حیات دوباره بزرگترین کاروانسرای بین راهی قزوین

اسد الله بیرانوند در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: در مسیر کاروان روی قزوین به اصفهان 48 کیلومتری جاده بوئین زهرا به ساوه کاروانسرای بزرگ هجیب قرار دارد که جزو کاملترین و بهترین کاروانسراهای ایران است و هم اکنون توسط مرمتگران قزوینی در حال بازسازی است.

بیرانوند با اشاره به مرمت این بنا گفت: کاروانسرای هجیب با مساحت پنج هزار و 850 مترمربع پنج هزار و 850 مترمربع و چهار هزار مترمربع زیر بنا دارای 36 حجره یکی از کاروانسراهای وسیع و بی نظیر کشور است که مرمت آن از سال 85 آغاز شده و هم اکنون نیز ادامه دارد.

وی همچنین افزود: مرمت این بنای عظیم در مراحل مختلف صورت گرفته و برج‌ها، سر در، ضلع شمال غربی، ضلع جنوبی آن مرمت شده و در حال حاضر نیز ضلع شرقی آن در دست مرمت است که مراحل آوار برداری، مرمت بام، اجرای مجدد قسمتهای فروریخته ایوان شرقی، اجرای طاقچه‌ها، مرمت کف ایوانچه‌ها از برنامه های مرمتی این بنا در ضلع شرقی بوده که امیدواریم تا پایان سال به نتایج مطلوبی رسیده و بتوانیم مرمت این قسمت از بنای با شکوه صفوی را به اتمام برسانیم.

بیرانوند اعتبار مصوب برای این طرح را 30 میلیون تومان عنوان کرد و گفت: از زمان اجرای پروژه مرمت کاروانسرای هجیب هر سال مبلغی به این مجموعه اختصاص یافته و برای سال 89 که مرمت این مجموعه آغاز شد اعتباری بالغ بر30 میلیارد تومان در نظر گرفته شد که این روند تا کامل شدن کل بنا ادامه خواهد داشت.

کاروانسرای هجیب به گزارش شاردن توسط زینب بیگم مادر شاه عباس اول با هزینه ای معادل چهار هزار تومان ساخته شده و با بناهای الحاقی اش از جمله دو باغ، دو آب انبار، یک گرمابه و یک جویبار بهترین کاروانسرای ایران به شمار می آمده است.

پلان کاروانسرا به صورت مربع بوده که در تقاطع بیرونی چهار ضلع آن برج های مدوری از سنگ و آجر برآورده اند که ارتفاع آنها نیم متر از سطح رخبام بالاتر است.

سر در رفیع و با شکوه ورودی در ضلع غربی قرار دارد که طرفین آن را دو طبقه ساخته و با طاق نماهای جناغی تزئین کرده اند.

هشتی ورودی که دارای فضایی وسیع است با سقف گنبدی بزرگی پوشش یافته و از تزئینات کاربندی در دور تا دور پایه قوس گنبد آجری برخوردار است.

در دو سوی هشتی اتاق هایی برای نگهبانان در نظر گرفته اند که با راه پله ای به پشت بام راه می یابند.

حیاط کاروانسرا که به ابعاد تقریبی 40*43 متر گسترده دارای چهار ایوان است که طاق نماهایی به ارتفاع شش متر دارد و پشت آنها اتاق های بنا قرار گرفته که مساحتشان از 9 تا 13.5 مترمربع متفاوت است.

در مرکز حیاط بنایی آجری به شکل هشت ضلعی ساخته اند که از دو چهار طاقی متصل به هم با قوس جناغی باز تشکیل شده و گنبدی عرقچینی با آجرکاری زیبا دارد.

این بنا علاوه بر سرداب، کاربری هایی همچون رختشویخانه داشته است و در تمامی بنای کاروانسرا، پایه آن را بر سنگ قرار داده و بقیه اش را با آجر بالا برده اند.

 پشت اتاق ها و در چهار سوی کاروانسرا، راهرویی سراسری با طاق نماهایی عمیق به شکل طاق تویزه ساخته اند که در طرفین دارای سکوهایی در ارتفاع تقریبی یک متر از کف است و به منظور بارانداز از آن استفاده می شده و توسط اتاق های میانجی به حیاط راه داشته است.

از ویژگیهای این کاروانسرا می توان از حمام و آب انبار و باغ های آن که برای تامین هزینه های نگهداری کاروانسرا وقف شده بود، ارتفاع بسیار کم در گاه های ورودی حجره ها که به منظور ایمن داشتن مسافران از سرما و گرمای کویری و گردبادها و توفان های نفس گیر منطقه طراحی شده و 16 طاق نما در قسمت بیرونی ضلع جنوبی برای داد و ستد بازرگانان و استقرار نعلبندان، پالان دوزان و فروشندگان ساز و برگ چهار پایان نام برد.