خانه پروین اعتصامی در کشمکش میراث فرهنگی، شهرداری و مالکان

به گزارش خبرنگار مهر، اعتصام‌الملک، پدر پروین اعتصامی اولین نشریه ادبی ایران را منتشر کرد او در زمان خود مردی فهیم و دانشمند بود و در تهران زندگی می کرد.

اکنون ساختمان به جا مانده از وی به نام خانه پروین شناخته شده است اما خانه ای که در تهران به خانه پروین اعتصامی شهرت دارد در اصل متعلق به پدر او بوده است. اما پس از سالهای متمادی خانه پدری پروین که تا قبل از انقلاب یک خانه با متراژ وسیع و همانند خانه های تاریخی دیگر دارای شاه نشین و عمارت بود، با ساخت دو دیوار در حیاط آن به سه خانه کوچکتر تبدیل شد.

مرمت یا ساخت دوباره خانه پروین؟

خانه سمت راست چند سال پیش توسط شهرداری خریداری و مرمت شد و در اختیار کمیته ملی موزه ها (ایکوم) قرار گرفت.
اکنون اگر کسی وارد این خانه شود متوجه نمی شود که بخشی از خانه پروین اعتصامی است چون به کلی با فضای دو خانه دیگر تفاوت دارد.

رطوبت در عمارت خانه پروین که اکنون در اختیار حشمت آداب است

کف ساختمان سرامیک شده، نمای بیرونی سفید رنگ و سازه های ساختمان نیز تغییر داده شده اند و یک ساختمان اداری را پیش روی هر بازدیدکننده قرار می دهد.

این نوع مرمت از سوی شهرداری تهران مورد انتقاد سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت به گونه ای که محمد ابراهیم لاریجانی، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران گفت: شهرداری یک بار این خانه را خرید، تخریب کرد و از نو ساخت.

مالکانی که در تلاشند خانه حفظ شود

اما خانه وسط که بخشی از عمارت این ساختمان است در مالکیت دو خواهر قرار دارد. این مالکان خصوصی سعی می کنند تا خانه را به هر نحوی که شده نگه دارند. خانواده "آداب" حدود 50-40 سال قبل خانه میانی را از برادر پروین خریده‌اند. اما اکنون رطوبت دیوارها و سقف این عمارت بسیار زیاد است و در برخی از اتاقهای آن بخشی از دیوار و سقف ریخته و یا تبله کرده است.

برای ساماندهی وضعیت خانه، حشمت آداب مالک خانه پروین اعتصامی بارها به شهرداری و میراث فرهنگی مراجعه کرد اما هیچ وقت پاسخ مناسبی دریافت نکرد.

حشمت آداب می گوید: تا به حال این خانه 6 شهردار به خود دیده است. هر کسی که شهردار منطقه 12 می شود وعده می دهد مشکل رطوبت این خانه را حل کند اما می رود و دیگر پیدایش نمی شود.

او ادامه می دهد: به مسئولان شهرداری گفته ام که شما خانه ما را خراب کرده اید پس مسئول مرمت آن شما هستید اما انگار فقط آنها منتظرند که بشنوند سقف خانه پروین روی سر دو خواهر فرو ریخت تا بعد بیایند و به این بهانه بولدوزر بیاورند و آن را تخریب کنند.

می خواهیم به جای خانه پروین آپارتمان بسازیم

بخشی از مسئولیت خانه های تاریخی به عهده سازمان میراث فرهنگی است اما این سازمان خانه پروین اعتصامی را در سال 84 در فهرست آثار ملی قرار داد و آن را ثبت کرد اما اقدامی اساسی برای مرمت آن انجام نداد.

به همین دلیل مالک خصوصی خانه سمت چپ که از وضعیت نابه سامان این خانه به تنگ آمده است چندی پیش با اعلام شکایت به دیوان عدالت اداری این اثر تاریخی را از فهرست آثار ملی خارج کرد تا با مجوز تخریب و ساخت و سازی که از شهرداری می گیرد بتواند به جای این بخش از خانه، آپارتمانی چند طبقه بسازد.

ناصر قاضی فرزند مالک خانه سمت چپ به خبرنگار مهر می گوید: تا کسی چند سال در این خانه زندگی نکند متوجه نمی شود که این بخش از خانه پروین دیگر قابل سکونت نیست.

خانه سمت چپ که اکنون محل استقرار کمیته ایکوم است

وی در سال 77 چندین میلیون تومان خرج مرمت خانه کرده اما مشکلات خانه دوباره حاد شده است.

قاضی ادامه می دهد: مشکل این است که می خواهیم خانه را بکوبیم و آن را دوباره بسازیم چون سازمان میراث فرهنگی نمی تواند آن را مرمت کند و کسی هم آن را از ما نمی خرد. حتی شهرداری و میراث فرهنگی. بنابراین به دنبال گرفتن جواز هستیم تا خانه را از نو بسازیم اما با سر و صدایی که رسانه ها کردند برای دادن مجوز ما را به این سازمان و آن سازمان پاس می دهند.

تلاش شورا برای حفظ خانه

اما در این میان احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران در واکنش به تخریب خانه پروین اعتصامی و خروج آن از فهرست آثار ملی در جلسه شورای شهر گفت که این خانه از لحاظ معماری دارای هویت است و با سبک نئوکلاسیک ساخته شده است اما بعدها به سه قسمت تقسیم شده که سالها قبل شهرداری منطقه 12 بخشی از آن را تملک و بازسازی کرده است اما متاسفانه دو قسمت دیگر از ثبت میراث خارج شده است و صاحبان آن تلاش دارند هر چه زودتر آن را تخریب کنند.

وی با تاکید بر اینکه شهرداری منطقه به طور موقت جلوی تخریب این بنا را گرفته است، گفت: پدر این شاعر نیز روزنامه نگاری بزرگی بوده است. میرزا یوسف اولین رئیس کتابخانه مجلس و اولین کسی بود که کتاب بینوایان را ترجمه کرد. وی از همکاران نشریه ادبی بهار است و در این خانه بزرگانی مانند دهخدا، قزوینی و ... حضور داشتند. این سرمایه مهمی است برای تهران که باید توسط شهرداری تملک شود و در اختیار پروین پژوهان قرار بگیرد.

عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر با بیان اینکه بیشتر بناهای تاریخی ایران هویتی مردانه دارد گفت: می توانیم بنا را از لحاظ هویت زنانه آن نیز منحصر به فرد بدانیم.

شهردار منطقه‌ 12 تهران نیز به تازگی در اظهار نظری بیان کرد: این شهرداری آمادگی دارد، دو بخش دیگر از خانه‌ پدری پروین اعتصامی را تملک کند.

علیرضا بزرگوار اظهار کرد: تا کنون هیچ پروانه‌ای برای تخریب یا نوسازی خانه‌ پدری پروین اعتصامی از سوی شهرداری منطقه‌ 12 تهران صادر نشده است.

با این حال به نظر می رسد گویا قرار نیست ساماندهی خانه تاریخی پروین اعتصامی که در کش و قوس میان مالکان و شهرداری و میراث فرهنگی گیر افتاده است به صورت جدی اجرایی شود چون وعده های شورای شهر و شهرداری و میراث فرهنگی اولین بار نیست که رسانه ای می شود!

.....................

گزارش و عکس از فاطیما کریمی