قدمت 100 ساله تعزیه در مریانج/ ظرفیتی که ناشناخته مانده است

سوگواری سالار شهیدان حضرت حسین بن علی (علیه السلام) تعصب شدیدی نشان می دهند.

یکی از ویژگی‌های برجسته عزاداری مریانجی‌ها که آن را از دیگر مناطق شهرستان همدان متمایز کرده، برگزاری مراسم شبیه‌خوانی یا تعزیه خوانی است که هر ساله در ایام محرم و یا هر مناسبت دینی با شور و شوق فراوانی به اجرا در می‌آید.

افراد زیادی برای تماشای تعزیه به مریانج می روند

در مراسم ماه محرم مریانج، تعزیه جایگاه برجسته ای دارد و گروه های نمایش تعزیه به علت استمرار آن از گذشته تاکنون، بسیار هنرمندانه به اجرای این هنر می پردازند و مردم بسیاری از همدان و اطراف برای تماشای تعزیه به مریانج می روند.

در تاریخچه این هنر چنین عنوان شده که حدود 100 سال قبل در ایام محرم فردی به نام مرحوم شاه علی از اهالی وردآورد تویسرکان به همراه فرزندان و چند نفر دیگر به مریانج ‌آمدند و به اجرای تعزیه ‌پرداختند که به علت اجرای خوب و پرشور آنها مردم مریانج به آنها علاقمند شده و تحت تاثیر قرار گرفتند.

در همین ایام استقبال‌ اهالی از این هنر باعث شد تا یکی از فرزندان مرحوم شاه علی به نام محمد آقا در مریانج ساکن شود و در ایام محرم و مواقع دیگر به تعزیه خوانی بپردازد.

بنا بر روایات تاریخی این گروه اولین کسانی هستند که در مریانج تعزیه خوانی ‌کردند و بعدها به تدریج گروه دیگری تحت سرپرستی شخصی به نام میرزا حبیب‌ از اهالی طالقان تعزیه خوانی در این شهر را ادامه داد.

تعزیه خوانان مریانج از شاگردان میرزا حبیب هستند

میرزا حبیب هم تعزیه خوان و هم تعزیه گردان بود و نسل بعدی تعزیه خوان که بیشتر آنها از اهالی مریانج بودند در واقع شاگردان او محسوب می‌شوند.

بعد از مرحوم میرزا حبیب تعدادی از جوانان مریانجی تحت سرپرستی محمد آقا فرزند شاه علی همچنان این رسم را تداوم بخشیدند که معروف‌ترین آنها مرحوم جلیل الوندی، عزیز قصابانی، جلال یارمحمدی، کربلایی حسین ترابی وصال، حاج گلشن مظاهری و احمد میرمحمدی هستند.

به گفته تاریخ مرحوم عزیز قصابانی از فعال تر‌ین اشخاصی بوده که در رونق و ترویج تعزیه مریانج کوشش کرده، وی نسخه‌های تعزیه را از اسدآباد به مریانج می برده و نسخه‌های امروز، همان نسخه‌هایی است که آن مرحوم به این دیار آورده است.

گذشته از این مردم مریانج در محرم نذرهایی دارند و به ادای آنها سخت پایبند هستند و ادای آن را پاسخی به موهبت های الهی می دانند.

این نذرها در زمینه خواسته هایی است که برای برآورده شدن آنها متوسل به یکی از اولیای دین می شوند و نیت می کنند هر ساله فلان عمل را در فلان روز انجام دهند و در صورت برآورده شدن خواسته، هرساله به ادای نذر خود می پردازند.

گاهی هم بی هیچ نیتی و تنها از روی علاقه و برای تقویت مبانی اعتقادی خود، به انجام عمل نذر می پردازند.

مردم مریانج به علم غیبی اعتقاد راسخ دارند

دادن نان و ماست در شب هفتم محرم، پوشیدن پیراهن سیاه، خرید اسباب و اثاثیه برای تکایا ومساجد و وسایلی همچون عَلَم، کُتَل و زنجیر برای هیئت ها، رفتن به زیر علامت و حمل آن در هیئت و تقدیم هدایا به عَلَم غیبی از جمله این نذورات است.

علم غیبی در حدود 400 سال پیش توسط شخصی به نام حاج حسین از کربلای معلی خریداری و تبرک شد و هر ساله روز عاشورا این علم پیشاپیش عزاداران این شهر حمل می شود.

باور مردم این است که پنجه آن غیب شده و به همین علت به علم غیبی شهرت یافته است.

در این آیین عَلَم را قبل از بیرون آوردن با بهترین پارچه های الوان می پوشانند و پنجه ای را بر آن سوار می کنند و به میان عزاداران می آورند و نذر علم را که معمولا پول است خرج مراسم روضه خوانی سید الشهداء در مسجد جامع این شهر می کنند.

حلیم نذری در تمام خانه های مریانج پخته می شود

یکی دیگر از آداب مردم مریانج که در بین شهرنشینان همدانی و دیگر جاها از شهرت ویژه ای برخوردار است پختن حلیم نذری است که تقریبأ در همه خانه ها می پزند و با خلوص نیت و اشتیاق از مراجعه کنندگان با آن پذیرایی می کنند.

این عمل مخلصانه مریانجی ها، از قدیم زبانزد خاص و عام بوده است چراکه میهمانان خودی و غیرخودی را جبرگونه به خانه های خود می بردند و از او پذیرایی می کردند.

این عمل مخلصانه و میهمان نوازانه، در مجموع، صفای باطن و میهمان نوازی اهالی مریانج را می رساند.

و اما در گذشته در شهر مریانج زیارتگاه هایی نیز وجود داشته که در ایام محرم پذیرای گردشگرانی از شهرهای مختلف بوده است.

بیشه مُطلب یکی از این مکان هاست و در وصف آن چنین عنوان شده که تا چندی پیش در قسمت های شمالی مریانج، بیشه ای از درختان تبریزی (راجی) وجود داشت و درکنار آن نارون تنومندی محل رجوع مردم به ویژه دختران و زنان بود.

مردم در مواقع عادی هنگام عبور از کنار این بیشه به سوی درخت می رفتند، نیتی می کردند و آرزوی خود را بیان می کردند. سپس به نشانه عهد و پیمان، دور شاخه یا ساقه آن نخ و پارچه می بستند و در صورت برآورده شدن آرزو، سال دیگر در همان روز در پای درخت شمع روشن می کردند.

بندِعلی از زیارتگاه های شهر مریانج است

بندِعلی نیز از دیگر زیارتگاه های این شهر است، در ناحیه شرقی مریانج در مسیر رودخانه قره چای سنگهای بسیار بزرگ و نسبتا دایره ای وجود داشته که طغیان رودخانه آنها را به آن جا برده است.

مردم بر این عقیده اند که در قدیم سیل عظیمی از کوه سرازیر می شود و مردم مریانج و روستاهای اطراف آنجا، وحشت زده و با تضرع، به حضرت علی (ع) متوسل می شوند تا از خسارات سیل در امان بمانند.

این توسل اجابت می شود و سنگ های بزرگی در مسیر سیل قرار می گیرد و از شدت و فشار آب کمتر می شود و خسارات به حداقل می رسد این ناحیه را به همین خاطر بندعلی نامیده اند.

اما در خصوص خضر زنده نیز چنین عنوان شده که در محله قادری در غرب مریانج، اتاقکی وجود دارد که به خضر زنده معروف است.

در این اتاقک قندیل های سنگی وجود دارد که محل قرار دادن شمع های سنگی بر روی آنهاست و این مکان محل رجوع مردم در شبهای جمعه است.

"قبر آقا" در چشم و دل مردم مریانج در حد امامزاده است

و اما در خصوص قبر آقا نیز عنوان شده که در گورستان قدیمی مریانج قبری وجود دارد که متعلق به شخصی به نام سید سلیمان است.

مردم آنجا از تقوی و نیک خویی او سخن ها می گویند و به همین علت این مزار از احترام ویژه ای برخوردار است و در چشم و دل مردم در حد امامزاده است.

اهالی برای رفع مشکلات و گشایش کارها به آن سید متوسل می شوند و نذر می کنند و اعتقاد راسخ دارند که مشکلاتشان رفع خواهد شد.

موارد عنوان شده تنها گوشه ای از هزاران آیین خاص مردم مریانج است که شاید بتوان با توجه بیشتر به آنها قدمی در معرفی بیشتر شهر مریانج برداشت.