مجموعه های تلویزیونی رمضان زیر ذره بین نقد / وعده‌ها محقق نشد

به گزارش خبرنگار مهر، معاونت سیما امسال همچون سال‌های قبل چهار مجموعه نمایشی را برای رمضان آماده کرد. گرچه سال‌های قبل تلاش شده بود سریال‌های رمضانی هر کدام ژانر متفاوتی داشته باشد، اما امسال این اتفاق با وجود وعده‌ای که علی دارابی معاون سیمای سازمان صدا و سیما قبل از رمضان به خبرگزاری‌ها و نشریات درباره متفاوت بودن مجموعه‌های رمضان داده بود، عملی نشد.

با نگاهی به عملکرد سازمان صدا و سیما در دهه 80 که مجموعه‌های رمضانی به شکل جدی‌تر تهیه و پخش شده، متوجه می‌شویم امسال نسبت به سال‌های قبل تلویزیون عملکرد چندان خوبی نداشته است. در سال‌های قبل مضامین مجموعه‌های رمضان رنگ و لعاب دیگری داشت و توانسته بود نظر منتقدان و مخاطبان را جلب کند، اما امسال نتوانست موفقیت‌ سال‌های قبل را برای یک بار دیگر احیاء کند.

در واقع امسال شبکه‌های یک، دو و سه یک راه را پیش رفتند و مجموعه‌های ماورایی را پخش کردند و تنها شبکه تهران بود که راهی متفاوت رفت و چند روز مانده به ماه رمضان مجموعه رمضانی‌اش را تغییر داد و مجموعه طنز "سه دونگ سه دونگ" را جایگزین کرد.

شاید اگر امسال تلویزیون سه مجموعه تلویزیونی با موضوع ماورایی پخش نمی‌کرد و فقط یکی از شبکه‌ها مجموعه‌ای با این مضمون تهیه می‌کرد، کمتر مجموعه‌های رمضانی زیر زیربین منتقدان قرار می‌گرفت و حتی حساسیت‌ها کمتر می‌شد، اما پرداخت به مضامین ماورایی آن هم در سه شبکه طراحی درست نبود و در این باره معاون سیما باید پاسخگو باشد که چرا این گونه عمل کرده است.

شبکه یک قبل از آنکه مجموعه "سقوط یک فرشته" را به عنوان گزینه رمضانی‌اش اعلام کند، مجموعه تلویزیونی "راه طولانی خانه" را به کارگردانی رضا کریمی برای ماه رمضان آماده می‌کرد که موضوع آن تلاش‌های یک پدر برای خانواده‌اش بود، اما ناگهان "سقوط یک فرشته" جایگزین شد.

همچنین شبکه دو هم مجموعه "چمدان" با مضمون طنز را به کارگردانی سعید ملکان به عنوان گزینه ماه رمضان اعلام کرد، اما در نهایت "سی‌امین روز" انتخاب شد، اما شبکه سه از همان ابتدا مجموعه "پنج کیلومتر تا بهشت" را آماده کرده بود و شبکه تهران هم مجموعه "تکیه بر باد" را برای رمضان تدارک دیده بود، اما بعد از آنکه متوجه شد سه شبکه موضوع ماورایی را انتخاب کردند مجموعه طنز "سه دونگ سه دونگ" را جایگزین کرد.

بهتر بود علی دارابی معاون سیما در جلسه نهایی شدن مجموعه‌های رمضان طراحی بهتری برای انتخاب مجموعه‌های رمضان می‌کرد که تا این حد گروه‌های سازنده نیز زیر فشار نقدهای منتقدان قرار نگیرند. اگر این مجموعه‌ها در یک زمان دیگر پخش می‌شد این اتفاقات کمتر می‌افتد.

مجموعه تلویزیونی "سقوط یک فرشته" به کارگردانی بهرام و حمید بهرامیان نخستین تجربه مناسبتی‌ دو برادر محسوب می‌شود. با وجود آنکه تیزر خوبی قبل از پخش این مجموعه روی آنتن شبکه یک رفت، اما شروع چندان قوی نداشت. یکی از مسائل که در شروع به این مجموعه ضربه زده بود وجود راوی و آن هم دیالوگ‌های ساده بود که بیان می‌شد.

در واقع راوی در قسمت‌های ابتدای کار چندان با قصه تنیده نشده بود، اما به مرور که قصه جلو رفت و راوی خودش را به عنوان شیطان معرفی کرد، توانست با قصه عجین شود. شاید اگر گروه نویسندگان راوی را از قسمت پنج یا شش می‌گذاشتند، قصه در ابتدا با این همه ضعف رو به رو نمی‌شد.

در این مجموعه بازی شبنم مقدمی در نقش پریچهر متفاوت است. او از بازیگران توانمند تئاتر است که در مجموعه "سقوط یک فرشته" هم به خوبی توانسته از عهده نقش بربیاد. قصه این مجموعه در برخی قسمت‌ها با افت و خیزهای زیادی رو به رو می‌شود که البته زیاد هم نمی‌توان به گروه نویسنده خرده گرفت، چرا که وقتی فیلمنامه همزمان با نگارش نوشته شود، مسلماً با ضعف‌هایی همراه می‌شود.

البته گروه نویسندگان این مجموعه از ساختار غیر کلاسیک بهره بردند و شاید به همین دلیل است قصه در برخی قسمت با فراز و نشیب‌های زیادی رو به رو می‌شود، چرا که بهره بردن از این ساختار کار راحتی نبود. یکی از امتیازات این مجموعه کارگردانی بهرامیان است که شسته و رفته بوده و اگر تعجیل‌های ساخت مجموعه رمضانی را نداشت بهتر از این می‌توانست عمل کند.

البته لطمه خوردن آثار رمضانی به خاطر تعجیل‌هایی که گروه سازنده در ساخت این نوع آثار دارند، حرف تکراری است و برای امروز و دیروز نیست. گرچه هیچ وقت هم این مشکل با وجود وعده‌هایی که معاونت سیما می‌دهد، تحقق پیدا نکرده و همیشه‌ مجموعه‌های مناسبتی به ویژه در ماه رمضان با مشکل زمان رو به رو می‌شوند و گروه سازنده مجبور می‌شوند روزی 18 تا 19 ساعت کار کنند تا مجموعه را به موقع برای پخش برسانند.

اگر مجموعه "سی‌امین روز" که ماه رمضان از شبکه دو پخش می‌شود، پارسال آماده نشده بود؛ امسال شبکه دو هم با این تعجیل‌ها رو به رو بود. این مجموعه تلویزیونی گرچه رویکرد ماورایی دارد، اما حضور فرشته و رویارویی او با شخصیت سیاوش (هومن سیدی) باعث شده تا جنس دیگری از مارواء طبیعی را شاهد باشیم.

این مجموعه تلویزیونی با پاره شدن طناب دار سیاوش در هنگام اعدام شروع محکمی داشت، اما به مرور این مجموعه هم به لحاظ کارگردانی با ضعف‌های عمده‌ای رو به رو شده است، حتی بازی پژمان بازی در نقش فرشته با فراز و نشیب‌هایی رو به رو است، اما هومن سیدی به خوبی توانسته است نقش یک فرد منفعل را به خوبی ایفا کند.

این مجموعه بیشترین ضربه را از ناحیه کارگردانی خورده است و اگر در این باره کارگردان با دقت و وسواس بهتری کار می‌کرد، "سی‌امین روز" با محبوبیت بیشتری از سوی مردم رو به رو می‌شد. البته این مجموعه قبل از افطار پخش می‌شود و زمان مناسبی برای پخش ندارد. شاید در این صورت بیشتر دیده می‌شد.

اینکه مجموعه‌ای قبل از افطار روی آنتن برود، نخستین تجربه معاونت سیما بود که باید به انتظار نشست و تا پایان مجموعه را دید و بعد قضاوت کرد که آیا این تجربه موفق بوده یا نه؟ گرچه این مجموعه در نظرسنجی‌های سایت‌ها و روزنامه‌های مختلف کمترین آمار را از آن خود کرده است و یکی دلایل آن به خاطر نامناسب بودن ساعت پخش‌اش است. شاید در زمان بهتری پخش می‌شد مورد استقبال مردم قرار می‌گرفت.

"پنج کیلومتر تا بهشت" مجموعه رمضانی شبکه سه و تنها گزینه این شبکه برای رمضان بود. این مجموعه را علیرضا افخمی کارگردانی می‌کند که می‌توان او را مولف تولید مجموعه‌های ماورایی در تلویزیون دانست. او با ساخت مجموعه تلویزیونی "او یک فرشته بود" توانست نظر مخاطبان بسیاری را جلب کند و به نوعی تابوشکنی کند. افخمی بعد از این سریال، فیلمنامه مجموعه‌های "روز حسرت" و "اغماء" را نوشت.

نام مجموعه تلویزیونی "پنج کیلومتر تا بهشت" وام گرفته از بدن نیمه جان امیرحسین است که در پنج کیلومتری بهشت زهرا در یک گندم زار قرار دارد. این مجموعه در شروع با نشان داد کابوس وهم آلود امیرحسین توانست شروع میخکوب‌کننده‌ای داشته باشد، اما بعد از آن ریتم قصه معمولی شد. در حالی که انتظار می‌رفت همانند شروع خیلی خوب باشد.

اما قصه این مجموعه هم با فراز و نشیب‌های زیادی رو به رو است. وقتی افخمی همزمان با کارگردانی قصه را می‌نویسد، مسلماً کار به لحاظ قصه لطمه‌های زیادی می‌خورد. بهتر بود افخمی به جای اینکه وقت‌اش را برای فیلمنامه می‌گذاشت آن را به نویسنده دیگری می‌سپرد و کنار سجاد ابوالحسنی از نویسنده دیگری بهره می‌برد و بعد خودش تمام تمرکزش را برای کارگردانی می‌گذاشت. در این مجموعه به صورت موردی شاهد دیالوگ‌های خوب هستیم. مثل صحنه‌ای که امیرحسین و مینا درباره خدای انسان‌ها و خدای عروسک‌ها بحث می‌کنند.

البته کار به لحاظ کارگردانی کمتر با ایرادی رو به رو است، حتی بازی‌های خوبی از بازیگران گرفته شده است. در این مجموعه با اینکه داریوش فرهنگ نخستین تجربه بازیگری یک کار مناسبتی را کسب می‌کرد، اما بازی متفاوت و خوبی از خودش ارائه کرده است.

مجموعه تلویزیونی "سه دونگ سه دونگ" به کارگردانی شاهد احمدلو ماه رمضان از شبکه تهران پخش می‌شود. احمدلو کارگردان جوانی است که ساخت مجموعه تلویزیونی "ماه عسل" و چند فیلم سینمایی و تلویزیونی را در کارنامه دارد. شبکه تهران با پخش یک مجموعه طنز یکه تازی کرد و باید در این باره به مدیران این شبکه خسته نباشید گفت که دیگر آنها هم اقدام به پخش یک مجموعه ماورایی نکردند.

اگر قرار بود مجموعه تلویزیونی شبکه تهران هم  در مضان و آن هم در پایان شب ماورایی باشد، دیگر هیچ بیننده‌ای خواب‌‌اش نمی‌برد. گرچه این مجموعه هم خالی از ایراد نیست. قصه "سه دونگ سه دونگ" گرچه فضای شادی را به مخاطبان منتقل می‌کند، اما در برخی قسمت‌ها خیلی کشدار می‌شود و اگر بیننده یک تا دو قسمت را نبیند چیزی از دست نمی‌دهد.

احمدلو در این مجموعه از ترکیب بازیگران پیشکسوت همچون سیروس گرجستانی، مرجانه گلچین، محمد کاسبی و ... و بازیگران جوان از جمله جواد عزتی، اشکان اشتیاق، عباس جمشیدی‌فر و ... بهره برده است. در مجموعه "سه دونگ سه دونگ" گرچه بازیگران تلاش کردند بازی خوبی از خودشان ارائه بدهند، اما به دلیل ضعف‌ قصه در برخی قسمت‌ها با تکرار رو به رو می‌شوند.

مثلاً در برخی قسمت‌ها حضور محمد کاسبی که ایفاگر نقش عمو پرویز است، احساس می‌شود؛ اما حضور ندارد و بر عکس در برخی قسمت‌ها حضور پررنگی دارد. یا صحنه شادی فرزندان عشقی در هنگام طلاق پدر و مادرشان در دادگاه خیلی اغراق شده بود. شاید اگر کمی اغراق در آن کمتر بود، قابل قبول‌تر به نظر می‌رسید. در مجموع اگر قصه این مجموعه دوباره نویسی می‌شد، می‌توانست نظر منتقدان را به خود جلب کند.

البته این مجموعه بعد از پخش چند قمست به عنوان پر مخاطب‌ترین مجموعه رمضانی دست یافت و استقبال مردم از این مجموعه بیشتر از سه مجموعه ماورایی بوده است. در مجموع انتظار می‌رفت این مجموعه با این بازیگران حاصلی بهتر از آنچه می‌بینیم داشته باشد.

----------------------

فاطمه عودباشی