مبارزه حافظ با رذایل اخلاقی و اجتماعی/ راهکار حافظ برای رفع مشکلات

دکتر نجفقلی حبیبی در آستانه روز بزرگداشت حافظ  درباره اخلاق و معنویت در اشعار حافظ به خبرنگار مهر گفت: حافظ از غزلسرایان و شعرای بزرگ ایران و جهان است که شهرتش عالمگیر است. محور صحبتها و شعرهایش عرفان است که در قالب غزلهای عاشقانه ارائه داده و به مسائل معنویت بیش از اندازه توجه می‎کند.

وی افزود: مسائل اجتماعی برگرفته از مبانی اصیل قرآنی در عرفان خودشان را در اشعار حافظ به وضوح نشان می‏‎دهند. حافظ از دغل کاریها و ریا و تزویر مردم زمانه‏اش به شدت دلخور است و این رنج و دلخوری در اشعارش فوق العاده نمود دارد.  از اینکه عده‏ای از فضایل اخلاقی خالی هستند و بدین سبب به ریاکاری و تزویر متوسل می‏شوند رنج می‎‏کشد و مبارزه با این رذایل اخلاقی محور اشعار حافظ است.

این استاد الهیات دانشگاه تهران یادآور شد: به صداقت و دوستی و اینکه انسان غرق در خدا شود و همه چیز را در خدا ببیند بسیار تأکید می‏‎کند و این مضامین در اشعارش موج می‏زند. می‎گوید هرکس که کار خیر بدون ریا انجام دهد من غلام او هستم زیرا آدمهایی که چنین می‏کنند خیلی کم هستند.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اسلامی گفت: امیدواری به آینده در اشعار حافظ بسیار مشهود است و مسئله دیگری که حالا شاید متأثر از سهروردی است این است که می‎گوید حقیقت یکی است و اختلافات بخاطر آن است که انسانها به حقیقت نرسیده‏اند و یا آن را ندیده‏اند. که این گفته او بر مبنا و اصول حرف شیخ اشراق است که می‎گوید حقیقت یکی است هرچند که ممکن است رنگهای مختلفی از تابش نور خورشید پدید آید و خیال شود که حقیقت متعدد است ولی حقیقت یکی بیشتر نیست.

وی تصریح کرد: حافظ آنچنانکه به امیدواری به آینده تأکید می‎کند به صبر و پایداری هم تکیه می‏کند اینکه مطمئن است با صبر و شکیبایی پیروز خواهد شد . می‎گوید بلایا و سختیها و ناکامیها همواره در زندگی انسانها پیش می‏آیند که اگر انسان به خدا توسل کند و به زندگی امیدوار باشد می‎تواند از این گرفتاریها سربلند بیرون بیاید. اما اگر دچار نا امیدی شود سرافکنده خواهد شد.

حبیبی اظهار داشت: حافظ زمان حمله مغول و بعد از آن حمله تیمور و کشت و کشتارهای مردم را دیده است و از این جنگها بشدت می‏رنجد که گاهی ناامیدی را فریاد می‏زند. اینکه به دنیا آمدن به زحمت رفتن نمی‏ارزد. ولی این اشعار هم چیزی از عظمت و بزرگی او نمی‎کاهند.

وی در مورد ماندگاری اشعار حافظ هم گفت: حافظ از تعابیری استفاده کرده که برای همه زمانهاست و امروز هم که شعر او را بخوانید انگار برای همین امروزیها این شعرها را گفته است . نکته دیگر اینکه مردم با تفأل زدن و فال گرفتن با اشعار حافظ با او ارتباط برقرار می‎کنند و او را چهره‏ای معنوی و مسلط بر قرآن می‏دانند. یک شخصیت معنوی و عرفانی که می‏تواند الگوی همه انسانها در هر زمان باشد.