عدم توفیق کارگردانها در حوزه روح و برزخ/ اخلاق به تصویر کشیده شود

وی با اشاره به نمونه هایی از فیلمهای ایدئولوژیک در تاریخ سینما افزود: مثلا روسها در زمان حاکمیت شوروی سالها تلاش کردند فیلمهایی را بسازند که در آن ایدئولوژی مارکسیسم را تبلیغ کند اما این فیلمها بسیار مشکلات هنری داشت و قالبهای پذیرفته شده فیلم کمتر در آن رعایت می شد به همین دلیل مخاطب زیادی نداشت و در بازار رقابت نیز موفقیت زیادی کسب نمی کرد.

 

مدیر مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی با بیان اینکه فیلم یک نوع گفتار و بیان است که با داشتن جذابیتهای بصری مخاطب را به خود جذب و در پی این جذابیتها پیام خود را القا می کند، افزود: فیلمهایی که به اصطلاح امروز "معنا گرا" هستند، مخاطبان محدودی دارند چراکه باید با تأمل و دقت این فیلمها دیده شود اما از سویی فیلمهای اکشن، رومانتیک و حتی فیلمهای تاریخی مخاطبان خوبی دارد و این از سختی ساخت فیلم دینی حکایت می کند.

 

وی تأکید کرد: برای همین در کنار هم قرار دادن ویژگیهای فیلم که محصول جامعه سکولار است با مفاهیم دینی که در تقابل با نگرش سکولار است، مشکلاتی ایجاد می شود که نمونه های آن را در تلویزیون و سینما می بینیم. البته زحمات زیادی در طول سه دهه اخیر در ایران کشیده شده تا فیلم دینی شاخصهای خود را بیابد اما به نظر می رسد تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

 

سادات منصوری تصریح کرد: برخی تصور می کنند که فیلم دینی تنها فیلمی است که در جامعه اسلامی ساخته می شود و در ساخت آن ضوابط شرعی دین اسلام رعایت می شود؛ به نظرم این نوع فیلمها را نمی توان فیلم دینی دانست بلکه اینها فیلمی هستند که محدودیتهایی برای آن قائل شده اند مثل یکسری فیلمها که برای زیر 14 یا 15 سال ممنوع می کنند و یا یک سری محدودیتهای سنی می گذارند و یا مثلا اگر برایشان مهم باشد که سیگار تبلیغ نشود هنرپیشه حق ندارد در فیلم سیگار بکشد.

 

رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی افزود: باید بگویم در تمام سینماهای دنیا یک محدودیتهای خاصی با توجه به رویکردها حاکم است. اما در فیلمی که در جامعه اسلامی برای مسلمانان پخش شود محدودیتهای آن بیشتر است چون حساسیتهای فرهنگی و مذهبی اسلام بالاتر است.

 

وی تأکید کرد: فیلمی دینی است که به مخاطب عام یک مفهوم و مبنای دینی را در قالب هنر و دین عرضه کند.اگر مقصود این باشد، کار واقعا پرزحمتی است و این را هم بگویم که ساده ترین شکل فیلمهای دینی فیلمهای تاریخی است چون بیانگر یک روایت تاریخی است و در کنار نشان دادن زندگی ائمه و پیامبر اسلام(ص) رفتارهای اخلاقی را نیز آموش می دهد اما همان هم با چالش روبرو است.

وی به تشریح نظریات مخالفان و موافقان سینمای دینی پرداخت و گفت: برخی معتقدند که بهتر است در فیلمها به دنبال بیان مضامین صریح دینی نباشیم و بیشتر به مضامین فرهنگی بپردازیم و فیلمهای معناگرا را رونق دهیم چون دین با مفاهیم فرهنگی و اخلاقی قرابت دارد و سعی کنیم فرهنگ و اخلاق جامعه را فرهنگ و اخلاق اسلامی کنیم برای همین فیلمهایمان اخلاقی باشد نه دینی .

 

سادات منصوری افزود: این گروه معتقدند که مثلا به تصویر کشیدن عالم برزخ و قیامت و... در فیلم  بسیار سخت است اما خیلی راحت می توانیم اخلاق اسلامی را نشان دهیم و  مثلا معاشرت اسلامی بین همسران، حقوق همسایه و خانواده و والدین را در قالب فیلم به تصویر بکشیم.  نه اینکه در ایام رمضان فقط روح سرگردانی را نشان دهیم  که نه با معانی اسلامی سازگار است و نه معلوم است این مفهوم از کجا در آمده و در چه قالبی ریخته شده است.

 

مدیر مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی یادآور شد: در حوزه فیلم دینی من مشکل را در بخش تکنیک نمی دانم بلکه در حوزه نظری ما با معانی بلندی روبرو هستیم. مفاهیم نظری که غرب در حوزه فیلمهای آخرالزمانی دنبال می کنند بسیار سطح پایین است و به راحتی می توان آن را به تصویر کشید که مثلا فیلم "آواتار" و تا حدودی فیلم "ماتریکس" مفاهیم بسیار پایینی را بیان می کردند.

 

حجت الاسلام سادات منصوری با بیان اینکه دشوار فیلم دینی در حوزه نظری است و نه در حوزه تکنیک، افزود: شاید کمی از غربیها در حوزه تکنیکی و فنی عقب باشیم اما قابل جبران است اما در حوزه نظری بر روی هرکدام از مفاهیم دینی دست بگذارید و بخواهید فیلم شود مشکل داریم حتی در فیلمهای تاریخی خود نیز با چالشهایی روبرو هستیم و به تصویر کشیدن مفاهیم ناب نظری مثل توحید، نبوت و معاد و... بسیار سخت است.

 

وی تأکید کرد: به همین خاطر است که معتقدم ساخت فیلم دینی به معنای دقیق کلمه امکان پذیر نیست چون فیلم ماهیت سکولار دارد و دین(منظور دین اسلام) دقیقا در برابر آن قرار می گیرد نمی توان آن مفاهیم نظری بلند را دقیقا در قالب فیلم سینمایی  به تصویر کشید. البته می توانیم فیلمهایی که دستورات اخلاقی دین اسلام را ترویج می کند بسازیم و بسیار هم موفق باشیم که سریال ترکی"حلالم کن" به راحتی مسائل اخلاقی را به تصویر کشید و تأثیرگذار هم بود چون یک مفهوم اخلاقی ملموس را نشان می داد.

 

سادات منصوری در پایان تصریح کرد: اگر فیلمهای ما به سمت عالم برزخ و روح و ... نروند -که درک این مفاهیم هم برای خود کارگردان و مجموعه سخت است- و به دنبال اخلاق اسلامی برویم بسیار موفق خواهیم بود چون مشکل جامعه ما این مفاهیم نظری دور از ذهن نیست بلکه مشکل جامعه مباحث اخلاقی -اجتماعی در مسائل ریز است و مثلا زن و شوهر نمی دانند از نظر اخلاقی چه مسائلی را رعایت کنند و نمی دانند فرهنگ دینی ما چه روشی را پیشنهاد کرده که باید این مسائل به تصویر کشیده شود که به تصویر کشیدن آن هم راحت است.