حقوق بشر اسلامی؛ تأکیدی بر کرامت ذاتی انسان

ارزش های اخلاقی و حمایت از کرامت انسانی در فرهنگ و سنت دینی ریشه ای عمیق دارد؛ چنانکه کوشش پیامبران و پیشوایان دینی برای دفاع از حقوق اساسی و کرامت انسان بوده و ادیان الهی این حقوق را ناشی از اراده الهی و لازمه کرامت انسانی می دانند.

حقوق بشر در اسلام مبتنی بر تفکر توحیدی است که این امر حقوق بشر اسلامی را از حقوق بشر غربی متمایز کرده است. اسلام حقوق بشر را لازمه کرامت انسان می داند زیرا در اندیشه دینی انسان جانشین خداوند در زمین معرفی شده و از این منظر سزاوار تکریم است.

اصولی که امروزه ارکان حقوق بشر را تشکیل می دهند، از اصول اساسی اسلام هستند. اسلام همواره بر کرامت انسان تأکید داشته است چرا که این دین مبین انسان ها را آزاد می داند و با هتک حرمت انسان ها مخالف است. از این رو اسلام، مسلمانان را از هرگونه تبعیض ناشی از تفاوت رنگ ها، زبان ها و نژادها نهی کرده و تمام انسانها را یکسان قلمداد می کند.

جمهوری اسلامی ایران در جریان اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در کامپالا، اوگاندا (31-29 خرداد 1387 مصادف با 21-19 جون 2008) قطعنامه‌ ای را تحت عنوان تعیین روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی مطرح کرد که با اجماع کشورهای اسلامی به تصویب رسید و بر اساس آن روز 14 مرداد (5 آگوست) به عنوان روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی تعیین شد و مهمترین سند سازمان همکاری اسلامی در حوزه حقوق بشر اسلامی به ثبت رسید.

انتخاب 5 آگوست به دلیل آن بود که تصویب بیانیه قاهره در خصوص حقوق بشر در اسلام را تداعی کند.  بیانیه‌ای که روند مقدماتی و مذاکراتی آن در تهران طی شد و مهمترین سند مصوب سازمان کنفرانس اسلامی در حوزه حقوق بشر در اسلام محسوب می شود.

جمهوری اسلامی ایران از سه سال گذشته، این روز مهم را با نام "روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی " در تقویم ملی خود گنجانده و هر ساله برنامه‌هایی را به این مناسبت برگزار می‌کند.

اعلامیه حقوق بشر اسلامی شامل 25 بند است که محتوای آنها از شرافت و کرامت انسان به عنوان اشرف مخلوقات و لزوم پاسداری از ادامه حیات بشر و نگهداشتن حرمت انسان سخن گفته است. در این اعلامیه حتی مواردی ذکر شده که در مقایسه با سایر اعلامیه های حقوق بشری جهان بی سابقه و ممتاز محسوب می شود.

قطعنامه "تعیین روز حقوق بشر و کرامت انسانی" تصریح  کرده است که بر اساس شریعت اسلام حقوق بشرناشی از کرامت و ارزش ذاتی انسان است وامت اسلامی که خداوند آنرا بهترین امت قرار داده رسالتی جهانی دارد. در قطعنامه همچنین ذکر شده اگرچه بشریت به مراحل پیشرفته ای در علوم مادی دست یافته است، اما نیاز مبرم به ایمان و معنویت برای حمایت از حقوق و تمدن خویش دارد.

در بخش دیگری از قطعنامه آمده است: شرایط حاکم در عرصه بین المللی و ضرورت تقویت همکاری و هماهنگی فعال در میان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی به منظور دستیابی به ابزار و راههای نشر، ارتفا و حفظ تعالیم و ارزشهای اسلامی در حوزه حقوق بشر وهمچنین به منظور حمایت و دفاع از تصویر واقعی اسلام و نیز مبارزه علیه اهانت به اسلام و تشویق گفتگوی میان مذاهب نیاز است که روزی موسوم به "روز حقوق بشر اسلامی وکرامت انسانی" انتخاب شود تا در آن روز فرصتی برای امت اسلامی فراهم شود و مسلمانان بتوانند در خلال آن روز حقوق بشر در اسلام را به جامعه جهانی معرفی کرده و در خصوص چالشهای حقوق بشری جهان امروز به تبادل نظر بپردازند.

قطعنامه یاد شده در آخرین بند اجرایی از کشورهای عضو می خواهد هرساله مراسمی را بمنظور بزرگداشت این روز برگزار نمایند و آنرا فرصتی مغتنم برای اتخاذ اقدامات جدی بمنظور نجات حقوق بشر از میراث تلخ گذشته بدانند و گفتمان حقوق بشری را به سطوح بالاتر در عرصه های تعامل، همکاری و آموزش ارتقا دهند.