مراسم سینه زنی" شلنگی" میراث کهن عاشقان حسین در طالقان

به گزارش خبرنگار مهر، ماه محرم که راه می رسد، بیرقهای سیاه کوچه و برزن را برمی گیرد و هیئتها میزبان عزاداران حسینی می شود.

آیین عزاداریهای محرم اگرچه ریشه در انبوه حزن و مویه برای مظلومیت امام حسین و یارانش دارد اما بیان احساسات مردمی و آیینهای سوگواری در جای جای کشور با فرهنگ مردمان این سرزمین عجین شده است و مراسمهای ویژه ای همه ساله در سراسر کشور و از جمله بخشهای مختلف استان البرز برگزار می شود.

در این آیین ها که برخی قدمت چند صد ساله دارد، اهالی هر منطقه از پیر و جوان دست به دست هم می دهند و با برپا کردن تکیه و راه انداختن دسته عزاداری به سوگواری می پردازند.

خوان نذریهای امام حسین(ع) نیز در ایام گسترده است و همه تلاش می کنند به قدر تبرکی خود را به این سفره برسانند و چه با برکت است این غذای نذری که همیشه علاوه بر هیئت غذای همسایگان و میهمانان را نیز تامین می کند.

شهرستان طالقان در منطقه کوهستانی استان البرز نیز سالهاست هر محرم سیاه پوش عزای امام حسین و یارانش می شود و مراسم های خاصی در تک تک روستاهای این شهرستان برگزار می شود.

پیشینه عزاداری حضرت ابا عبداله حسین(ع) در واقعه جانسوز کربلا در طالقان به سده‌های قرن اول هجری شمسی باز می گردد و از آن گاه که مردم این خطه به تشیع گرویدند، عزاداری سالار شهیدان نیز اقامه می شده است.

شواهدی تاریخی در دست است که نشان می دهد؛ تعداد کثیری از مردم منطقه طالقان، از همان قرون اولیه اسلامی دل در گرو حب اهل بیت (ع) داشته و مذهب تشیع را مشتاقانه برگزیده بودند.

یکی از جنبه های پر رنگ مراسم های سوگواری، بعد قومی و قبیله ای آن است.

روزهای تعطیل تاسوعا و عاشورا به مردمی که در مرامی آبا و اجدادی به خاندان نبوت عشق می ورزند فرصت می دهد تا به هر ترتیبی شده در مراسم زادگاه خود شرکت جویند و این مراسم و آیینها را در کنار دوستان و بستگان و هم وطنان خویش  و به روایت آشنای مرز و بوم خویشتن اجرا نمایند.

پاس داشت بعد آیینی واقعه عاشورا به شدت با مسئله هویت پیوند خورده است و گرایش مردم به پیوستن به گروه های تعریف شده  قومی، قبیله ای، بومی و ... آشکار است.

اما این که چرا مردم تمایل دارند در زادبوم خود و در قالب هویت بومی خویش به اجرای این مراسم ها بپردازند جای سئوال است.

شاید یکی از دلایل آن پیوند آیینها و مراسم ها، صرف نظر از محتوای آن با قومیت و بومیت و هویت بومی باشد.

وقتی به ساختار و شکل آیین ها و مراسم عزاداری در سرزمین های مختلف می نگریم متوجه می شویم که رد پا و تاثیر فرهنگ هر اقلیم به طرز معنی دار و پررنگی در آیین ها و مراسم مردم آن منطقه مشهود است. 

مهمترین شاخصه مراسم سینه‌زنی سنتی  طالقانیها، تشکیل حلقه‏ای است که در آن هر سینه زن با دست چپ کمر سینه‌زن قبلی را گرفته و پس از هر ضربه به سینه (در حالت یک ضرب هر بار و در سه ضرب پس از هر سه ضربه)یکبار به سمت جلو خم می‌شوند.

سینه زنها با هر ضربه به سینه در همان حال یک گام به سمت راست بر می‌دارند و حلقه مدام به خلاف عقربه های ساعت می چرخد .

این نوع سینه زنی موسوم به «شِیلَنگِه ْ» در طالقان مرسوم است. همچنین تشکیل حلقه یا دو صف و سینه زنی با دو دست نیز معمول است.

در آن دوران مردان روستایی چنان از سوز دل سینه زنی می کردند که از خود بی خود می شدند، بر اثر ضربات بسیار سنگین که صدایی رعد آسا داشت از سینه بسیاری از سینه زنان خون جاری می شد و اشکها از دیدهها روان می گشت.

بعد از سینه زنی و نوحه خوانی و ذکر مصیب خوانی آنچنان فضای روحانی به وجود می آمد که پنداری جماعت واقعه جانسوز کربلا را به چشم می بینند و مرد وزن با تمام وجود برای آن بزرگواران اشک ماتم می‏ریختند.

این مراسم سالهاست با حضور مشتاقان اهل بیت در طالقان برگزار می شود.

بررسی مراسم سینه زنی و آیین های عاشورایی منطقه البرز در سایر شهرشتانها، بخش ها و روستاها در ادامه گزارشهاش مهر منتشر خواهد شد.