به گزارش خبرنگار مهر، نشست «بررسی وضعیت انتشار کتاب در رژیم پهلوی» عصر روز چهارشنبه 25 خرداد با حضور اسحاق صلاحی رئیس کتابخانه ملی ایران و جمعی از ناشران و زندانیان سیاسی قبل از انقلاب اسلامی در محل موزه عبرت ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشت قاسم تبریزی از محققان حاضر در این نشست با اشاره به اینکه بعد از سقوط رضاخان و ایجاد حکومت پهلوی دوم، فضای آزاد مجازی در ایران به وجود آمد که زمینه فعالیت در حوزه نشر را افزایش داد، گفت: آن مقطع تاریخی دوره فعالیت کمونیست‌ها بود که با سه امکان ترجمه آثار مارکسیستی و روسی، انتشار آثار نویسندگان تازه شناخته‌شده و نسل جدید مترجمان آثار ادبی چپ، به فعالیت نشر روی آوردند.
وی با اشاره به اینکه ویژگی ادبیات این دوره دین‌ستیزی و تبلیغ نظام سرمایه‌داری است، افزود: همزمان با فعالیت گروه‌های چپ، جریان مترجمان و نویسندگان ناسیونالسیت که حزب پان‌ایرانیست سردمدار آنها بود نیز پا به عرصه فعالیت نهاد و در کنار آنها نویسندگانی که ادبیات غرب را برای ورود به ایران برگزیده بودند از سال 1332 پا به عرصه نهادند.
تبریزی در ادامه با اشاره به نفوذ فعالیت‌های فرهنگی آمریکا در ایران از اوایل دهه 20، گفت: فعالیت آنها در سال 1332 منجر به ایجاد موسسه انتشاراتی فرانکلین در ایران شد که این موسسه در ابتدا با مدیریت همایون صنعتی به سمت انتشار آثار نویسندگان توده‌ای تمایل نشان داد تا اینکه در ادامه به سمت ترجمه آثار آمریکایی تغییر جهت داد و حتی انحصار انتشار آثار درسی را در دست گرفت و حتی پیک دانش‌آموز را نیز با مدیریت سیاوش کسرایی و به‌آذین منتشر کرد. این فعالیت‌ها در اوایل دهه 40 نیز منجر به تشکیل کانون پرورش فکری شد که با وجود رونق فعالیت‌های توده‌ای‌ها در ابتدای تاسیس‌اش به سمت ترویج فرهنگ آمریکایی تغییر جهت داد.
این تاریخ پژوه در ادامه با اشاره به تاسیس بنگاه‌های نشر نیل، زوار، خوارزمی و امیرکبیر از سوی جریان نفوذی فرهنگ آمریکا در سال‌های دهه سی، افزود: این مجموعه فعالیت فرهنگی در سال‌های 38 و بعد از آن منجر به ایجاد اداره اطلاعات در سفارت آمریکا در تهران شد که در سال نخست 800 اثر سینمایی را به ایران وارد و در سراسر کشور توزیع کرد و این در کنار انتشار مجله مرزهای نو و نیز طرح ایجاد دانشگاه آریامهر شیراز و ...سلطه فرهنگی آمریکا بر ایران را روز به روز بیشتر می‌کرد.
تبریزی همچنین به شروع انتشار آثار مبتذل در این دوره اشاره کرد و گفت: مجلاتی چون «این هفته» و کتاب برخی افراد چون ر.اعتمادی و قاضی سعید محصول این دوره است که در کنار انتشار آثار مکتوب فرقه‌های موجود در کشور در آن دوران، منجر به اشاعه فرهنگ آمریکایی در کشور شد.
وی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های ناشران و نویسندگان مذهبی در کشور در آن سال‌ها به برخی از موسسات نشر مانند محمدی اشاره کرد و گفت: شرکت سهامی انتشار نخستین موسسه نشر کشور بود که با حضور افرادی چون مرحوم آیت‌الله طالقانی، مهندس بازرگان، شهید مطهری و...تاسیس شد و عمده کتاب مذهبی خوب را تا سال 52 منتشر کرد.
ابوالفضل ذوالفقاری دیگر منتقد حاضر در این نشست نیز در سخنان کوتاه خود با اشاره به رشد قابل توجه مطبوعات در ایران در زمان پهلوی دوم به منظور اشاعه فرهنگ غربی گفت: فعالیت ضد دینی در کشور ما در دوران قبل از انقلاب دقیقا از کانال دین انجام می‌شد و برای مبارزه با اندیشه دینی کتابی با همین مضمون ولی با اندیشه نادرست نوشته می‌شد.
وی در ادامه با نقل خاطراتی از دوران تشکیل مجلس اول شواری ملی و مشروح مذاکرات آن، گفت: در اسناد به دست آمده از ساواک مشخص شده است که ناشران مذهبی قبل از انقلاب به دلیل اختناق حاکم مجبور بوده‌اند مطالب خود را در قالب داستان‌های قرآنی و یا داستان زندگی پیامبران بنویسند و در قالب آن با مخاطب خود حرف بزنند.
اسحاق صلاحی رئیس کتابخانه ملی ایران نیز که میهمان ویژه این نشست بود در سخنان کوتاهی با اشاره به اینکه انحراف تاریخ یا به واسطه حاکمیت ایجاد می‌شود و یا کج‌فهمی و غرب‌زدگی، گفت: حاکمیت امروز ایران به واقع این موضوع را نمی‌خواهد و در تلاش است تا فرهنگ دینی را به جریان بیاندازد.
رئیس کتابخانه ملی ایران افزود: با گذشت زمان شیوه‌های تعارض و مبارزه با دین بیشتر می‌شود و این لزوم دقت نظر ما را در انتخاب و انتشار کتاب افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران باید بانی برگزاری چنین نشستی باشد، گفت: امروز اگر من بخواهم چند جلد کتاب دینی هدیه بدهم به درستی نمی‌دانم باید به سراغ چه اثری بروم. ما کتابخانه‌ای داریم که مخزن آن گنجینه همه اقشار فرهنگی کشور است اما استفاده‌ای از آن نمی‌شود و من امیدوارم با برگزاری چنین نشست‌هایی در کتابخانه بتوانیم مشکل اساسی‌مان در تاریخ شفاهی به ویژه در حوزه نشر را حل کنیم تا بدانیم میراث انقلاب اسلامی چگونه به دست ما رسیده است.
نظر شما