نشست "سهروردي شناخت" برگزار شد

  به گزارش خبرنگار فرهنگي "مهر" روز گذشته هفتم مرداد ماه ، مراسم بزرگداشت و تجليل از حكيم بزرگ ايران زمين شيخ شهاب الدين يحيي سهروردي با عنوان سهروردي شناخت در خانه كتاب برگزار شد .

 دراين مراسم دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني استاد گروه فلسفه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران ، دكتر اسماعيل پور اسطوره  شناس، دكتر سيد يحيي يثربي استاد فلسفه، و محمد علي سجادي فيلمساز به سخنراني پرداختند .

دكتر ديناني اولين سخنران مراسم ، در آغاز گفتار خود متذكر شد كه سهروردي فيلسوفي است كه از ابعاد مختلف مي تواند مورد بحث قرار بگيرد ، چنان كه حضور آقاي سجادي، و دكتر اسماعيل پور مويد اين سخن من است .

وي افزود : پرسش بسيار مهمي كه درباره سهروردي وجود دارد اين است كه چرا پس از هشتصد سال كه از زمان زندگي وي مي گذرد كسي توجه لازم را به آثار اين حكيم بزرگ نشان نداده است ؟ در اين هشتصد سال ، پيش از كربن ، تعداد كتابهايي كه درباره سهروردي نوشته شده اند كمتر از انگشتان يك دست است . از ميان اين آثار محدود ، يكي  شرح حكمه الاشراق شهروزي ، ديگري شرح قطب الدين شيرازي است كه از لحاظ زماني بسيار به سهروردي نزديك هستند . اما مهمترين و عميقترين  اثردر اين باره تعليقات  صدرالدين محمد قوام شيرازي ( ملا صدرا)  برحكمه الاشراق است . درباره ابن سينا، غزالي، و ملاصدرا كتابهاي زيادي نوشته شده است و برخي از كتابهاي اين فيلسوفان، كتاب درسي حوزه هاي علميه است ، متاسفانه كتابهاي سهروردي حتي در حوزه هاي علميه نيز جزو كتابهاي درسي نيست .

 وي ادامه داد : عدم توجه به سهروردي نشان دهنده اين است كه ما در طول سالهاي  گذشته به اندازه كافي ايراني - اسلامي نبوده ايم . اگر ما بخواهيم ايراني - اسلامي باشيم سهروردي در اين زمينه مي تواند به ما كمك هاي بسياري بكند .

استاد ديناني در پايان گفتار كوتاه خود گفت : به نظر من ايرانيان مسلمان ترين قوم اسلامي هستند و از اين حيث با ديگر اقوام اسلامي تفاوت دارند .  جرم بزرگ شيخ شهيد سهروردي نيز شعوبي ( ايرانگرا)  بودن اوست  كه از نظر هر سه سازمان خلافت اسلامي ، يعني اموي، عباسي، و عثماني جرمي لايغفر بود .  ما اگر بخواهيم معناي ايراني - اسلامي را بفهميم  به سهروردي نيازمنديم .

 سخنران دوم اين مراسم دكتر سيد يحيي يثربي نويسنده رماني به نام  قلندروقلعه  درباره زندگي و انديشه سهروردي بود .

وي در آغاز گفتار خود گفت : سهروردي همشهري و هم نام من است ، سهرورد مركز عارفان بوده است . در شيست ( تخت سليمان فعلي)  كه در صدوبيست كيلومتري زنجان قرار دارد آتشكده اي وجود دارد كه تا زمان سهروردي ، و پيش از حمله مغول برقرار بوده است ، بعد از حمله مغول اين آتشكده باستاني تبديل به شكارگاه مغولان شد .  وجود اين آتشكده نشانگر اين است كه سهروردي اطلاعات مربوط به حكماي باستان را به صورت مستقيم از وارثان اين حكمت كه در اين آتشكده خدمت مي كردند گرفته است . به نظر من اتفاقا سهروردي ، بنا به شهادت آثارش ، استفاده لازم را از اين حكمت باستاني نكرده است .

  يثربي افزود : سهروردي، كلا،  سي و هشت سال عمر كرده است . من معتقدم سهروردي طبق شواهد و قرائني كه وجود دارد هفت الي هشت سال مانند شمس تبريزي زندگي كرده است و هفتاد درصد آثارش به سبك مشايي نوشته شده اند . رسائل فارسي وي حال و هواي عرفاني دارد ، اما مهمترين اثر وي حكمه الاشراق كه جنبه تاسيسي تفكر سهروردي است حدودا سيصد صفحه است كه ترجمه فارسي اي از آن توسط دكتر سيد جعفر سجادي توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسيده است .

 وي در پايان گفتار خود گفت : آن چه كه ما از سهروردي مي توانيم بياموزيم جسارت و تهور براي نقد آثار پيشينيان است . ما اكنون بايد ارزيابي كنيم كه چه مقدار از نوآوريهاي سهروردي درست است .

 وي گفت : سهروردي يك فيلسوف و عارف تمام نماي فرهنگ ايراني است . وي شديدا تحت تاثير فرهنگ ايران باستان است .  هر چند سهروردي همانگونه كه استادان فلسفه گفتند داراي نوآوري هايي است ولي من به آن نوآوري ها كاري ندارم . سخن من مربوط به استفاده سهروردي از اسطوره هاي ايران باستان است . سهروردي در پنج رساله ، از سيزده رساله اي كه از وي به زبان فارسي چاپ شده است ، به ويژه  الواح عمادي، عقل سرخ، صفير سيمرغ، آواز پر جبرئيل، و تا حدودي رساله الطير از مضامين اسطوره اي ايران زمين ، يعني فريدون ، كيخسرو، جمشيد ، ضحاك ، گشتاسب، رستم، و اسفند يار استفاده كرده است .

وي افزود : من نمي خواهم بگويم كه سهروردي اسطوره نوشته است ، بلكه سهروردي رسائل تمثيلي را براي مقاصد فلسفي خود به كار گرفته است . اما مي توان به اين آثار از نگاه ادبيات روايي نيز توجه كرد . وي در الواح عمادي فريدون را نماد انسان كامل مي داند چرا كه فريدون كشنده ضحاك است . مي توان در اين جا فريدون را مظهر نور و ضحاك را مظهر ظلمت دانست . كيخسرو نماد رهبر معنوي است ، وي مانند جمشيد جام جهان بين دارد .  سهروردي در عقل سرخ  از شخصيت هاي اوستايي كرده است ولي به اسطوره سازي نيز پرداخته است .

اسماعيل پور با ذكر اين كه بين اسطوره سازي و اسطوره پردازي تفاوت وجود دارد گفت : عقل سرخ اسطوره اي است كه ساخته ذهن سهروردي است . عقل سرخ نماد حقيقت مطلق، و عقل كل است . وي آواز پر جبرئيل  ، و صفير سيمرغ را نيزاز اسطوره سازي هاي  سهروردي شمرد .

دكتر اسماعيل پور در پايان گفتار خود گفت : آن چه كه ما مي توانيم ازرسائل فارسي سهروردي ، به ويژه  عقل سرخ   بياموزيم شيوه هاي داستان پردازي است ، كه مي تواند تا اندازه اي علاقه مندان به سبك سورئاليسم را راضي كند .

وي افزود : چيزي كه براي من در سهروردي جذاب است مساله نور است .  مي دانيد كه نور در سينما بسيار اهميت دارد ، در واقع بدون نور سينما چيزي نيست . من نيز مانند آقاي دكتر اسماعيل پور به قابليت و وجه روايي آثار سهروردي نظر دارم . براي من وجه سورئاليستي قضيه مهم است . اما يكي ديگر از جذابيت هاي آثار سهروردي براي من درهم تنيد گي فرهنگ ايران باستان و اسلام است .

وي ادامه داد : نوع روايت سهروردي به شد ت شرقي است . سكانسهايي كه من براي عقل سرخ نوشته ام هر يك مانند يك تابلو است كه بدون پرسپكتيو(ابعاد) است . مابراي به تصوير در آوردن اين گونه آثار مي توانيم از تروكاژهاي ( جلوه هاي تصويري) هاليوودي استفاده كنيم ، ولي چون در ايران امكانات اين كار را نداريم ، در نتيجته كار به صورت مضحك و مبتذ لي در خواهد آمد.    وي در پايان گفتار خود گفت : ما مي توانيم در اين جور كارها از تجربه هاي سرگئي پاراجانوف فيلمساز بزرگ روسي استفاده كنيم .