بازی با مرگ در پهن برگ‎‌های گلستان/ جدال آتش و چوب

نظاره گران، مات و مبهوت در برابر فاجعه، تنها این جمله را که" باورکردنی نیست" به زبان می آوردند. حادثه آتش سوزی سال گذشته، خسارات زیادی را به بار آورده و داستان غم انگیزی را به تصویر کشانده است.

 

این بار قلم به دستان به میان جنگل هایی قدم گذاشتند که درختانش سوزش زبانه های آتش را با تمام وجود احساس کرده بودند.

 

درختان سر به فلک کشیده جنگل های گلستان حال از تنه خم شده و رمقی برای زندگی ندارند. دوربین های عکاسی و فیلمبرداری از هر طرف چهره پوست های تاول زده و شاخه های سوخته درختان را همچون سندی بر عمق فاجعه در خود ذخیره می کنند. 

 

رضا ناصری معاون حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان گلستان با ارائه گزارش به خبرنگارانی که برای بازدید ازدرختان سوخته به جنگل گلستان آمده بودند، گفت: سال گذشته این محل کانون آتش سوزی بود. ساختار این جنگل جوان و میانسال است و شامل درختان پهن برگ است؛ البته بخشی از آتش سوزی که در منطقه چهل چای رخ داد و تمام درختان سوزنی برگ را از بین برد.

 

این کارشناس در پاسخ به این پرسش که بیشتر چه نوع درختانی آسیب دیدند؟ اظهار داشت: آتش سوزی در درختان پهن برگ به دلیل شرایط تأمین رطوبت  سطحی بود و بدنه آنها دچار آسیب نشد. اما  100 درصد از درختان سوزنی برگ منطقه چهل چای در آتش سوزی سال گذشته در جنگل گلستان از بین رفته اند.

 

طبق گزارش کارشناسان، آتش سوزی در درختان پهن برگ اثرات خود را در درازمدت نشان می دهد. در ظاهر شاید پس از آتش سوزی درختان پهن برگ، همچنان ظاهری سرحال داشته باشند، اما در درازمدت درختان آسیب دیده نیز جان خود را از دست داده و نابود می شوند.

 

 

محلی که برای بازدید خبرنگاران انتخاب شده بود روستای وسیع سر نام داشت. در این منطقه جنگل های زیبایی وجود داشت که سال گذشته طعمه حریق شده بودند. کمی آن طرف تر درختی که پوست آن به دلیل سوختگی سیاه و تیره شده بود، دل هر بازدیدکننده ای را به درد می آورد. گنجشکانی که در روی شاخه های آن نشسته بودند آرام نغمه خداحافظی را سر داده بودند. 

 

مرگ  تدریجی جنگل های گلستان

 

ناصری به درختان آزادی که در پشت سر خبرنگاران و بازدیدکنندگان قرار داشت اشاره کرد و توضیح داد: این درختان به دلیل همین سوختگی جزیی  پوست در آینده از بین می روند.

 

شاید به نظر مسئولان، زخم های نقش بسته بر تنه درختان سطحی بود اما واقعیت این بود که بازدیدکنندگان از دیدن چنین صحنه هایی به عمق فاجعه آتش سوزی یکسال پیش در استان گلستان پی بردند.

 

این مقام مسئول نابودی درختان پهن برگ را در درازمدت صحیح دانست و گفت: درختان پهن برگ شاید در ظاهر پس از آتش سوزی از بین نرفته باشند اما در طول 8 سال آنها نیز از بین می روند.

 

شاید درختان بلوط و آزادها در آتش سوزی جنگل های گلستان در سال گذشته از بین نرفتند اما واقعیت این بود که گرما و حرارت ناشی از حریق به پوست این درختان آسیب زیادی وارد کرده بود.

 

به نظر می رسید شعله های آتش اگر فرصت بیشتری داشتند تاج و تنه پهن برگ ها را در یک چشم برهم زدن نابود می کردند اما از سویی دل خوش کردن از وضعیت درختان پهن برگ جنگل گلستان کاری عبث و بیهوده بود.

 

آزادها چند سال دیگر می میرند

 

ناصری گفت: آزادهایی که از یقه خم شده اند به دلیل حرارتی که پوست آنها متحمل شده در دراز مدت از بین می روند. آوندهای درخت دچار آسیب شده و انتقال غذا از خاک به بالادست با مشکل مواجه است. به همین دلیل درخت قارچ می زند و پس از 8 سال نابود می شود.

 

اداره منابع طبیعی استان پس از آتش سوزی، برای احیای جنگل دوباره اقدام به کاشت درخت از نوع سوزنی برگ و پهن برگ کرد اما این اقدام با واکنش منتقدان مواجه شد. 

 

گروهی از کارشناسان معتقدند کاشت درختان سوزنی برگ اشتباهی بزرگ است بنابراین پس از آتش سوزی های اخیر نباید اداره منابع طبیعی دوباره نسبت به کاشت این درختان اقدام می کرده است.

 

با مطرح شدن این انتقاد مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی مدعی شدند جنگل های سوزنی نه تنها برگ شخصیت مالکیت منطقه را حفظ می کند بلکه کاشت درخت بیشتر به چشم می آید.

 

ناصری گفت: وقتی سوزنی برگ می کاریم گویی گل  مصنوعی همیشه سبز کاشته ایم بنابراین همیشه به چشم می آید و خاک را تثبیت می کند.

 

اما آیا چنین توجیهی در زمینه کاشت درختان سوزنی برگ است؟ در حالی که کارشناسان و محیط زیستی ها نسبت به کاشت سوزنی برگ هشدار می دهند آیا بهتر  نیست در این باره مسئولان سازمان جنگل ها راه چاره ای اتخاذ کنند؟

 

 

کاشت سوزنی برگ به وسعت 50 هزار هکتار تکرار یک اشتباه

 

طبق گزارش های اداره منابع طبیعی استان گلستان، در منطقه کلاله این استان، 50 هزار هکتار سوزنی برگ کاشته شده که پس از رسیدن سن آنها به 5 سال کاشت پهن برگ ها باعث شده که منطقه پوشش داده شود.

 

یکی دیگر از توجیهات مسئولان اداره منابع طبیعی استان گلستان درباره کاشت درختان سوزنی برگ، جلوگیری از تصاحب اراضی توسط افراد سودجو است. حال این پرسش به ذهن می رسد در حالی که کاشت سوزنی برگ ها نفی شده چرا این اشتباه دوباره تکرار می شود؟

 

طبق بررسی های به عمل آمده 20 درصد از درختان پهن برگ جنگل های گلستان که دچار سوختگی شده اند در دراز مدت از بین می روند و تا 40 سال دیگر اثری از آنها باقی نمی ماند.

 

معاون حفاظت اداره کل منابع طبیعی در واکنش به انتقادات مطرح شده، تأکید کرد: کاشت سوزنی برگ اشتباه نیست چراکه کاشت این نوع درختان همراه با پهن برگ ها در منطقه عظیم آباد کلاله باعث شد که حیات وحش به منطقه بازگردد و زیستگاه قرقاول شود؛ به همین دلیل سازمان حفاظت محیط زیست این منطقه را شکار ممنوعه اعلام کرد.

 

پیدا کردن محل فرود بالگرد با چراغ قوه در حادثه آتش سوزی جنگل های گلستان

یکی از مشکلات درمهار آتش سوزی جنگل ها، عدم وجود امکانات و تجهیزات است. هنگام آتش سوزی سال گذشته حتی محل مناسبی برای فرود بالگرد در جنگل های گلستان وجود نداشت. در حالی که شعله های آتش هر لحظه درختان بیشتری را به کام مرگ می فرستاد، مـأموران و نیروهای دستگاه های مسئول چراغ قوه به دست به دنبال مکانی هموار و مناسب برای فرود بالگردهای امداد بودند.

 

به همین دلیل طی برنامه ریزی های صورت گرفته، ایجاد پد برای فرود بالگرد در دستور کار مسئولان اداره منابع طبیعی استان قرار گرفت. یکی از محل های مورد نظر در دهنه محمد آباد زن ذخیره گاه سرونوش ایجاد شده است.

 

طبق گزارش های اعلام شده، 14 پد بالگرد از ابتدای سال جاری در منطقه گلستان برای مواقع بروز آتش سوزی یا سیل ساخته شده است.

 

به گفته حمید سلامتی مدیر کل اداره منابع طبیعی استان گلستان، ایجاد گودال هایی برای ذخیره آب از دیگر اقداماتی است که برای اطفای حریق صورت گرفته است.

 

این گودال های خاکی در نزدیکی رودخانه به عمق 6 متر با ابعاد 30 *40 حفر شده است. زمانی که آتش سوزی صورت گیرد آب از طریق کانال به به چاه می رسد و بالگرد می تواند آبگیری کند.

 

سلامتی دراین رابطه به خبرنگار مهر گفت: نسبت به گذشته وضعیت بهتر شده اما همچنان با شرایط نرمال و مناسب فاصله داریم؛ این اقدامات با اعتبار بخش های دیگر صورت گرفته است.

 

وی با مروری به آتش سوزی جنگل های گلستان در سال گذشته، یادآور شد: سال گذشته کاهش بارش و رطوبت باعث بروز آتش سوزی شد.

 

بر اساس گزارش ها سال گذشته در حالی که رطوبت صحرای طبس حدود 10 درصد بود دراستان گلستان کاهش رطوبت و رسیدن آن به 8 درصد شرایط را برای بروز آتش سوزی مهیا کرد.

 

 در حالی مسئولان به برگزاری همایش ها وسمینارهای تخصصی برای مهار آتش سوزی درجنگل ها اقدام می کنند که هنوز تکلیف طرح مدیریت و پیشگیری اطفای حریق مشخص نشده است.

 

سلامتی بیان کرد: اطفای حریق در کشور ردیف اعتباری خاصی ندارد و علی رغم تصویب شدن در کمیسیون کشاورزی همچنان درکمیسیون زیربنایی بلاتکلیف مانده است.

 

این مقام مسئول تأکید کرد: برای مهار آتش سوزی باید تجهیزات و امکانات را بیشتر کنیم تا در نهایت سرعتمان در کشف آتش و اعزام نیروها به منطقه افزایش یابد. 

 

سال گذشته 2 هزار و 750 هکتار از جنگل های گلستان طعمه حریق شد. عملیات مهار آتش در بخشی از منطقه به دلیل صعب العبور بودن و در اختیار نداشتن امکانات و تجیهزات مناسب با کندی صورت گرفت. در نگاهی کوتاه به وضعیت جنگل های در آتش سوخته گلستان و افزایش خسارات آن،  تأمین بودجه برای تهیه ابزار و امکانات مقابله با آتش سوزی و تعیین تکلیف طرح مدیریت و اطفای حریق از ضروریات است.