به گزارش خبرنگار مهر، داستان گنجینه دیرینه شناسی کرمان با توجه به تحقیقات علمی و تصاویر سی. تی. اسکن شده و ثابت شدن برخی نظریه های علمی وارد مرحله جدیدی شده است.
در حالیکه برخی افراد در استان کرمان به فسیل بودن این گنجینه تردید داشتند و به همین دلیل نیز این گنجینه پر ارزش را مورد بی مهری قرار دادند به طوریکه تنها موزه دیرینه شناسی کشور در کرمان تعطیل شد اما نتایج تحقیقات علمی نه تنها نشان داد که این گنجینه بی نظیر مجموعه از جانوارانی است که میلیونها سال قبل به سنگ تبدیل شده اند است بلکه عملا تبدیل شدن گوشت و اعضاء نرم بدن جانداران به فسیل را نیز که پیش از این در مرحله نظریه بود را پس از آزمایشهای متعدد ثابت کرده است.
تبدیل شدن گوشت به فسیل اثبات شد/ آغاز مرحله ای جدید در تحقیقات دیرینه شناسی
این امر مرحله ای جدید در علم دیرینه شناسی است و این نکته را به مسئولان به خصوص مراکز علمی کشور گوشزد می کند که ادامه تحقیقات دقیق علمی و برنامه ریزی شده بر روی این گنجینه که متاسفانه به دلیل بی توجهی در کرمان در وضعیت نامناسبی نگهداری می شود ضروری است.
چندی قبل با جمع شدن تعدادی از محققان و متخصصان استان کرمان نخستین گام برای بررسی این فسیل ها برداشته شد و پنج قطعه فسیل مورد سی. تی. اسکن قرار گرفت که نتایج شگفت انگیزی به همراه داشت.
در این گزارش برای نخستین بار تصاویر سی. تی. اسکن شده تعدادی از این فسیلهای منحصر به فرد در معرض دید قرار می گیرد.
تصویر اسکن شده فسیل تخم دایناسور
از عجیب ترین سنگواره هایى که تاکنون در جهان کشف شده است مى توان به کشف هزاران سنگواره مربوط به انواع موجوداتى اشاره کرد که از منطقه اى واقع در جنوب شهر کرمان به دست آمده است این سنگواره ها که در شرایطى کاملا استثنایى و منحصر به فرد در طول میلیونها سال گذشته محفوظ مانده اند مربوط به موجوداتى هستند که به گونه اى بسیار شگفت انگیز و استثنایی از دوره کرتاسه فوقانى (حدود یکصد میلیون سال قبل) بر جاى مانده اند و با وجودیکه فسیل های موجود در نقاط مختلف جهان اکثرا مربوط به قسمتهای سخت بدن موجودات همچون استخوان ها، دندان ها و صدف ها هستند اما فسیلهای کرمان مربوط به موجوداتی است که در شرایطی کاملا منحصر به فرد اعضاء نرم بدن آنها همچون گوشت، پوست، امعاء و احشاء در طول میلیونها سال گذشته محفوظ مانده و به مرور زمان به سنگواره تبدیل شده است.
این امر گامی مهم در عرصه علم دیرینه شناسی است که نشان دهنده توانایی تبدیل شدن قسمتهای نرم بدن جانداران به فسیل و سنگ دارد و اینکه چگونه چنین رویداد شگفت انگیزی روی داده است برمی گردد به شرایط خاصی که در منطقه ای در جنوب شهر کرمان وجود دارد.
فسیل نوعی ماهی از دوران کامبرین قبل از اسکن
و اما اینکه این فسیلها از کجا جمع آوری شده اند، در جنوب شهر فعلى کرمان منطقه اى واقع شده که رسوبات در آن منطقه بسیار نرم است ( رسوبات دانه ریز) در نتیجه تمامی موجوداتی که در زیر اینگونه رسوبات مدفون شده اند به دلیل آنکه محیط آنها اکسید کننده نبوده به طور کامل تبدیل به سنگواره شده اند و علی رغم آنکه میلیونها سال از زمان حیات آنها می گذرد ظاهر اولیه این موجودات کهن محفوظ مانده است و با چشم غیر مسلح نیز قابل شناسایی هستند این شرایط دقیقا همچون شرایط محفوظ ماندن حشرات در صمغ درختان است با این تفاوت که این بار رسوبات نرم جایگزین صمغ درختان شده و نه تنها ظاهر جانوران بلکه اعضاى درونى آنها نیز از جمله گوش، امعاء و احشاء در طول میلیونها سال گذشته به گونه اى محفوظ مانده است که حتى رنگ اعضاء نیز متمایز از یکدیگر است.
تصاویر اسکن فسیل ماهی از وجه های مختلف
مشخصات سنگواره ماهی:
طول: 37 سانتیمتر، قطر: 10 سانتیمتر، مکان اکتشاف: جنوب غربی شهر کرمان، زمان: کرتاسه فوقانی ( 90- 97 میلیون سال قبل)، محل نگهداری: در وضعیت نامناسب نگهداری می شود، توضیحات: از اعضای درونی ماهی سنگواره بعد از سی تی اسکن بیش از هزار تصویر به دست آمد که با توجه به تعداد زیاد تصاویر 179 تصویر تقریبا از هر دو میلیمتر یکی نشان داده شده است.
تصور اسکن شده فسیل ماهی
اینگونه سنگواره ها از نظر زمین شناسی مربوط به دوران میانه (مزوزوئیک) و دوره کرتاسه فوقانی هستند، جنس رسوباتی که موجودات در زیر آن مدفون شده اند آهکی است در صورتیکه جنس موجودات سیلیسی هستند.
در همان منطقه فسیل هاى بیشمارى از انواع تخم هایى را که در زیر رسوبات مدفون شده بود کشف شده که با توجه به نحوه فسیل شدن و منطقه اى که در آن کشف شده اند احتمال آن مى رفت که مربوط به برخى از انواع مـوجوداتى باشند که قبلا به موزه دیرین شناسى کرمان انتقال داده شده بودند.
عجیب آنکه این تخمها مربوط به موجودات دوران کهن هستند که دست نخورده باقیمانده اند.
یک تخم فسیل شده قبل از اسکن
این تخمها در شرایط کاملا منحصر به فرد در طول میلیونها سال گذشته محفوظ مانده و به مرور زمان تبدیل به سنگواره شده اند. در تصویر پایین سنگواره یک تخم به قطر 18 سانتیمتر مشاهده مى شود و در تصویر بالا درون تخم بعد از برشى که به آن داده شده است دیده مى شود. نکته قابل توجه جنس تمامى تخم ها و موجودات سنگواره سیلیسی بوده در حالی که جنس رسوباتى که در زیر آن مدفون گشته آهکى است.
از آنجایى که تمامى تخمهاى فسیل شده و جانوران و پیله های کشف شده مربوط به منطقه اى واقع در جنوب شهر کرمان است لذا می توان گفت که منطقه فوق یکى از شگفت انگیزترین مناطق موجود در جهان است و نمونه هاى بیشمارى از انواع موجودات دوره کرتاسه را در خود جاى داده است و با توجه به محفوظ ماندن ظاهر اولیه جانوران آن دوره از زمین شناسی به راحتى مى توان آنها را شناسایى و بررسی کرد.
تصویر اسکن شده یک تخم فسیل شده
در حالیکه دانشمندان جهان سعی دارند با استفاده از دی ان ای این جانوران را شبیه سازی کنند، تخم جانواران مختلف که هنوز شناسایی نشده اند در مجموعه گنجینه فسیلهای کرمان یافت می شود که با چشم غیر مسلح هم می توان به سادگی جنین درون تخمها را دید.
فسیل یک پرنده قبل از اسکن
مشخصات سنگواره پرنده:
طول: 17 سانتیمتر، قطر: شش سانتیمتر، مکان کشف: کرمان، زمان: کرتاسه فوقانی ( 90- 98 میلیون سال قبل)، محل نگهداری: در شرایط نا مناسب نگهداری می شود، توضیحات: از اعضای درونی سنگواره فوق بعد از سی تی اسکن 33 تصویر به دست آمدکه با توجه به طول پرنده در هر سانتیمتر دو تصویر و از هر پنج میلیمتر یک تصویر بدست آمده است.
تصاویر سی تی اسکن پرنده سنگی
اما داستان بی توجهی به این گنجینه در کرمان ادامه دارد، با تعطیلی موزه دیرینه شناسی کرمان، سرنوشت جدیدی برای فسیل های منحصربفرد آن رقم خورد؛ با این اتفاق، حالا، سنگواره های چند صد میلیون ساله ای که رمزگشایی از آن، می تواند تحول عظیمی در علوم زمین شناسی و حتی ژنتیک ایجاد کند، به جای اینکه همچون گنجینه ای ارزشمند، در غرفه های یک موزه و یا در آزمایشگاههای علمی، زیر ذره بین محققین و پژوهشگران باشند؛ درون جعبه های پلاستیکی آن هم در فضایی محدود، در انبار منزل شخصی "محسن تجربه کار" روی هم تلمبار شده است.
دلیل بی اعتنایی ها چیست؟
کسی به درستی نمی داند به چه دلیل است که به این سرمایه های ملی این همه بی اعتنایی می شود؛ از همان ابتدا بسیاری از کارشناسان و مراجع علمی نظیر استادان بخش زمین شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، بر منحصر بفرد بودن این فسیل ها تاکید کرده اند تا جایی که شهرداری کرمان مکانی را به عنوان موزه در اختیار تجربه کار قرار داد و با تشریفاتی رسمی، اولین موزه دیرینه شناسی کشور در کرمان گشایش یافت؛ اتفاقا، در مدتی که این موزه فعال بود، استقبال بی نظیری را هم شاهد بود اما به ناگهان این رخداد علمی و فرهنگی گرفتار کشمکش شد؛ عده ای روی این آثار بی نظیر، به جای فسیل، نام سنگ را گذاشتند آن هم سنگهای بی ارزش! و ماجرا آغاز شد. موزه یکی، دو بار گشایش یافت و باز تعطیل شد؛ هجمه های رسانه ای علیه این فسیل ها شکل گرفت و به مرور زمان، این سنگواره های بی نظیر که در یک مقطع زمانی مورد توجه خاص و عام قرار گرفته بود از چشم مسئولین و بدتر از آن، از چشم مراجع علمی افتاد.
اسکن تخم جانوران هم عصر با دایناسورها
فعالیت های علمی کژدار و مریز هم امیدوار کننده است
یکی از ایراداتی که می توانست تا حدودی این بی توجهی ها را توجیه کند، نبود یک پشتوانه علمی متقن و عدم تحقیقات علمی در مورد این فسیل ها بوده است؛ اگرچه بسیاری بر این باورند که این آثار، حتی اگر به فرض محال، فسیل هم نباشند سنگهای بی نظیری هستند که باید مورد توجه ویژه واقع شوند. اما از چندی پیش، فعالیت هایی علمی در مورد این فسیل ها آغاز شد هر چند که همچون بسیاری از اقدامات در کرمان حرکتی لاک پشتی به خود گرفته است لیکن برای کسانی که بحث این سنگواره ها را دنبال می کنند و نگران سرنوشت این فسیلهای چند صد میلیون ساله هستند، جای امیدواری دارد.
هزینه بالا آزمایشات ژنتیک را متوقف کرد
در اولین گام فعالیت های علمی، انجام آزمایشات ژنتیک در مورد این فسیلها آغاز شد چرا که از ظواهر این سنگواره ها به نظر می رسد برخلاف آنچه که تاکنون مورد قبول علم بوده، بافت نرم موجودات هم به فسیل تبدیل می شود؛ چندی پیش، موسسه تحقیقاتی "افضل" با گروهی از متخصصان پزشکی در جلسه ای، نتایج اولیه این آزمایشات را مورد تحلیل قرار دارند؛ در آن جلسه، دکتر محمد بذرافشان، رییس ژنتیک کرمان گفت که در اولین نمونه های آنالیز شده تا حدودی به شاخصی که مورد نظرمان بود دست یافتیم اما تنها در یک نمونه این عدد به دست آمد.
وی تصریح کرد: اگر کاری دانشجویی بود می شد تایید کرد که این یک بافت نرم بوده است اما برای چنین ادعای علمی در سطح کلان باید آزمایشات بر روی نمونه های بیشتر انجام شود تا نتایج ما با کمترین خطا، مورد قبول مجامع علمی واقع شود.
وضعیت نگهداری فسیلهای کرمان
در آن جلسه، مقرر شد که آزمایشات ژنتیک بر نمونه های دیگری نیز انجام شود و کار تا حصول یک نتیجه قطعی ادامه یابد هچنین مقرر شد تا از تعدادی از این فسیل ها هم تصاویر سی.تی.اسکن تهیه شود تا بتوان بر پایه دلایل و مستندات در خصوص این فسیلها به یک نظریه واحد دست یافت.
اما طبق آخرین پیگیری های خبرنگار مهر، آزمایشات ژنتیک هم اکنون متوقف شده چرا که آزمایشگاه کرمان ماده ای را که برای انجام این آزمایشات نیاز بوده هم اکنون در اختیار ندارد و آزمایشگاههای دیگر استانها هم که ازآنها درخواست همکاری شده است نیز در قبال آن هزینه زیادی دریافت می کنند که از سوی تجربه کار پرداخت این هزینه امکان پذیر نبوده؛ با این حساب، فعلا این مقوله راکد مانده است.
در فسیل ماهی، گوشتها و آبششها مشخص است
اما آزمایشات سی.تی.اسکن، تصاویر خارق العاده ای را حاصل کرده است؛ محسن تجربه کار در این باره به خبرنگار مهر می گوید: بعد از جلسه ای که در موسسه تحقیقاتی افضل تشکیل شد قرار شد نمونه ای از فسیلها برای انجام سی.تی.اسکن به آزمایشگاه بیمارستان شفا و دکتر صبا تحویل داده شود.
وی می افزاید: این اتفاق افتاد و در همه تصاویر به چیزهای عجیب و شگفت انگیزی برخورده ایم.
تجربه کار ادامه می دهد: فسیلی که تحویل دکتر صبا داده شد از یک ماهی است مربوط به دوره کرتاسه (98 تا 100 میلیون سال قبل) که حالا در تصاویر تمام قسمتهای ماهی اعم از ستون فقرات، گوشتها، آبششهای آن مشخص است.
وی اظهار می دارد: به جز این، سه فسیل دیگر هم به این آزمایشگاه فرستاده شد که در تصاویر اسکن آن، اجزای داخلی مشخص نشد چون که این ماهی مربوط به 500 میلیون سال قبل بوده است.
وی می افزاید: همچنین این فسیلها از منطقه ای کاملا استثنایی به دست آمده و چون قدمت زیادی دارند قسمت داخلی آن از بین رفته است.
ارسال نمونه ای از فسیل ها به فرانسه
تجربه کار از ارسال نمونه ای از فسیلها به دانشگاه سوربن فرانسه هم خبر داده و اظهار می دارد: دستگاههایی که در این دانشگاه وجود دارد از دستگاههای موجود در آزمایشگاههای کرمان قوی تر است و قطعا نتایج بسیار خارق العاده ای از آن حاصل خواهد شد.
وی در ادامه از وضعیت فعلی نگهداری این سنگواره ها ابراز نگرانی کرده و می گوید: در حال حاضر 161 هزار قطعه فسیل در انبار منزل اجاره ای من روی هم تلمبار شده که بعضی از این فسیلها، ابعاد بسیار ریزی دارند.
تجربه کار اظهار می دارد: مناطقی را هم که این فسیلها از آنجا جمع اوری شده در حال تخریب است.
وی می گوید: حتی یکی از این مناطق تا 90 درصد خراب شده است.
چه کسی پاسخگو خواهد بود؟
چیزی را که در حال حاضر شاهد آن هستیم، سرگردانی و بلاتکلیفی تعداد زیادی فسیل، میان سلایق شخصی عده ای است؛ این سنگواره ها، واقعا شگفت انگیز و منحصر بفرد است و برای رسیدن به این نتیجه باید حداقل یک بار هم که شده این آثار طبیعی خارق العاده را از نزدیک دید. واقعیت را نمی توان انکارکرد. اگر این سرمایه ارزشمند ملی که متعلق به همگان است، از کف برود چه کسی و یا چه گروهی با قبول مسئولیت، پاسخگوی افکار عمومی خواهد بود؟
نظر شما