به گزارش خبرنگار مهر، فیلم سینمایی "پروانگی" به کارگردانی قاسم جعفری و بازی سعید راد این روزها روی پرده سینماها است. فیلمنامه این فیلم را علیرضا کاظمی‌پور و فرهاد طب نوری نوشته‌اند و داستان درباره مردی است که به نیابت از دوست درگذشته‌اش به حج می‌رود و خاطرات گذشته را مرور می‌کند.
* در تیتراژ فیلم "پروانگی" نام دو فیلمنامه‌نویس دیده می‌شود، سهم شما چقدر است و روند نگارش فیلمنامه چطور بود؟
- علیرضا کاظمی‌پور: طرح و ایده اولیه فیلم ظاهرا متعلق به آقای فرهاد طب نوری و آقای قاسم جعفری است و گمان می‌کنم سفر دو سه سال اخیر آقای جعفری به حج عمره و تمتع انگیزه اولیه نگارش این فیلمنامه بوده است. من از مرحله ایده و طرح اولیه به عنوان مشاور در جریان نگارش فیلمنامه قرار داشتم و پس از شروع فیلمبرداری به خواست کارگردان در نگارش نریشن‌ها و نحوه روایت فیلم با آقای طب نوری همکاری کردم.
*فیلم قصه ای تازه دارد و در روایت اوج و فرود وجود ندارد، بیشتر اطلاعات از طریق نریشین به مخاطب داده می‌شود. از ابتدا برای روایت قصه به دنبال این شیوه بودید؟
- ما دوست داشتیم این کار ادای دینی به نویسندگان بزرگ ما مثل آل احمد و دکتر شریعتی باشد. هر دوی اینها پس از رفتن به حج ، تحت تاثیر حال و هوای معنوی آنجا قرار گرفتند و مکاشفات و یادداشت‌های خود را بنام‌های "خسی در میقات "و "حج" منتشر کردند که خواندشان هنوز هم برای بسیاری از هم نسل‌های ما جذاب و تاثیر گذار است.
شخصیت اصلی فیلم را برای همین یک نویسنده انتخاب کردیم و با پرهیز از ماجراسازی و اتفاقات دراماتیک سعی کردیم از طریق نریشن و صدای ذهنی شخصیت اصلی تماشاگر را هم در سیر و سلوک و تردیدهای درونی او درگیر کنیم. در واقع می‌خواستیم که این کار را به ادبیات کمی نزدیک‌تر کنیم.
*سکوت شخصیت اصلی با بازی سعید راد خوب است، اما به نظر می‌رسد احساس کرده‌اید این سکوت مخاطب را خسته می‌کند از گفتار متن استفاده کرده‌اید. چرا بعضی از نریشن‌ها را حذف نکردید؟
-استفاده از گفتار متن به دلایلی بود که در جواب سوال قبلی گفتم . در شکل فعلی قبول دارم که حجم نریشن کمی زیاد است ولی به قول شما نگران ارتباط مخاطب عام با فیلم هم بودیم. به همین دلیل خواستیم تماشای فیلم را کمی ساده‌تر کنیم.
*فرم روایت فیلم همراه با بازی زمانی است از ابتدا به این فرم رسیده بودید یا می‌خواستید قصه را به شکل کلاسیک روایت کنید. داشتن چند فلاش بک از علا و پروانه حتی در میانسالی نمی‌توانست کمی تنوع به فضا بدهد؟
- از وقتی من به تیم سازنده فیلم اضافه شدم سعی کردم ساختار فیلم را بر اساس مفهوم حج که همان درک مفهوم توحید و رسیدن فرد از من به ما است بنا کنم. به خاطر همین فیلم را با تصویر درشت شخصیت اصلی آغاز کردیم و در چند دقیقه پایانی فیلم او را که می‌خواست به جمع بپیوندد رها کردیم. ضمن اینکه نمی‌خواستیم شخصیت پروانه را تا آخر فیلم ببینیم تا او فقط بهانه‌ای معنوی برای تغییر و مکاشفه شخصیت اصلی باشد.
*به نظر می‌رسد "پروانگی" برای تلویزیون مناسب است، این تحقیر فیلم نیست، با توجه به مختصات و ویژگی‌های فیلم به نظر می‌رسد مخاطب در تلویزیون بیشتر با این فیلم ارتباط برقرار می کرد. موافقید؟
-این فیلم جذابیت‌های گیشه‌ای برای مخاطب عام ندارد و تازگی آن در تصاویر جذابی است که از مراسم حج به مخاطب می‌دهد. فکر می‌کنم اگر فیلم شانس اکران در کشورهای عربی را پیدا کند چندین برابر اینجا بفروشد.
*شخصیت محمدعلی (مهدی سلوکی) چه کارکردی در قصه دارد؟ همان مرادی است که در فیلم‌های دیگر معمولا یک پیرمرد عارف است و اینجا یک پسر جوان.
- او یک تازه مسلمان دو آتشه است که در تقابل با شخصیت پیر و افسرده ما قرار دارد و جدال و کشمکش آنها به نظرم تغییرات درونی شخصیت ما را نمایشی می‌کند.
*برای نوشتن فیلمنامه به عربستان و فرانسه هم رفتید و با توجه به فضا قصه تغییر کرد؟
- آقای طب نوری قبل از نگارش فیلمنامه همراه آقای جعفری به مکه رفته بود و هنگام فیلمبرداری همراه گروه در پاریس حضور داشت تا چناچه تغییری در فیلمنامه یا سکانس‌ها لازم باشد آن را بازنویسی کند. من به خاطر نگارش سریالی که در دست داشتم نتوانستم با گروه همراه شوم.
* نام فیلمنامه از ابتدا همین بود؟ نام متفاوتی است.
- اسم اولیه فیلمنامه "راز آفرینش" بود که آقای طب نوری انتخاب کرده بود. پس از پایان تدوین نهایی فیلم آقای جعفری با مشورت عده‌ای اسم "پروانگی" را برای فیلم انتخاب کردند، به نظر من هم اسم زیبا و مناسبی است.
* قاسم جعفری تغییری در فیلمنامه داد یا به نسخه ای که نوشته بودید وفادار بود.
- برخی از سکانس‌ها به دلیل وجود برخی مشکلات اجرایی در پاریس و مکه تغییر کردند ولی کار بازنویسی و اعمال تغییرات را من و آقای طب نوری روی فیلمنامه انجام می‌دادیم و در جریان همه تغییرات بودیم. ضمن اینکه تدوین آقای حمید سیفی هم برای بهتر شدن ریتم و ساختار قصه کمک بسیاری کرد.
نظر شما