دام های عشایر همدان بیمه اند

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تاکید بر اینکه پوشش بیمه ای دام عشایر در استان همدان بسیار ضعیف است، گفت: تنها 10 هزار راس از 500 هزار راس دام عشایر استان همدان بیمه اند.

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه دام عشایر شامل دام سبک مانند گوسفند و بز می‌شود، اضافه کرد: یک دهم مراتع استان در خدمت عشایر است که شامل 95 هزار هکتار می‌شود.

شرفی در مورد بیمه عشایر همدان نیز گفت: 100 درصد عشایر تحت پوشش دفترچه خدمات درمانی بوده و 44 درصد آنان نیز تحت پوشش بیمه عمر هستند که این آمار در کشور آمار خوبی است.

وی از اختصاص مناطق قرق بهار و قلعه آقابیک ملایر برای اسکان دائمی عشایر خبر داد و افزود: تا سال ۱۳۹۴ باید ۳۵ درصد از جمعیت ۱۱ هزار و ۵۰۰ نفری عشایر استان ساکن شوند.

ترمیم ایل راه ها همت همه جانبه می طلبد

حسین شرفی در ادامه یادآور شد: متاسفانه براثر بارندگی شدید بخشی از ایل راه های کوچندگان استان همدان بر اثر طغیان رودخانه و ریزش کوه تخریب و شسته شده است که باید در راستای ترمیم آنها اقدام شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر عبور و مرور در این مسیرها مشکلاتی را ایجاد کرده است، گفت: اداره راه و ترابری باید بر اساس آیین نامه ساماندهی عشایر مصوب سال 84 هیئت وزیران، حمایت و مساعدت های خود را در این زمینه داشته باشد.

میرزا رضا سیفی از جامعه عشایری استان همدان که با 70 سال هنوز هر بهار و پاییز کوچ می‌کند و از ییلاق به قشلاق و از قشلاق به ییلاق می‌رود، نیز از رنج‌هایی که بر عشایر کوچ رو می‌رود دل پری داشت و گفت: منابع طبیعی، ایل راههای عشایری را بسته و آنها را به کشاورزان واگذار کرده است.

عشایر راه های مناسبی برای کوچ ندارند

سیفی با اشاره به اینکه عشایر راه های مناسبی برای کوچ ندارند و مجبورند از جاده‌های ماشین رو برای کوچ استفاده کنند، گفت: این امر باعث تلفات جانی و مالی فراوانی در حین کوچ می شود.

سیفی با بیان اینکه در گذشته در ایل راه تعداد ماشین ها به این زیادی نبود و رانندگان رعایت حال عشایر را می‌کردند، افزود: در حال حاضر به دلیل بستن ایل راهها، کوچ به شکل قدیمی در حال نابودی است.

وی اظهار داشت: در گذشته 25 تا 30 روز از طریق این ایل راهها برای پیمودن مسیر قشلاق به ییلاق و برعکس در حرکت بودیم اما اکنون برخی از عشایر که وضع مالی بهتری دارند این مسیر را با کامیونها ظرف سه تا چهار ساعت طی می‌کنند که آن هم بدون خطر نیست و با تصادف یک کامیون بخش زیادی از گوسفندان تلف می‌شوند.

سنت عشایر در حال از بین رفتن است

وی با تاکید براینکه سنت عشایر در حال از بین رفتن است، گفت: برای حفظ این سنت باید عشایر را حمایت کرد.

وی افزود: برخی از عشایر به دلیل حمایت نشدن، به سمت یکجانشینی در شهرها و روستاها روی آورده اند.

یکی دیگر از عشایر ترکاشوند با بیان اینکه برای کوچ به مناطق مختلف مجبور به عبور از مراتع و مزارع کشاورزان هستیم، اظهار داشت: در برخی موارد همین موضوع باعث اختلاف بین عشایر و مالکان مراتع و مزارع روستایی می شود.

حسن ترک نبود مرتع کافی برای چرای دام ها را از مشکلات عشایر منطقه عنوان کرد و گفت: دولت باید با ایجاد امکانات اولیه و مورد نیاز دغدغه های کوچ عشایر را برطرف کند.

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در ادامه در این خصوص به مشکل تخریب ایل راه ها در استان همدان اشاره کرد و با بیان اینکه در سال های گذشته به دلیل انجام امور مختلف از جمله راهسازی و اجرای طرحهای کشاورزی ایل راه ها تخریب و در بسیاری مواقع از بین رفته است، افزود: این مورد نیز مشکلات زیادی را برای عبور و مرور عشایر استان همدان ایجاد کرده است.

تعریض جاده، ایل راه های عشایر را تخریب کرده است

شرفی تعداد ایل راه های عشایر استان همدان را در سال های گذشته حدود 40 ایل راه اعلام کرد و گفت: تعدادی از ایل راه ها به دلیل احداث کارخانه، تعریض جاده ها و شخم زدن توسط روستاییان از بین رفته است.

وی با بیان اینکه عشایر به دلیل از بین رفتن ایل راه ها مجبور به عبور از جاده های پرتردد خودروها هستند، گفت: هر ساله شماری از دام های عشایر در اثر تصادف از بین می رود و خسارت های زیادی به عشایر وارد می شود.

شرفی با بیان اینکه برای رفع مسائل و مشکلات عشایر در عبور از مسیرهای کوچ، تهیه نقشه ایل راه ها در قالب برنامه های ساماندهی عشایر در کشور و در استان همدان دنبال می شود، اظهار داشت: در حال حاضر بیش از 60 درصد کارها توسط کارشناسان امور عشایری استان همدان انجام شده و در ابتدای سال آینده نقشه ایل راه های استان تکمیل و تثبیت می شود.

سند ایل راه های همدان تدوین می شود

مدیر امور عشایر سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با تاکید بر اینکه با تثبیت ایل راه ها از تخریب دوباره مسیر تردد عشایر در احداث کارخانه و اجرای هرگونه طرحی جلوگیری می شود، افزود: با تهیه این نقشه به عنوان سند ایل راه ها، مجریان در مباحث توسعه ای استان باید از امور عشایری در این خصوص استعلام کنند.

33 ایل راه در همدان شناسایی شد

وی یادآور شد: در حال حاضر 11 مسیر ایل راه در نهاوند، سه مسیر در اسدآباد، یک مسیر در فامنین، هفت مسیر در همدان، شش مسیر در تویسرکان، چهار مسیر در بهار و یک مسیر در رزن وجود دارد.

مدیر امور عشایری جهاد کشاورزی همدان همچنین گفت: پرداختن به مکان‌های مناسب برای تملک و مطالعه به منظور اسکان عشایر در روستا‌های خالی از سکنه ضرورت دارد

حسین شرفی اظهار داشت: مکان‌های مناسبی برای تملک و مطالعه به منظور اسکان عشایر در روستا‌های خالی از سکنه وجود دارد که باید در برنامه پنجم پیشرفت عدالت و توسعه استان به این موارد پرداخته شود.

وی با تأکید بر لزوم تأمین عدالت اجتماعی و بهبود شرایط زیست عشایر و تعدیل نابرابری‌های موجود بین جامعه عشایری با جوامع شهری و روستایی گفت: ایجاد تعادل بین انسان، دام و مرتع در مناطق عشایری و گسترش مشارکت‌های مردمی در جامعه عشایری باید انجام شود.

مدیر امور عشایری جهاد کشاوررزی همدان با اشاره به فرصت‌های موجود در امور عشایری استان گفت: توان نقش‌آفرینی عشایر در دستیابی به اهداف چشم‌انداز 20 ساله و برنامه پنجم فرصتی است که می‌تواند در موفقیت مسئولان و برنامه‌‌ریزان استان و کشور مؤثر باشد.

پر واضح است که نبود ایل راه تنها و بیمه نبودن دام ها تنها نگرانی عشایر در حین کوچ نیست و مشکلات عشایر بیش از این هاست اما عشایر به سختی‌ها و رنج‌ها عادت کرده اند. آنها تنها نگران زوال زندگی عشایری و کوچ رویی هستند، زندگی که از گذشتگان آنها به یادگار مانده و آنها میراث دار این فرهنگ هزار ساله هستند، میراثی که باید حفظ کنند و از خطرات مصون بدارند.