تعقل عبادت است/ بررسی پیچیدگیهای اخلاق

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی استاد فلسفه دانشگاه تهران سه شنبه 26 مهر در آخرین سخنرانی از روز اول همایش ابن سینا و فیلسوفان اسلامی با محوریت "ابوالحسن عامری" اظهار داشت: ابوالحسن عامری اهل نیشابور است و چه بزرگانی که از این شهر برخواسته اند، البته وی مسافرتها کرده و دارای چندین تألیف است، استادان وی فیلسوف نبودند اما متکلمان بزرگی بودند. دو استاد مسلم وی که هیچ تردیدی در آن نیست ابوالزید بلخی و ابن العمید است. اگرچه اساتید فیلسوف نداشته است اما خود ابوالحسن عامری فیلسوف است که این امر از آثار در دسترس وی مشخص است.

وی افزود: می خواهم از اسم کتابهای وی استفاده و مطالبی را بیان کنم. یکی از این آثار السعاده و الاسعاد فی السیره الانسانیه که ابوالحسن این کتاب را به مباحث اخلاق و سیاست اختصاص داده‌ است. همه می گویند که اخلاق خوب است اما اخلاق چیست؟ چند تا جمله در توصیف اخلاق گفته می شود اما هنوز تکلیف ما با اخلاق مشخص است خود من تا کنون جرأت نکرده ام در این حوزه چیزی بنویسم. مسئله اخلاق بسیار پیچیده است، نحله های اخلاقی بسیاری درحال حاضر در غرب است. سعدی می گوید که اگر راست فتنه برمی انگیزد راست نگو اما کانت می گوید که اگر دنیا نابود می شود باید راست بگویید اما حال انتخاب درست چیست؟

استاد فلسفه دانشگاه تهران تصریح کرد: ابوالحسن عامری کتاب السعاده و الاسعاد فی السیره الانسانیه را نوشته که سیاست چیست و چه رفتاری باید با مردم داشت اما این کتاب باز هم ارسطویی است ما در اخلاق هنوز از ارسطو فراتر نرفته ایم. ابوالحسن عامری مطلوب ابن سینا نیست .

دینانی درباره کتاب النُّسک العقلی از آثار ابوالحسن عامری گفت: تعقل و عقل عبادت است، حج مقبول است، در حج انسان به زیارت خانه خدا می رود در عقل به سوی خدا می رود. از دیگر آثار این فیلسوف الامد علی الابد است که به معنای امتداد بر آمده است. آیا ابد امتداد دارد؟ ابد چیست؟ ازل چیست؟ آیا آغاز و انجامی در کار است؟ اگر تصور کنیم که ازل آغاز است و ابد پایان سخت در اشتباه هستیم.  ابد پایان کجاست؟ پایان کهکشان کجاست؟ مسئله این است که این کتاب درباره نفس ناطقه انسان است که امتدادی بر ابد است.

واژه طبیعت بر وزن فعیل که هم فاعلی است و هم مفعولی به معنای چاپ شده است . آیا طبیعت معنای فاعلی دارد یا مفعولی طبیعت چاپ می زند یا خود از یک جایی چاپ می خورد؟ توحیدی فکر کنید چاپ می خورد. طبیعی فکر کنیم چاپ می زند اینجاست که علوم با یکدیگر ادغام می شوند و متافیزیک و فیزیک با یکدیگر ترکیب می شوند. در طبیعت هیچ موجود مستقلی وجود ندارد که هیچ ربطی به موجود دیگر نداشته باشد. مستقل به معنای واقعی کلمه متافیزیک است. متافیزیک در همین مفاهیم است، اگر معنای اینها را ندانیم به جدل کشیده می شویم.

نخستین روز از همایش "ابن سینا و فیلسوفان اسلامی"، امروز سه شنبه 26 مهر برگزار و دومین روز نیز با سخنرانیهای متعدد، فردا چهارشنبه 27 مهر برگزار می‌شود.